به گزارش بازار، امروز حمل و نقل دریایی علی‌رغم وجود راههای دیگری برای جابجایی و حمل کالاها همچنان از جایگاه ویژه‌ایی در سطح جهانی برخوردار است مخصوصا که ارزانتر بودن و ثبات نسبی در کرایه‌ها و توان حمل محموله‌های نسبتا سنگین تا ۵۰۰ هزار تن از مزایای این نوع از حمل و نقل بشمار می‌رود.
۹۰ درصد حمل و نقل بین‌المللی در جهان، دریایی است
کمترین میزان خسارت و آسیب کالا، کمترین میزان آلودگی محیط زیست، ایده آل ترین روش برای حمل کالاهای بزرگ، تسریع رشد همزمان با سرعت تکنولوژی روز و تبدیل کردن تهدیدها به فرصت‌ها از جمله عواملی است که باعث شده حدود ۹۰ درصد حمل و نقل بین‌المللی در جهان از این طریق انجام پذیرد.
حمل و نقل دریایی و حمل کالا
در واقع باید گفت حمل و نقل دریایی یکی از بهترین روش‌های حمل و نقل بین‌المللی کالا است و تا امروز علی‌رغم وجود مشکلات عدیده که مهمترین آن شیوع ویروس منحوس کرونا است موفق شده جایگاه خود را بعد از طی فراز و نشیب‌های بسیار همچنان حفظ کند.
برای آشنایی با این فراز و نشیب‌ها قطعا نیاز به توضیحات بیشتر است بویژه که برای نخستین بار در اواخر دسامبر سال ۲۰۱۹ میلادی ویروس کرونا از یک کشور تجاری به نام چین گزارش شد؛ طبیعی است که ارتباطات اکثر کشورها را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
شیوع ویروس کرونا و تأثیر آن بر حمل و نقل دریایی
در فاصله کمی این تهدید که از منطقه ووهان چین شروع شده بود جهانی شد و اکثر کشورها از جمله ایران درگیر این بیماری شدند و ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ موارد مبتلا به کرونا در کشورمان مشاهده شد و در فاصله کمی روند صعودی گرفت و در چنین شرایطی، طبیعی است که با کاهش حداکثری تعاملات اجتماعی غیرضروری مواجه می‌شویم و تعطیلی بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی که حوزه حمل و نقل هم مستثنی نبود لازمه این امر می‌شود.
حمل و نقل دریایی و اثرات کرونا
بر اساس گزارش‌های وزارت راه و شهرسازی به ستاد ملی مقابله با کرونا، در خصوص وضعیت حمل و نقل دریایی از تاریخ ۱۵تا ۲۱ فروردین ماه۱۳۹۹، توقف خدمات دهی به کشتیهای ایرانی (بجز شرکت کشتیرانی دریای خزر)؛ توقف پذیرش شناورهای سنتی ایرانی؛ صرفاً پذیرش شناورهای یخچالدار حامل مواد غذایی و میوه و سخت‌گیری در پذیرش شناورهای سنتی ایرانی و توقف لنجها به ترتیب توسط کشورهای قزاقستان، کویت، قطر و امارات عربی متحده انجام شد که البته مختص ایران نبود و همه کشورها با توجه به شرایط کرونایی باید محدودیت‌هایی ایجاد می‌کردند.
کاهش شدید درآمدها و امکان افزایش بدهی به بانک‌ها
خارج شدن شناورهای مسافری و تفریحی به دلیل تعطیلی گردشگری دریایی و کاهش شدید درآمدها و به دنبال آن امکان افزایش بدهی به بانک‌ها و تأخیر در پرداخت وامها و تعدیل نیرو تنها قسمتی از آسیب‌های این حوزه است که نیاز به مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی دارد تا مشکلات نه تنها برای این دوره بلکه در دوران پسا کرونا نیز به حداقل برسد.
وقتی جا به جایی کالاهایی چون مواد غذایی، اقلام پزشکی مصرفی، اسباب بازی و مواد اولیه بیشتر از طریق حمل و نقل دریایی انجام می‌شود بیشتر متوجه اهمیت موضوع و ضرورت مدیریت جامع می‌شویم.
افت شدید درآمد بنادر و کاهش تقاضا برای کالاها از چین
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی که به بررسی ابعاد آثار ویروس کرونا بر بخش حمل و نقل در ایران پرداخته در حوزه حمل و نقل دریایی آورده است: «... شیوع سریع ویروس کرونا اثری عمیق بر بازارهای کشتیرانی و حمل و نقل دریایی بر جای گذاشته است. بنادر و پایانه ها، همزمان با افت شدید درآمد و هزینه های بالای نگهداری و انبار حجم زیادی از کانتینرهای خالی مواجه هستند. به خصوص، کاهش تقاضا برای کالاها از چین، تأثیر چشمگیری بر تمام بخشهای اقتصادی از جمله کشتیهای کانتینربر تا نفتکش‌ها برجای گذاشته است.
بررسی میزان تن-مایل برای کشتیهای بزرگ Capesize۲نشان دهنده روند نزولی تجارت چینی‌هاست. این روند نزولی، متأثر از بحران شیوع ویروس کرونا و همزمان، ورود به سال جدید چینی اتفاق افتاده است و در ماه فوریه نیز ادامه داشته است.
شاید آسیب مهمتر و ماندگارتر شیوع ویروس کرونا در قیاس با کاهش ارزش اقتصادی تجارت و توریسم، درک رهبران جهانی از آسیب پذیری و شکنندگی اقتصادهایشان در برابر زنجیره تأمین جهانی باشد.
حمل و نقل دریایی و افزایش تقاضا
پیش‌بینی می‌شود ظرفیت بازگشت به تقاضای پیش از شیوع ویروس کرونا وجود دارد
البته، بررسی میزان تن-مایل برای کشتیهای بزرگ Capesize نشان می‌دهد که علی‌رغم افت تقاضا در سطح جهانی، میزان آن هنوز به سطح افتی که در یک سال اخیر و به طور خاص در پنجم ماه آوریل ۲۰۱۹در اثر واقعه سد برزیل تجربه شد، نرسیده است و پیش‌بینی می‌شود که ظرفیت بازگشت به تقاضای پیش از شیوع ویروس کرونا وجود دارد.
همزمان با ورود به چهارمین ماه از آغاز بحران ویروس کرونا، داده‌های جمع‌آوری شده توسط VesselsValue حاکی از نخستین نشانه‌های بهبود وضعیت در حمل و نقل دریایی در سطح جهانی بوده و در اواخر ماه مارس ۲۰۲۰، تقاضا برای کشتیهای بزرگ Capesize در سطح جهان افزایش پیدا کرده است.
نقش عمده در این افزایش از سمت کشورهای ژاپن و کره جنوبی بوده است و به نظر می‌رسد که با بهبود تقاضا در بخشهای مختلف از جمله در کشور چین، این روند بهبود تقاضا سرعت بیشتری به خود بگیرد».
۱۰ گام اساسی سازمان بنادر و دریانوردی برای مقابله با ویروس کرونا
سازمان‌های و نهادهای ذیربط جمهوری اسلامی ایران نیز در همین راستا یعنی بهبود وضعیت حمل و نقل دریایی، اقدامات بسیار مؤثری انجام دادند تا چرخ اقتصاد کشورمان نه تنها از حرکت نیفتد بلکه با تلاش جهادی رونق بگیرد. به عنوان نمونه سازمان بنادر و دریانوردی ۱۰ گام اساسی در این حوزه برداشته است که فهرست وار به آن اشاره می‌کنیم؛
۱- بازنگری در فرآیندهای عملیات دریایی سازمان بنادر متناسب با شرایط بهداشتی موجود
۲- ابلاغ راهنمای عملیات دریایی برای مالکین و راهبران شناورها در زمان شیوع بیماری کووید-۱۹ به تمام بنادر
۳- تأمین تجهیزات لازم از قبیل تب سنج لیزری، تجهیزات ضد عفونی و استفاده در بخش‌هایی از قبیل محل عبور مراجعین، مسافرین و کارکنان تدوین
۴- تدوین، ابلاغ و اجرای راهنمای کنترل و بازرسی کشتی‌ها در زمان شیوع کرونا
۵- ابلاغ و اجرای طرح فاصله گذاری هوشمند در بنادر کشور
۶- بازنگری در فرآیندهای عملیات بندری سازمان بنادر متناسب با شرایط بهداشتی موجود
۷- همکاری و تسریع در واردات اقلام بهداشتی با هماهنگی ارگان‌های ذیربط و تعاونی لنجداران
۸- تهیه و ارسال راهنمای مدیریت و عملیات شناورها، تجهیزات و تأسیسات دریایی و فراساحل در شرایط پاندمی کرونا ویروس به بنادر
۹- ضدعفونی کردن تمام اماکن عملیاتی بنادر کشور
۱۰- ابلاغ طرح کاهش زنجیره انتقال بیماری کرونا به تمام بنادر کشور
سازمان بنادر و دریانوردی
هیچ کالای ناقل کرونا از مسیر بنادر به کشور وارد نشد
همه این اقدامات انجام شد تا هیچ کالای ناقل کرونا از مسیر بنادر به کشور وارد نشود و با تلاش شبانه‌روزی همین طور هم شد؛ فرهاد منتصر کوهساری، معاون امور بندری و اقتصادی سازمان بنادر در گفت‌وگویی با نشریه خبری سازمان بنادر و دریانوردی عنوان کرده است فارغ از اینکه احتمال انتقال ویروس کرونا از طریق انسان به انسان بیشتر است اما با توجه به کنترل‌ها و نظارت‌های بهداشتی تا کنون کالایی که ناقل ویروس کرونا باشد از مسیر بنادر به کشور وارد نشده است.
حمل و نقل دریایی همچون سایر ارگان‌ها و نهادها و سازمان‌ها مستثنی از آسیب‌های کرونا نبوده اما با فعالیت شبانه‌روزی خود ثابت کرد که به این مهم بی تفاوت نبوده و همچنان در جهت رونق اقتصادی کشور فعالیت می‌کنند چرا که به فرموده مقام معظم رهبری که در بیانیه گام دوم انقلاب آمده است؛ «اقتصاد یک نقطه‌ی کلیدی تعیین کننده است. اقتصاد قوی نقطه‌ی قوت و عامل مهم سلطه ناپذیری و نفوذناپذیری کشور است و اقتصاد ضعیف، نقطه‌ی ضعف و زمینه ساز نفوذ و سلطه و دخالت دشمنان است.»
بنابراین درست است که علاوه بر امروز در دوران پساکرونا نیز با مشکلاتی مواجه خواهیم بود اما آنچه که قطعیت دارد تلاش حهادی مردان دریایی کشورمان است که در کنار سایر اقشار جامعه باعث رونق روزافزون اقتصاد ایران زمین می‌شوند و پرچم پیروزی را در جنگ با کرونا و جنگ اقتصادی برافراشته دارند.
گردآورنده: حوریه صادقی زیرک آباد
نظر شما