بازار؛ مصطفی محمدی- بسیاری از ایرانی ها سریال معروف سالهای دور از خانه را به عنوان یکی از سریال‌های محبوب حدود دهه ۶۰ به خاطر دارند. این فیلم ژاپنی آنچنان در بین ایرانیان رخنه کرد که از همان دوران، فروشندگان لباسهای دست دوم در ایران، نام فروشگاه معروف خانواده اوشین، به نام فروشگاههای زنجیره ای تاناکورا را، برای عنوان کار و بار خود برگزیدند.
البته هیچ کس نمی داند که چگونه این نام رواج یافت اما بالاخره در اردبیل نیز همپای دیگر شهرها، از همان ایام، نام تاناکورا بر سر زبانها افتاد. البته تاناکورای زنجیره ای سریال اوشین، با تاناکورای اردبیل و ایران، فرسنگ ها فاصله داشت.
شاید آن روز که قهرمان این فیلم –اوشین- و خانواده‌اش فروشگاه زنجیره ای تاناکورا را راه اندازی کردند کارگردان فیلم هیچ وقت باور نمی کرد زمانی این فروشگاه در ایران به یک نماد تبدیل شود.
از همان روزگار و بدون آنکه دلیل خاص آن مشخص باشد، در جامعه ایرانی فروشگاه هایی که لباس دست دوم می فروختند، با نام فروشگاه تاناکورا شناخته شدند.
از همان ایام و تا همین امروز، فروشگاه های تاناکورا در اردبیل هم همانند بسیاری دیگر از شهرهای ایران مشتریان خاصی برای خود دارد؛ هرچند اردبیل در این ماجرا، به پای شهرهای دیگری همچون مهاباد، ارومیه، مشهد، تهران و زاهدان نمی رسد اما در هر حال در گوشه و کنار این شهر نیز، تاناکورا طرفدارانی برای خود دارد.
البته از سال ها پیش تا همین چند سال گذشته، استقبال از این فروشگاهها رو به ازدیاد بود و نگرانی هایی را نیز ایجاد کرده بود. آنچه در فروشگاههای تاناکورا در اردبیل و دیگر شهرهای ایران اتفاق می‌افتد، در واقع اقدامی غیر قانونی و غیر بهداشتی است که هرچند مسئولین امر، بارها روی هر دو موضوع تاکید کرده و خواستار پایان دادن به این شغل بودند، اما از گذشته های دور و نزدیک همچنان در دل شهرها و گاه در گوشه و کنار، این صنف، برای خود کار کرده و اتفاقاً طرفداران جدی نیز داشته اند.
فروشگاه های تاناکورا در اردبیل در آغاز عموما محل مراجعه افراد پایین دست و فقیر جامعه بود. اما رفته رفته شرایط عوض شد و امروز برندبازهایی علاقه مند به انواع برندها، برای یافتن جنسی خاص با قیمتی پایین، از مراجعه کنندگان به تاناکوراهای اردبیل هستند.
مشتریان تاناکورا در هر حال علاقه دارند تا اجناس مورد نیاز خود را از این فروشگاه ها تهیه کنند؛ هرچند نسبت به گذشته تعداد مشتریان آن در شهر اردبیل کمتر شده است اما همچنان در بخش هایی از شهر و یا در مناطقی از شهر توریستی سرعین نیز، تاناکورا خود را در معرض توریست ها و گردشگران قرار داده است.
حرفهای یک تاناکارا فروش
علی یکی از مغازه داران تاناکورا در اردبیل می گوید: «ما این اجناس را از شهرهای مختلف تهیه می‌کنیم و البته مبادی اصلی اینها مرزهای شرقی و غربی کشور، یعنی عراق و پاکستان هستند.»
وی ادامه می دهد: در سال های گذشته، شهر زاهدان و مهاباد به عنوان پایتخت های اجناس تاناکورا و دست دوم در کشور معروف بودند و اردبیل هیچگاه نتوانست در این عرصه، رقیبی برای این شهرها باشد. به عنوان مثال شهر ارومیه در سال های گذشته مشتری های زیادی را از اقصی نقاط کشور به خاطر اجناس تاناکوراهایش به سمت خود جلب می کرد و البته الان هم شرایط تقریبا پابرجاست.
در هر حال انگار در همین مساله هم موضوع به بحث مدگرایی به شیوه ای دیگر برمی گردد. آنها که علاقه مند به برندها و شکل و شمایل لباس های خارجی هستند، اما توان مالی خرید نوی آنها را ندارند، برای عقب نماندن از قافله مد، حاضرند به تاناکورا پناه بیاورند.
محمد رضا خواه، جامعه شناس اقتصادی در این باره می گوید: مدگرایی در ایران از دوره پهلوی، از همان زمانی که رضاشاه برنامه کشف حجاب را آغاز کرد همیشه جریان داشته است. هرچند اقدامات رضاشاه ناکام ماند اما مدگرایی از همان زمان در ایران ریشه کرد. اما در اردبیل هم موضوع مدگرایی از همان زمان استارت خورده بود تا این که در سالهای گذشته و با گسترش اینترنت به اوج خود رسید.
رضا خواه در گفت و گو با خبرنگار بازار، علاقه مندی به مد با وجود شرایط اقتصادی پایین را از زمینه های گرایش به تاناکورا عنوان کرده و می گوید: البته در این میان افرادی هم هستند که بر حسب عادت، گرفتار این لباس ها شده اند.
رضا خواه می گوید صاحب لباس برند شدن، یکی از دغدغه اساسی برخی از مشتریان است که آنها را به سوی فروشگاه های تاناکورا می کشاند.
وی ادامه می دهد: از جمله اجناسی که در فروشگاه های تاناکورا فروخته می شود، لباس هایی هستند که در اصطلاح به آنها «سمپل» یا سنبل یا نمونه می‌گویند. این وسایل در واقع تولیداتی هستند که شرکت‌ها برای معرفی محصولات خود آن را تولید کرده اند و در واقع برای فروش نبوده است، اما حالا عموما خارجی هستند.
رقیبی با نام مارک های چینی
البته این جامعه شناس اقتصادی برای تاناکوراها، یک رقیب جدی را معرفی می کند: «با وجود لباس های چینی با قیمت پایین و با شباهتی بسیار نزدیک به کالاهای برند و اصلی، طرفداران تاناکوراها کمتر از قبل شده اند. چرا که با وجود قیمت پایین و شباهت به کالای برند، تر و تمیز و نو هم هستند و این موضوع از هر جهت برای مشتری، جذاب تر است.»
علی هم مهم ترین رقیب کالاهای تاناکورا را تولیدات بنجل و ضعیف چینی می داند. او می گوید اتفاقا رقیب اصلی ما انواع کالاهای تقلبی چینی هستند که باعث شده است جوانان اردبیل و حتی مشتریهای قبلی ما، دیگر سراغ لباس دست دوم خارجی نمی روند. بلکه ترجیح می دهند لباسی فیک اما کاملا نو و تروتمیز داشته باشند.
در هر حال تولیدات چین، به تاناکورای اردبیل و ایران نیز ضربه زده و چه بسا که با مطالعه زمینه ایجاد همین نوع فروشگاه ها بوده است که چینی ها به سمت تولید انواع مارک های فیک و تقلبی رفته اند.
علی، صاحب فروشگاه تاناکورا در اردبیل درباره پوشاک موجود در تاناکوراهای اردبیل و خیلی از شهرهای دیگر به یک موضوع دیگر اشاره می کند: « همه لباس های تاکوراها، خارجی نیستند. اگر شما دقت کنید در فروشگاه خود ما مقادیر زیادی روسری و مانتو و جود دارد که اینها نشان می دهد برای کشور خودمان هستند و لباس دست دوم وطنی محسوب می شوند.»
علی آذر ماه را یکی از زمان هایی می داند که مشتریان پر و پا قرصی برای خرید لباس های زمستانه وارد فروشگاه می شوند. او می‌گوید : «دیگر اجناس ما فقط اجناس با قیمت پایین نیستند اتفاقاً برخی وسایل همانند کفش و لوازم ورزشی و ...، با قیمت های بسیار بالا به فروش می رسد که چه بسا این قیمت‌ها در فروشگاههای عادی اردبیل هم مشاهده نشود. مثلا کتانی هایی به قیمت ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان. »
بوی معروف لباس های تاناکورا، یکی از موضوعات همیشگی در بین طرفداران این فروشگاهها بوده است. آنگونه که علی می گوید این بو مربوط به استفاده از مواد شوینده در کشورهای مبدا یا در کشورهای واسطه است که در ایران و در فروشگاههای اردبیل هم اینگونه استشمام می شود. البته علی می گوید حرفه ای های بازار خودشان بلدند چگونه با این بوها کنار بیایند و یا آن را از بین ببرند.
مرتضی یکی از طرفداران فروشگاههای تاناکورا است. او می گوید در مواردی خریدهای کلی را از این فروشگاه انجام می‌دهم. یعنی وقتی در شرایط خاص و در زمانی که اجناس جدید به فروشگاه می آید در آنجا حضور پیدا می‌کنم و از فروشنده می خواهم چند تا گونی را برای من با قیمت مناسب کنار بگذارد. او برای این خریدش دلیل هم دارد : «با توجه به اینکه برخی از این لباس ها متعلق به افراد خیری است که در کشورهای اروپایی زندگی می کنند، در مواردی ضمن اینکه لباس خود را برای مردم نیازمند کشورهای دیگر می فرستند در جیب آن نیز هدایایی خاص همانند ساعت و حتی طلا را قرار می دهند تا به دست نیازمندان کشورهای دیگر برسد. مثلاً برای خود من یک بار پیش آمده که صاحب یک ساعت گران قیمت خارجی شدم برای همین مشتری خاص این مغازه هستم.
مرتضی می گوید من می توانم خرید های خودم را از مغازه های دیگر هم انجام می‌دهند اما انصافاً در مواردی جنس هایی در این مغازه ها هست که در جای دیگر پیدا نمی شود. لباس یا کفش برند بسیار عالی و با قیمت بسیار پایین در اختیار من قرار گرفته و برای همین ترجیح من این است که از این فروشگاه ها همواره خرید داشته باشم. هر چند علی این را هم اذعان می کند که لوازم و پوشاک چینی در بسیاری از موارد گزینه بهتری نسبت به تاناکورا هستند و خود او هم برای موارد خاص سمت تاناکورا می آید.
در سال های گذشته و در مواردی فروشگاههای تاناکورا در اردبیل رشد چشمگیری پیدا کرد و زنگ خطر را برای مسئولین به صدا درآورد و در همان دوران رسانه ها گزارش‌های متعددی را درباره آسیب‌شناسی این موضوع منتشر کرده‌اند اما حالا در گوشه و کنار شهر این فروشگاهها جسته و گریخته به حیات خود ادامه می دهند و مشتریانی نیز برای خود دارند اما این که چنین فعالیت هایی در شهر اردبیل علی رغم غیرقانونی بودن و غیر بهداشتی بودن به راحتی جریان دارد، موضوعی است که تاکنون بررسی و جدیت خاصی برای رسیدگی به آن جریان نداشته است.
البته این موضوع به معنی بیکار کردن این افراد و این فروشگاهها نیست. بلکه موضوع بهداشت و شرایط ویژه‌ای بر می گردد که از این لباس ها گریبانگیر جامعه می شود.
دکتر علیرضا احمدی متخصص بیماریهای پوست می گوید: در زمانی که تاناکورا در اردبیل در اوج قرار داشت و خریدهای زیادی می شد تحقیقی روی بیمارهایم انجام داده بودم که بر اساس آن ۱۰ تا ۱۵ درصد بیمارانم، به علت استفاده از لباسهای تاناکورا دچار بیماری پوستی شده بودند.
احمدی در گفت و گو با خبرنگار بازار، با بیان این که هنوز هم عده ای طرفدار این لباس ها هستند و اتفاقا تعصب زیادی هم روی آن دارند، این لباسها را از نظر شرایط بهداشتی بسیار آسیب زننده و خطرناک توصیف می کند.
اینترنت و فروش لباس دست دوم
امروزه فروشگاههای تاناکورا رقبایی هم در فضای مجازی برای خود دارد. سایت ها و شبکه هایی که تبدیل شده اند به محل خرید و فروش لباس های دست دوم. اما علی، فروشنده تاناکورا معتقد است که اجناسی که در کانالها و شبکه ها فروخته می شود عموما ایرانی هستند. در حالی که اجناس ما عموما خارجی هستند.
علی البته مهم ترین رقیب کالاهای تاناکورا را تولیدات بنجل و ضعیف چینی می داند. او می گوید اتفاقا رقیب اصلی ما انواع کالاهای تقلبی چینی هستند که باعث شده است جوانان اردبیلی و حتی مشتریهای قبلی ما دیگر سراغ لباس دست دوم خارجی نمی روند. بلکه ترجیح می دهند لباسی فیک اما کاملا نو و تروتمیز داشته باشند.
در هر حال تولیدات چین، به تاناکورای اردبیل و ایران نیز ضربه زده و چه بسا که با مطالعه زمینه ایجاد همین نوع فروشگاه ها بوده است که چینی ها به سمت تولید انواع مارک های فیک و تقلبی رفته اند.
نظر شما