به گزارش بازار، صفحه «بازار و نفت» در فضای مجازی طی یادداشتی نوشت: در طی یک سال گذشته قیمت نفت با شروع جنگ قیمت نفت بین عربستان و روسیه و سپس شروع شیوع کووید۱۹ دچار نوسانات و البته افت شدید شد که در ادامه اعضای اوپک پلاس موضوع کاهش تولید جهت حمایت از قیمت نفت را در دستور کار خود قرار دادند که این موضوع در آن زمان موافقان و مخالفانی داشت.
در نهایت ائتلاف اوپک پلاس با موضوع کاهش تولید موافقت نمود و در طی دوره های مختلف با بررسی وضعیت تحولات بازار و عرضه و تقاضای جهانی نفت و در دوره ای با اجماع نظر و همکاری با تولیدکنندگان نفت جهان، میزان و مدت کاهش تولید نفت را متناسب با نوسانات قیمت نفت تغییر دادند تا قیمت نفت را در محدوده مناسبی کنترل نماید که نتایج این همکاری علیرغم برخی مشکلات نشان از کسب موفقیت در حمایت از قیمت نفت تا به امروز را دارد.
نوسانات و افت قیمت نفت در سال گذشته میلادی بدین صورت شکل گرفت که با شروع جنگ قیمتی نفت بین روسیه و عربستان و در ادامه با شیوع کووید۱۹ به اوج خود رسید تا حدی که در سال ۲۰۲۰ قیمت نفت برنت حتی به ۱۹ دلار به ازای هر بشکه رسید.
پس از آن توافق بی سابقه ای برای کاهش تولید ۹.۷ میلیون بشکه ای بین اعضای اوپک پلاس با برخی کشورهای جهان شکل گرفت. پس از گذشت چند ماه و پایداری و پایبندی کاهش تولید موجب شد تا قیمت نفت در کانال ۴۰ دلاری نوسان نماید.
در ادامه اعضای اوپک پلاس توافق نمودند تا کاهش تولید خود را تا انتهای ماه دسامبر سال ۲۰۲۰ به ۷.۷ میلیون بشکه در روز برسانند و در نهایت در صورت بررسی بازار و بهبود قیمت نفت در سال ۲۰۲۱ این کاهش به ۵.۸ میلیون بشکه در روز برسد.
در نیمه دوم سال ۲۰۲۰ با سخت گیری در رفت و آمدها و تشدید قرنطینه و کنترل شیوع کرونا در کشورهای جهان، قیمت نفت تا اندازه‌ای ثبات پیدا نمود و افق های روشن تری را برای افزایش قیمت نشان داد، به خصوص زمانی که موضوع کشف واکسن کرونا توسط شرکت ها و برخی کشورهای جهان و شروع واکسیناسیون افق های بهتری برای بهبود اقتصاد جهانی از خود نشان داد.
عربستان سعودی بعد از پایان سیزدهمین نشست اوپک پلاس اعلام کرد که تولید نفت خود را علاوه بر میزانی که با سایر اعضای اوپک پلاس توافق کرده بود، یک میلیون بشکه در روز تا ماه‌های فوریه و مارس سال ۲۰۲۱ میلادی بصورت داوطلبانه کاهش میدهد که این خبر به نوعی موجب حمایت از بازار نفت شد و حدود ۵ درصد قیمت نفت برنت را در آن زمان جابجا نمود و به بالای ۵۰ دلار در هر بشکه رساند.
قیمت نفت برنت در معاملات اخیر بازارهای جهانی در نیمه اول سال ۲۰۲۱ سقف مهمی که ۶۰ دلار به ازای هر بشکه بود را شکست و سپس به ۷۱ دلار و به بالاترین قیمت در یک سال گذشته رسید، این افزایش قیمت به عوامل متعددی بستگی داشته که از مهم ترین آنها می توان به شروع گسترده واکسیناسیون کووید۱۹، بهبود اقتصاد جهانی، کاهش تولید اوپک پلاس و به خصوص کاهش داوطلبانه یک میلیون بشکه ای عربستان تا ماه‌های فوریه و مارس سال ۲۰۲۱ میلادی و کاهش ذخایر تجاری ایالات متحده و... اشاره نمود.
حال موضوع مهمی که مطرح می شود این است که آیا قیمت نفت ممکن است به بالای ۸۰ دلار و یا حتی بیشتر برسد؟ و آیا قیمت در آن محدوده پایدار خواهد بود؟ جواب بخش اول بلی و بخش دوم خیر هست.
با بررسی موضوع می توان متوجه شد که قیمت نفت بصورت مصنوعی کنترل شده است بدین معنی که ابتدا تقاضای نفت به دلیل کووید ۱۹ کاهش یافت (تقاضایی که در سال ۲۰۱۹ در حدود ۱۰۰ میلیون بشکه نفت در روز بود ولی در سال ۲۰۲۰ با شیوع کرونا به نزدیک ۸۰ میلیون بشکه در روز رسید) و سپس با اقدامات اوپک پلاس و سایر عوامل قیمت رو به افزایش نهاد.
این موضوع یعنی یک ظرفیت مازاد تولید در بین اعضای اوپک پلاس وجود دارد و اگر قیمت ها بخواهد سیر صعودی داشته باشد با توجه به فعال شدن تولید نفت شیل و توافقی نانوشته ای که روی قیمت حدود ۷۰-۶۰ دلار بین تولیدکنندگان بزرگ مثل روسیه و عربستان وجود دارد موجب می شود تا اعضای اوپک پلاس به فکر باز کردن شیرهای تولید خود افتاده و قطعاً کشورهای خاورمیانه نیز به دلایل اقتصاد پترو دلاری از این موضوع پیروی خواهند کرد.
حال تصور کنید چنانچه توافق اوپک پلاس تمام شود، در این اوضاع قیمت نفت تا چه عددی پایین خواهد آمد! البته نباید فراموش نمود که قیمت بالای ۶۵ دلار برای کشورهای وارد کننده عمده نفت جهان همانند چین و هند نیز خوشایند نیست که به وضوح اعتراض آنها در هفته های اخیر به گوش رسید. پس قیمت نفت ممکن است سیر صعودی داشته باشد و حتی بالای ۸۰ دلار برسد لیکن با در نظر گرفتن شرایط کنونی پایدار نخواهد بود، علاوه بر موضوعات یا شده موضوع بهبودی اقتصاد جهانی یعنی بخش تقاضا نیز مطرح هست.
عوامل دیگری نیز در بهبود قیمت نفت تاثیر گذار بوده اند که از آن جمله می توان به برخی اقدامات بایدن اشاره نمود. جو بایدن پس از رسیدن بر مسند ریاست جمهوری ایالات متحده تا به امروز اقداماتی را انجام داده که چشم انداز بازار نفت را به نوعی تغییر داده است، لغو مجوز خط لوله کی استون و بازگشت به توافق نامه آب و هوایی پاریس و متوقف کردن اعطای مجوز عملیات حفاری نفت و گاز در آمریکا به مدت ۶۰ روز از جمله اقداماتی بود که بایدن بلافاصله پس از رسیدن به جایگاه ریاست جمهوری انجام داد.
موضوع بالا بردن مالیات توسط دولت بایدن بر تولیدکنندگان نفت در آمریکا و ممنوعیت حفاری در زمین های فدرال موجب افزایش هزینه های تولید نفت می شود و تمام این موضوعات موجب کاهش تولید نفت شیل و نتیجتاً بالا رفتن قیمت نفت می شود.
اوباما ریاست جمهوری پیشین ایالات متحده در ایجاد رویکرد طرفداری چندجانبه گرایی بدون تنش با چین و درگیری تجاری با اروپا و غیره نقش زیادی داشت حالا سوال اینجاست آیا سیاست های بایدن هم به این شکل خواهد بود یا خیر؟
به طور واضح عدم پیگیری تنش تجاری بین چین و ایالات متحده موجب رشد اقتصادی هر دو کشور و به ویژه آن دسته از اقتصاد های نوظهوری می شود که حول اقتصاد چین تقویت شده اند و این موضوع خود موجب بهبود اقتصاد و تقاضای نفت در بخش آسیا خواهد شد. در کل موضوعاتی ذیل همه و همه از عوامل مثبت و منفی تاثیر گذار بر بازار نفت در دوره اخیر می باشند.
۱- پایان همه گیری کرونا
۲- پیک تقاضای نفت که برخی از سال ۲۰۲۵ و برخی دیگر از سال ۲۰۴۰ صحبت می کنند و برخی دیگر نیز معتقدند تقاضای حدود ۱۰۰ میلیونی سال ۲۰۱۹ در واقع پیک تقاضای نفت بوده است
۳- تصمیمات آتی جو بایدن و سیاست های پیش روی ایالات متحده
۴- سرعت عملکرد کشورها در خصوص توافقنامه پاریس در خصوص کاهش تولید کربن
۵- توقف یا ادامه جنگ تجاری
۶- افزایش یا کاهش تولید اعضای اوپک پلاس
۷- رشد اقتصادی کشورها
۸- مسائل ژئوپلیتیک در خاورمیانه و کشورهای نفتی
۹- کاهش یا افزایش موجودی ها و ذخایر نفت تجاری مصرف کنندگان عمده جهان و به خصوص کشورهای سازمان توسعه و همکاری اقتصادی
در نهایت بر اساس مفروضات کنونی بازار پیش بینی برای سال ۲۰۲۱ خواهیم داشت بدین صورت که چنانچه تا پایان سال ۲۰۲۱ یا اوایل سال ۲۰۲۲ اتفاق مهمی در خصوص عوامل بنیادی قیمت نفت رخ ندهد که آن موضوعات بتوانند قیمت نفت را دستخوش تغییرات عمده نمایند به نظر می رسد که قیمت نفت برنت در سال ۲۰۲۱ در محدوده ۵۵ تا ۶۵ دلار به ازای هر بشکه نوسان داشته باشد و در صورتی که این محدوده رو به بالا یا پایین شکسته شود مجددا با اقدامات جهانی منجمله اوپک پلاس به سطح خود باز خواهد گشت.
حال گذری هم به وضعیت کشور در طول یکسال گذشته و حتی بیشتر در خصوص اوضاع و احوال نفت خواهیم داشت.
دوران ریاست جمهوری ترامپ و سیاست های یکجانبه او بر علیه کشور ایران موجب شد تا فعالیت های توسعه ای بخش انرژی به خصوص فروش نفت ایران تحت الشعاع قرار بگیرد. از هشتم نوامبر سال ۲۰۱۶ یعنی زمانی که دونالد ترامپ بر مسند ریاست جمهوری قرار گرفت تا پایان دورانش تمام هدف خود را در قبال ایران فشار حداکثری قرار داد بگونه ای که تحریم های ظالمانه و البته یکجانبه ای بدون حمایت بین الملل بر ایران تحمیل نمود.
از برجام خارج شد، خواسته اش به صفر رساندن فروش نفت ایران و حذف کامل نفت و اقتصاد ایران از بازارهای جهانی بود که شروع رسمی تحریم های نفتی مصادف با ۱۳ آبان سال ۱۳۹۷ شد. در طی آن دوره ۸ مشتری عمده ایران از معافیت‌هایی برخوردار نمود تا سقف مشخصی از ایران نفت خریداری نمایند که دلیل آن نگرانی از شوک به بازار جهانی به دلیل حذف ناگهانی نفت ایران بود.
لیکن گذشت زمان مشخص نمود که آروزی ترامپ در به صفر رساندن نفت ایران هیچ وقت محقق نشد.
حال با حضور بایدن سه سناریو می تواند در خصوص فروش نفت کشور مطرح باشد که آنها را با هم مورد بررسی قرار میدهیم.
بازگشت بایدن به توافق برجام:
در این صورت نفت ایران میتواند از فروش روزانه یک میلیون بشکه در انتهای سال ۲۰۲۱ شروع شود و با حداکثر میزان خودش که با احتساب میعانات بین ۲تا ۲.۵ میلیون بشکه هست تا سال ۲۰۲۲ برسد. با این موضوع ایران میتواند سهمش رو از اوپک پس بگیرد که مطمئناً برای برخی از اعضای اوپک این موضوع خوشایند نیست. پس زمینه برای فروش نفت ایران مهیا میشود و همین موضوع میتواند قیمت‌ها را برای مدت نامعلومی دچار تغییر نماید که البته موضوع تنظیم بازارها با همکاری و هماهنگی اعضای اوپک پلاس خیلی میتواند تاثیر گذار باشد تا بر قیمت‌ها جهانی نفت خام تاثیر چندانی نداشته باشد هرچند شروع گسترده واکسیناسیون و امید به احیای تقاضا نفت میتواند خیلی به تسهیل این موضوع کمک نماید. البته نباید فراموش کنیم در این سناریو بازگشت ونزوئلا و برخی عوامل دیگر هم مطرح هست.
ادامه روند موجود:
یعنی ادامه همین مسیر کنونی و تداوم آن بدین معنی که در دوران بایدن هم اتفاق خاصی نیفتند. این سناریو میتواند سناریوی جدی باشد چرا که مطالبات بایدن کمتر از مطالبات ترامپ نیست، و اتفاقا حساسیت بیشتری بر مسائل بین الملل دارد و درباره منطقه هم رویکرد خنثی نخواهد داشت، با این اوصاف توافق با بایدن هم به سادگی صورت نمی پذیرد.
عدم توافق و بازگشت تحریم های بین الملل:
همراهی جامعه بین الملل و به خصوص اروپا با مواضع واشنگتن و بازگشت تحریم های بین الملل و عدم توافق در موضوعات پیش روی ایران و ایالات متحده میتواند موضوع مشکلات فروش نفت ایران رو تشدید نماید. در این صورت روند مذاکرات بسیار طولانی خواهد شد و اگر قرار باشد دو طرف به توافق‌های اولیه‌ای دست یابند، تحریم‌ها بسیار به‌تدریج برداشته میشود؛ درحالی‌که واقعیت امر این است که در وضعیت فعلی ایران به یک توافق سریع نیاز دارد. در واقع این سناریوی بدبینانه است که مذاکرات وارد روند فرسایشی بشده که در این صورت، اقتصاد ایران همچنان در حالت انتظاری باقی خواهد ماند و تحریم های فروش نفت ایران هم تشدید خواهد شد.
بررسی سناریوهای مطرح شده نشان می دهد که جو بایدن و دونالد ترامپ هر دو راهبرد مشترکی را دنبال می‌کنند که فشار بیشتر بر ایران است. حالا ترامپ نام آن را «فشار حداکثری» می گذارد و بایدن نامش را «فشار هوشمندانه». واقعیت امر این است که تیم بایدن در نظر دارد تا با ایجاد اجماع جهانی علیه ایران به روش هوشمندانه‌تری، فشار بیشتری را بر ایران وارد نماید. پس در میان‌مدت و بلندمدت انتخاب بایدن تاثیر مثبت زیادی بر وضعیت فعلی اقتصاد ایران نخواهد داشت. چراکه موضوعات میان ایران و آمریکا چیزی نیست که در دوران ترامپ ایجاد شده باشد که با رفتن او نیز حل شود.
البته نباید فراموش کنیم که در نهایت تحریم‌ها هم ماندنی نخواهند بود و احتمالا در نزدیکی به پایان دوره بایدن این اتفاق خواهد افتاد، پس باید ظرفیت تولید نفت را بالا ببریم تا بتوانیم با قدرت به بازار بازگردیم و سهم کشور را پس بگیریم. به نظر بنده افزایش ظرفیت تولید نفت برای ما امری حیاتی و راهبردی است.
نظر شما