ورود مردم به بورس؛ خیلی‌ها به نان و نوا رسیدند| دو نیمه متفاوت یک سال بورسی

 پژمان مرادی: بازار؛  دولت، کارگزاری‌های، حقوقی‌ها، سبدگردان‌ها، کانال‌های سیگنال‌دهی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و همه و همه که دستی در بازار سرمایه داشتند از صدقه سر  ورود مردم به بازار یا همان عبارتی که بر سر زبان‌ها افتاده" ورود هیجانی" سود بردند. سهامداران، چه کسانی که در بازار حضور داشتند و چه کسانی که از ابتدای سال به بازار آمدند تا قبل از ریزش‌ها سود خوبی بردند اما در دوران ریزش بازار از بین تمامی ارکان‌های بازار سرمایه این سهامداران خرد بودند که بیشترین زیان را داشتند.

تا همین چند ماه قبل هنوز افرادی بودند که عدد شاخص را ۲ میلیون واحد تخمین می‌زدند و امیدوار بودند که بازار تا پایان سال به این عدد یا نزدیک به آن برسد. در آن زمان بود که خیلی‌هادست به نوشتن شدند تا از مزیت‌ها و سودهای که بازار سرمایه نسبت به سایر بازار می‌دهد مردم را مطلع کنند، اما در همان زمان هم برخی از افراد از ریزش بازار سرمایه و خطرات ناشی از آن سخن گفتند.

حتی بعد از ریزش سنگین تا شهریور ماه هنوز هم برخی از افراد از برگشت بازار سخن گفتند. آن‌ها با تکه بر وعده‌ای دولت این قول را به مردم دادند که به زودی از بازار حمایت می‌شود و دوباره بازار به رشد خود ادامه می‌دهد.

روند ریزش بازار و خروج پول‌های حقیقی از بازار یکی از نشانه‌های تاثیرگذار سخنان ضد و نقیض نهادهای مختلف در مورد بازار سرمایه و عدم به نتیجه رسیدن تصمیمات آن‌ها در به تعادل رسیدن بازار سرمایه است

سال ۹۹، بازار سرمایه با رشد شارپی کار خود را آغاز کرد و تا شاخص ۲میلیون ۷۰ هزار واحد خود را رساند که بعد از آن به اصطلاح بازار وارد دوران اصلاح شد و حدود سه ماه این روند ادامه داشت تا اینکه در اواخر پاییز حدود دو ماهی بازار بار دیگر رشد پیدا کرد و به مرز ۱میلیون ۷۰۰هزار واحد خود را رساند اما بعد از آن و تا کنون بازار به صورت ریزشی در حال حرکت است و امروز ۱۶ اسفند ماه شاخص با ریزش ۸هزار واحدی به ۱میلیون ۱۶۹ هزار واحد رسید.

اظهار نظر مسئولان دولت و نمایندگان مجلس،  اعضای شورای عالی بورس و همچنین کارشناسان بورس  در خصوص بازار سرمایه را در سه بخش می‌توان مرور کرد، بخش اول در دوران رشد بازار بود که تقریبا همه به دنبال تشویق مردم برای آوردن پول خود به بازار بودند،  بخش دوم هم وعده‌های که در دوران ریزش اول بازار داده شد و از مردم خواستند که در بازار بمانند و بخش سوم هم درگیر بر سر بازار سرمایه است.

مردم همه چیز را به بورس بسپارند
"مردم باید همه چیز را به بورس بسپارند" آشناترین و شاید موثرترین جمله در سال ۹۹ بود که توسط آقای روحانی رئیس جمهور در ۱۶ مرداد ماه سال جاری در آیین بهره‌برداری از طرح‌های ملی وزارت نفت در مورد بورس گفت. او در این مراسم اعلام کرد: با شرایطی که بورس نشان می‌دهد اوضاع بهتر خواهد شد؛ مردم باید همه چیز را به بورس بسپارند. ربیعی سخنگوی دولت هم از آن دسته افرادی بود که با اعلام این جمله که دولت حمایت از بورس را در دستور کار خود قرار داده، مردم را تشویق به سرمایه‌گذار در بورس کرد.

 شاهین چراغی عضو شورای عالی بورس هم یکی از کسانی بود که اعتقادی چندانی به ریزش شاخص بورس در دوران رشد بازار نداشت و در همان دوران که شاخص به سرعت رشد می‌کرد و بر روی ۱میلیون ۶۰۰هزار بود گفته است: من اعتقادی به ریزش ندارم و اعتقاد دارم که افرادی که دم از ریزش شاخص می‌زنند شناختی از زیر ساختها اقتصاد ایران ندارند و اگر درست قانون‌گذاری کنیم بزرگ شدن شاخص و این حجم معاملات به توسعه اقتصادی ایران کمک خواهد کرد.

تشویق به سرمایه‌گذار در بازار سرمایه به بدنه کارشناسی جامعه هم رسیده بود و برخی از کارشناسان مطرح بازار سرمایه، با اعلام اعداد بالای ۲ میلیون واحد برای شاخص کل در سال جاری مردم را به سرمایه‌گذاری در بورس تشویق می‌کردند.

طبق مشاهدات بیشتر اظهار نظرهای سیاسیون در مورد بازار سرمایه، رنگ و بوی انتخاباتی گرفته است و به نظر می‌رسد که این بازار بیشتر به عنوان ابزاری برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ تبدیل شده است

از این دست اظهار نظرها در ابتدای رشد بازار از سوی مسئولین دولت و ذی نفعان بازار سرمایه کم نبود، در آن زمان مجلس تازه کار خود را آغاز کرده بود و چندان نظری در مورد بازار سرمایه از سوی نمایندگان داده نمی‌شد و تنها برخی از نمایندگان که در مجلس قبلی بودند مانند آقای پور ابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی، اخطاری را در مورد رشد حبابی سهم‌های بازار می‌دادند.

مردم بمانند بازار درست می‌شود
در ابتدای زمان ریزش همچنان سخن از حمایت از بورس توسط دولت شنیده می‌شد تا جای که آقای واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور اعلام کرد که دولت از سرمایه مردم در بورس حمایت می‌کند. او گفته بود که مردم باید امیدوار باشند که بورس محلی مناسب برای حفظ سرمایه‌ها است.

محمد باقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور هم برای دادن سینگنال مثبت به سهامداران اعلام کرد که دولت قصد دارد که از منابع صندوق توسعه ملی برای حمایت از بازار سرمایه استفاده کند.

آقای قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی یکی از کسانی بود که با هدف به تعادل رسیدن بازار در شهریورماه گفت:  مجلس مصمم است حمایت و تقویت لازم و تثبیت را در بازارهای بورس و سرمایه انجام دهد. او با ارائه طرح‌های که گفته با حضور رئیس بانک مرکزی، وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس در جلسه غیر علنی مجلس که در روز ۲۲شهریور، تصویب شده، بازار به حالت تعادل بر می‌گردد.

در همین بازه زمانی بسیاری از فعالین بازار سرمایه و همچنین تعدادی از اعضای شورای عالی بورس از سهامداران خواستند که پول خود را از بازار خارج نکنند تا بازار به حالت تعادل برسد. تصمیمات متعددی در آن روزها برای بازگشت بازار سرمایه گرفته شد اما هیچ کدام از آن‌ها نتوانست جلوی ریزش بازار سرمایه را بگیرد. تداوم ریزش بازار کار را به جای رساند که آقای قالیباف اصل رئیس سابق سازمان بورس مجبور به استعفا شد و این برای اولین بار در دوران بازار سرمایه ایران بود که طی یکسال سه شخص به عنوان رئیس سازمان بورس تغییر کنند.

درگیری که به ضرر مردم تمام شد
طبق مشاهدات بیشتر اظهار نظرهای سیاسیون در مورد بازار سرمایه، رنگ و بوی انتخاباتی گرفته است و به نظر می‌رسد که این بازار بیشتر به عنوان ابزاری برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ تبدیل شده است.

تقریبا در این روزها بیشتر اظهار نظرها به درگیری لفظی بین دولت و مجلس در خصوص بازار سرمایه تبدیل شده است.  بعد از تغییر ریاست سازمان بورس دیگر خبری از آن شور و التهابی که همه می‌خواستند بازار سرمایه را بهبود دهند نیست.

دولت و مجلس هر کدام همدیگر را متهم به دخالت در بازار سرمایه می‌کنند، به گونه‌ای که محمود واعظی، رییس دفتر رئیس جمهور ایران، از نمایندگان مجلس خواست که در بورس دخالت نکنند. او گفته است" نمایندگان مجلس درباره درباره بورس جلسه برگزار می‌کنند و وقتی شاخص بورس مثبت می‌شود، می‌گویند ما مشکل  را حل کردیم و دولت نتوانست. "

هم زمان با سخنان واعظی نصرالله پژمانفر، رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، مدعی شده که  دخالت‌های رییس جمهور و رییس دفتر او بورس را به این وضعیت نابسامان کشانده است.

روند ریزش بازار و خروج پول‌های حقیقی از بازار یکی از نشانه‌ها تاثیرگذاری سخنان ضد و نقیض نهادهای مختلف در مورد بازار سرمایه و عدم به نتیجه رسیدن تصمیمات آن‌ها در به تعادل رسیدن بازار سرمایه است.

بازار سرمایه سالی پر از تنش سیاسی و اقتصادی را پشت سر گذاشت که ترکش این تنش‌ها تنها دامن سهامداران خرد بازار سرمایه را گرفت که به گفته صاحب‌نظران این بازار تا انتخابات ریاست جمهوری چنین شرایطی تداوم خواهد داشت.