بازار؛ گروه کشاورزی: بودجه ۱۴۰۰ بخش کشاورزی از سوی بسیاری از فعالان این صنعت مورد انتقاد است و عمدتا معتقد هستند که با چنین بودجه ناچیزی نهایتا ۱۰ درصد از برنامه های در نظر گرفته شده برای این بخش محقق می شود.
در این راستا خبرنگار «بازار» گفت و گویی با «محمد شفیع ملک زاده» رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور انجام داده است که در ادامه می خوانید:
*با توجه به اینکه انتقادات بسیاری نسبت به بودجه بخش کشاورزی وارد است، تحلیل شما به عنوان رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور از اعتبارات سنواتی تخصیصی این بخش چیست؟
متاسفانه هیچ زمانی در هیچ دولتی نگاه جدی به بخش کشاورزی نشده است و هیچ گاه نخواسته ایم به بخش کشاورزی متناسب با اهمیتی که برای کشور دارد مخصوصا در بحث استقلال، امنیت غذایی و خودکفا کردن کشور توجه جدی شود و همیشه هم در بین تمام بخش ها مظلوم تر بوده است.
اعتراض همیشگی ما و وزارت جهاد کشاورزی به دولت و مسئولین این بوده که در بحث تخصیص بودجه برای بخش کشاورزی همیشه پایین ترین بودجه در نظر گرفته می شود در حالی که باید بالاترین بودجه در نظر گرفته شود.
علیرغم اینکه تمدن کشاورزی در کشور ما شروع شده است و علیرغم اینکه بالاترین ظرفیت و پتانسیل را داریم هنوز بیش از ۷۰ درصد از کشاورزی ما سنتی است!
*تبعات این بی توجهی به بودجه بخش کشاورزی چیست؟
قطعا تبعات زیادی برای کل کشور و نه فقط برای تولیدکنندگان و کشاورزان در پی دارد. چون در حقیقت پرچمداران تامین امنیت غذایی کشور جامعه کشاورزی است. همانطور که می دانید یکی از مهمترین شاخه های استقلال و امنیت غذایی کشور در سالهای گذشته به ویژه در رابطه با بحث تحریم‌های ظالمانه که کشور را از لحاظ اقتصادی به قهقهرا کشانده است، بخش کشاورزی است و در اوج تحریم ها مخصوصا بخش کشاورزی از بهترین استعدادها و ظرفیت های اقتصادی در افزایش ضریب خود اتکایی و رشد تولید ناخالص ملی به حساب می آید. به همین دلیل باید نگاهی ویژه به این بخش داشت و بودجه های سنواتی باید در چارچوب برنامه های ۵ ساله توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی تدارک دیده شود و شرایط و زمینه لازم برای تحقق و برنامه های راهبردی را فراهم کند چرا که جایگاه و اهمیت فوق العاده ای برای پایداری تولید دارد.
با این وجود متاسفانه با مشاهده قوانین و برنامه های کلان در دوره های اخیر بخصوص در ۲ دهه گذشته به عینه می بینیم که میزان اثربخشی بودجه های سنواتی که آقایان برای کشاورزی تعیین می کنند، در حمایت از طرح های راهبردی بخش کشاورزی در برخی حوزه ها به کلی فاقد عملکرد مطلوب بوده است.
*یکی از حوزه هایی که عملکرد خوبی در آن نداشته ایم تولید نهاده های دامی و طیور است به طوری که هنوز هم وابستگی بالای ۷۰درصدی به واردات داریم. عدم تخصیص بودجه کافی چقدر در این مساله نقش دارد؟
ما در بحث کاهش وابستگی به واردات نهاده ها عملکرد خوبی نداشته ایم در حالی که چندین سال پیش در قانون افزایش بهره وری آمده بود که چه کارهایی بخصوص در بحث تخصیص اعتبار باید انجام شود که بتوانیم ظرف ۱۰ سال میزان نیازمان به واردات نهاده ها، خوراک دام و دانه های روغنی را به حداقل برسانیم. اما امروز که بررسی می کنیم می بینیم که نسبت به ۱۰ سال گذشته هیچ اتفاقی نیفتاده است چون نه اعتبار و بودجه خاصی برای آ ن دیده شده و نه به صورت اجرایی و عملیاتی توانسته ایم اقدام خاصی انجام دهیم که غالبا به اِعمال سیاست های غلط برمی گردد.
*در کدام بخش های دیگر عملکرد خوبی نداشته ایم؟
در بحث افزایش حمایت در تکمیل زنجیره های تامین و تولید ما فقط شعار می دهیم و هیچ اعتبار ویژه ای برای آن در نظر نمی گیریم. از سوی دیگر در بحث ساماندهی صادرات محصولات تولیدی کشاورزی نیز بد عمل شده است. همچنین در بحث توسعه مکانیزاسیون علیرغم اینکه تمدن کشاورزی در کشور ما شروع شده است و علیرغم اینکه بالاترین ظرفیت و پتانسیل را داریم هنوز بیش از ۷۰ درصد از کشاورزی ما سنتی است!
با حذف ارز دولتی نهاده های بخش کشاورزی انتظار می رفت که حداقل ۵۰ درصد آن را در راستای سرمایه گذاری برای افزایش تولید دانه ها روغنی، نهاده ها و بذر در بودجه در نظر بگیرند تا نیاز وارداتی را به حداقل برسانیم
*بحث بیمه محصولات کشاورزی و خود کشاورزان نیز همیشه مورد انتقاد بوده است. نظر شما در خصوص بودجه تخصیصی این بخش چیست؟
در رابطه با بیمه کشاورزی محصولات کشاورزی و بیمه تامین اجتماعی کشاورزان، ما همیشه بیشترین معضلات و مشکلات را داریم و کشاورزان ما از مزایا و حقوقی که در این خصوص باید داشته باشند، محروم هستند. از سوی دیگر در رابطه با تامین حداقلی رفاه کشاورزان مشکل داریم و می بینیم علیرغم اینکه کشاورز شبانه روز تلاش می کند اما در تامین معاش زندگی خانواده خود ناتوان است. همه این مسائل به عملکرد نامطلوبی بر میگردد که به دلیل عدم اثربخشی بودجه بخش کشاورزی داریم. علاوه بر این در زمینه بیمه اجباری دام تنها ۳.۰۱ دهم میلیارد ریال و در زمینه ارتقای خوداتکایی در محصولات استراتژیک تنها ۱۷۷ میلیارد ریال در بودجه ۱۴۰۰ گنجانده شده است.
*با این تفاسیر بودجه ۱۴۰۰ بخش کشاورزی چه کاستی‌هایی دارد؟
عدم پیش بینی اجرای کامل ماده واحده معافیت سهم کارفرمایی بیمه تامین اجتماعی از جمله کاستی های بودجه ۱۴۰۰ است در حالی که طبق قانون دولت مکلف است که ۲۰ درصد از مبلغ پرداختی را پرداخت کند. اما علیرغم نص صریح قانون که حداقل چیزی حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان در سال باید تخصیص داده شود به هیچ عنوان تا الان در بودجه های بخش کشاورزی در نظر گرفته نشده است.
همچنین در بحث پیش بینی ردیف اعتباری برای اجرای طرح های خوداتکایی مخصوصا در راستای افزایش کمّی تولید نهاده های بخش کشاورزی مثل دانه های روغنی، که الان بیش از ۹۰ درصد واردات داریم، به هیچ عنوان در بودجه ۱۴۰۰پیش بینی اعتبار نشده است. این در حالی است که با حذف ارز دولتی نهاده های بخش کشاورزی انتظار می رفت که حداقل ۵۰ درصد آن را در راستای سرمایه گذاری برای افزایش تولید دانه ها روغنی، نهاده ها و بذر در بودجه در نظر بگیرند تا نیاز وارداتی را به حداقل برسانیم.
از سوی دیگر بودجه مربوط به تامین نیاز مالی صندوق های دولتی حمایت از توسعه بخش کشاورزی که در واقع موضوع ماده ۱۷ قانون افزایش بهره وری است در بودجه دیده نشده است. در حالی که این قانون مبنی بر اختصاص حداقل ۲۵ درصد از منابع قابل تخصیص ذخیره ارزی بخش غیر دولتی است که باید به صورت ارزی جهت توانمند سازی تشکل های غیر دولتی و بخش کشاورزی و منابع طبیعی برای توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی و همچنین صندوق های حمایتی بخش در نظر گرفته شود. اما این بخش نیز نادیده گرفته شده است.
علاوه بر موارد ذکر شده، عدم پیش بینی اعتبار لازم به منظور تحقق ماده ۲۵ قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار که مقرر شده بود دولت باید خسارت ناشی از قطع اجباری برق چاه های کشاورزی را به کشاورزان پرداخت کند، شاهد هستیم که تا به حال در هیچ دوره ای بودجه و اعتباری برای این موضوع در نظر گرفته نشده است. بنابراین موارد نامبرده بخشی از کاستی های موجود در بودجه ۱۴۰۰ بخش کشاورزی است.
*با این تفاسیر و با علم به اینکه تصمیم گیرندگان نسبت به اهمیت بخش کشاورزی آگاه هستند، به نظر شما تخصیص کمترین بودجه برای بخش کشاورزی ناشی از چیست؟
همانطور که شما گفتید علیرغم آگاهی آقایان نسبت به ظرفیت و پتانسیل بخش کشاورزی که می تواند بخش عظیمی از مشکلات ما را حل کند و این آقایان بخوبی می دانند که بخش کشاورزی می تواند نجات دهنده مشکلات ما در کشور باشد کمترین بودجه برای بخش کشاورزی در نظر گرفته میشود چون به نظر بنده دیواری کوتاه تر از بخش کشاورزی در کشور دیده نمی شود.
در واقع به دلیل روحیات خود کشاورزان و تولیدکنندگان این بخش که جزو محجوب ترین افراد هستند و بر خلاف تولیدکنندگان دیگر بخش ها که با کوچکترین مشکلی اعتراض و تحصن میکنند و به هر طریقی که شده مسئولین را ملاقات و مشکلات شان را حل می کنند یا به حداقل می رسانند، حق آنها نادیده گرفته می شود و این عزیزان هیچ گاه بابت پایمال شدن حق و حقوق شان سروصدا راه نمی اندازند.
افرادی هستند که امروز در کشور به دلیل انتفاعی که بواسطه واردات به جیب میزنند به دنبال این هستند که بخش کشاورزی تا جایی که می شود دچار تزلزل بشود و ضعیف گردد، تا از این راستا تولید ما به حداقل برسد و نیاز ما به واردات روز به روز بیشتر شود
*به نظر شما نفوذ وارد کنندگان در این موضع چقدر موثر است؟
به نظر من تخصیص کمترین بودجه برای بخش کشاورزی تا حدود زیادی تعمدی است چون افرادی هستند که امروز در کشور به دلیل انتفاعی که بواسطه واردات و مسائل دیگر به جیب میزنند به دنبال این هستند که بخش کشاورزی تا جایی که می شود دچار تزلزل بشود و ضعیف گردد. تا از این راستا تولید ما به حداقل برسد و نیاز ما به واردات روز به روز بیشتر شود و به این ترتیب زمینه برای واردات بی حساب و کتاب این آقایان فراهم باشد.
*با این تفاسیر با بودجه تخصیص یافته چند درصد از برنامه های بخش کشاورزی عملیاتی می شود؟
به نظر من حتی ۱۰ درصد از مشکلات بخش کشاورزی نیز با این بودجه برطرف نمی شود. عیلرغم اینکه شعار سال جهش تولید است و باید از کشاورزی سنتی خارج شویم و اهداف تعیین شده را تحقق دهیم موفق نخواهیم بود چون عملیاتی شدن این اهداف مستلزم تامین اعتبار است تا سرمایه گذاران تشویق به حضور در این بخش شوند.
مساله اینجا است که همه به این امر واقف هستیم که بخش کشاورزی با توجه به نقش مثبتی که داشته تراز اقتصادی کشور را از منفی در می آورد و مثبت می کند. لذا نقش کلیدی در اقتصاد کشور دارد اما کمترین بودجه را اختصاص می دهیم و از آن طرف سعی می کنیم خودمان را با کشورهای پیشرفته مقایسه کنیم! به عنوان مثال ظرفیت ما بسیار بالاتر از کشور ترکیه است اما می بینید که ارزآوری و استفاده بهره وری آنها از بخش کشاورزی اصلا قابل قیاس با ما نیست. یا شاهد هستیم که کشور هلند که مساحتی به اندازه دو استان ما دارد، با بخش کشاورزی چه درآمدی حاصل می کند و ایران کماکان بی بهره از این بخش است. متاسفانه همه ما متخصص شعار هستیم و در عمل صفر هستیم!
*چه کشورهایی اصولا بیشترین بودجه را به بخش کشاورزی خود اختصاص می دهند؟
از اینکه دقیقا کدام کشورها بیشترین بودجه خود را به بخش کشاورزی اختصاص می دهند اطلاع ندارم اما هر کشوری که امروز کشاورزی اش پیشرفته شده و اقتصاد آن کشور روی کشاورزی بنا گذاشته شده، مطمئنا بیشترین اعتبار را برای بخش کشاورزی خود قائل هستند. بر عکس ایران که سعی می شود کمترین بودجه تخصیص یابد تا کشور همیشه وابسته باشد و عده ای قلیل از طریق واردات منتفع شوند.
نظر شما