بازار؛ گروه بورس: آخرین ابزاری که به تحلیل‌های بازار سرمایه اضافه شد، تحلیل مالی رفتاری که به عنوان یک مبحث جدید در علوم تحلیل مالی مطرح شد. تحلیلگران مالی رفتاری معتقدند رفتار سرمایه گذاران در بورس؛ نحوه تصمیم گیری، تخصیص منابع پولی، قیمت گذاری و ارزیابی بازدهی شرکت ها را تحت تاثیر خود قرار می دهد.
با توجه به اضافه شدن پارامتر رفتار مالی سهامداران، ابزارهای تحلیل بازار سرمایه به سه بخش تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی و تحلیل مالی رفتاری تقسیم می‌شود که هر کدام از آن‌ها بر اساس یکسری معیارها ارزش سهم و همچنین روند حرکت شاخص در آینده را مشخص می‌کند.
در تحلیل تکنیکال، تحلیلگر سعی می‌کند بر اساس تغییرات قیمتی بازار و با استفاده از نمودارها که مبتنی بر تغییرات قیمتی در زمان هستند، قیمت سهم را مشخص کند، اما در تحلیل بنیادی چندان توجه به بازار سهام صورت نمی‌گیرد و تحلیلگر بر اساس وضعیت شرکت و صورت مالی آن ارزش سهم را تخمین می‌زند. تحلیلگران رفتار مالی اما مدعی هستند که نگرش یک سرمایه‌گذار به بازار سرمایه تابعی از روانشناسی سرمایه‌گذار، عقاید و نظرات وی و موضع گیری او در رابطه با ریسک است و در این روش تحلیلی به این نگرش‌ها پرداخته می‌شود.
شخصیت‌های رفتار مالی بازار سرمایه
در سال ۲۰۰۰ بعد از ترکیدن حباب سهام شرکت‌های تکنولوژی، موضوع رفتار مالی به یک موضوع روز تبدیل شد. «یوجین فاما» از نظریه پردازان این رشته مدعی شده بود که قیمت سهام در بازار تا حدودی غیر عقلایی است؛ که به نظر می‌رسد منظور از غیر عقلایی بودن سهم، اشاره به رفتارهای سهامداران در بالا و پایین بردن سهم بدون در نظر گرفتن پارامترهای اقتصادی می‌باشد، موضوعی که برخی از محققان هم آن را تایید می‌کنند.
بعد از به یقین رسیدن تاثیرات رفتار سهامداران بر روی قیمت سهم در بورس، مدل‌های رفتاری و قواعد ریاضی به این علوم اضافه شد. مدل پنج جهته bb&k شخصیت افراد را از نظر سرمایه گذاری، شیوه نگرش به زندگی، محتاط و تحلیلگر بودن، احساسی، شهودی، عجول و کم طاقت، به چهار شخصیت مطمئن، بی پروا، محتاط، مضطرب تبدیل می‌شود.
در مدل دیگری که به مدل «بارن وال» معروف است تنها دو شخصیت سرمایه‌گذار منفعل و سرمایه‌گذار فعال در بازار سرمایه وجود دارد که در آن افراد منفعل ثروت چندانی به دست نمی‌اوردند ولی افراد فعال به خاطر ریسک پذیری بالا، سود خوبی از بازار کسب می‌کنند.
با توجه به اینکه تعداد زیادی از سهامداران تازه وارد به بازار دانش کافی فعالیت در بازار سرمایه را ندارند، تقریبا به دنبال تقلید از یک دیگر، سیگنال‌گیری و اخبار هستند بنابراین در این بازارها شایعات به سرعت بر رشد و ریزش سهم تاثیر گذار است و پیشبینی رفتار سهامداران خرد در چنین بازاری کار چندان سختی نیست، کاری که حقوقی‌ها به خوبی آن را انجام می‌دهند
داشتن یک استراتژی مالی در بازار سهام و یا رفتارهای هیجانی که در مثبت و منفی بازار دیده می‌شود در شخصیت‌های که در بالا ذکر تعریف می‌شود. با توجه به داده‌های بازار سرمایه و تعاریف شخصیت‌های مختلف از سهامداران هنوز به صورت مطلق شخصیتی را که بتواند بهترین بازده از بازار سرمایه را کسب کنند، معرفی نشده اما برخی از پژوهشگران سعی کردند با نزدیک کردن قواعد ریاضی به رفتار مالی سهامداران، تیپ شخصیتی شما PNR (عمل گرا، آمیز گر، واقع بین) را به عنوان تیپ شخصیت موفق در بازار معرفی کنند.
رابطه بین رفتار مالی و تحلیل تکینکال
اصول تحلیل تکنیکی به مجموعه روش‌هایی اطاق می‌گردد که سعی دارد با مطالعه رفتار قیمت‌های گذشته قیمت‌های آتی اوراق بهادار را پیشبینی کند، تجربه‌های مشهود در بازار سرمایه و همچنین تحقیقات صورت گرفته، نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران به سرعت به قیمت‌های جدید واکنش نشان می‌دهد و در نتیجه روش‌های تحلیل تکنیکی به احتمال زیاد منفعتی برای سرمایه گذاران به همراه ندارد.
شریفی‌نیا یکی از کارشناسان بازار سرمایه در گفتگوی که با بازار داشت می‌گفت که نقاط حمایتی و مقاومتی که تحلیلگران تکنیکال مطرح می‌کنند، باعث ایجاد حساسیت سهامداران خرد به این نقاط می‌شود. او بخشی از شکل گیری رفتار سهامداران را حساسیت روی نقاط حمایت و مقاومتی که مطرح می‌شود عنوان کرده است. به نظر می‌رسد رابطه متقابلی بین رفتار سهامداران و تحلیل تکنیکال وجود دارد، چرا که هر دو از یکدیگر تاثیر می‌پذیرند.
رابطه بین تحلیل بنیادی و تحلیل رفتاری
تحلیل دقیق بنیادی بر اساس واقعیت‌های شرکت پذیرفته شده در بورس به سهامدار اطلاعات جدیدی را از ارزندگی سهم می‌دهد و سهامدار بر اساس چنین اخباری اقدام به معامله بر روی سهم می‌کنند. شواهد نشان می‌دهد که معمولا سرمایه‌گذاران دائما در مورد چشم انداز سهم شرکت مبالغه می‌کنند که خود چنین موضوعاتی در بازار سرمایه سبب شکل گیری رفتارهای معامله‌گران نسبت به سهم می‌شود.
مقاله «وال استریت» در مورد رفتار مالی موضوعی را مطرح می‌کند که برخی از واقعیت‌های که از نظر بنیادی بر خلاف قاعده بازار هستند، از رفتار سهامداران الگو می‌گیرد، به عنوان مثال سهم‌های که نسبت قیمت به فروش(p/b) پایینی دارند اغلب عملکردی از خود در بازار بروز می‌دهند که از دیدگاه بنیادی یک خلاف قاعده محسوب می‌شود اما در مقاله وال استریت محقق نشان داده است که سهام با نسبت‌های پایین قیمت به فروش، عملکرد بهتری دارد. نویسنده معتقد است که نسبت قیمت به فروش یک عامل قوی موثر بر رفتار سهامداران است.
به گفته «روجرد» روانشناس مالی، شخصیت مالی افراد را میزان ریسک‌پذیر بودن آن مشخص می‌کند، به گونه‌ای تمامی رفتارهای موجود در معاملات را به این نوع از ویژگی ارتباط داده است. او می‌گوید منظور از ریسک‌پذری یعنی جرات سرمایه‌گذاری با منطق سود و زیان
تاثیرات رفتار مالی سهامداران بر نسبت p/e
در نسبت پی به ای معمولا سودآوری سهم ثابت در نظر گرفته می‌شود و آنچه که متغییر چنین نسبتی در بازار است قیمت سهم (p) است که این باور در میان برخی از کارشناسان بازار مطرح است که رفتار سهامداران عامل شکل گیری قیمت‌ها و در نتیجه تغییر این نسبت برای سهم‌ها است.
آنچه که گفته شد به این معنی نیست همه پارامترهای تاثیر گذار بازار سرمایه به رفتار مالی بازیگران بازار ارتباط دارد، ولی بخش عمده‌ای از روند بازار سرمایه به رفتارهای که ناشی از عوامل محیطی و داخلی است، بستگی دارد.
در بخش رفتار مالی با دو موضوع شخصیت سهامدار و عوامل تاثیر گذار بر رفتار سهامدار سر و کار داریم که نوع واکنش به عوامل محیطی، بیشتر بستگی به شخصیت سهامدار دارد. به عنوان مثال زمانی که بازار روند ریزشی پیدا کرد برخی از افراد اقدام به فروش سهم می‌کنند و برخی دیگر با نگاه بلند مدت به بازار سرمایه سهم نگه می‌دارند که نوع شخصیت افراد تعیین می‌کند که کدام رفتار را انجام دهد.
به گفته «روجرد» روانشناس مالی، شخصیت مالی افراد را میزان ریسک‌پذیر بودن آن مشخص می‌کند، به گونه‌ای تمامی رفتارهای موجود در معاملات را به این نوع از ویژگی ارتباط داده است. او می‌گوید منظور از ریسک‌پذری یعنی جرات سرمایه‌گذاری با منطق سود و زیان.
کدام تحلیل می‌تواند در بازار سرمایه موفق باشد؟
ارتباط نزدیک سه تحلیل بنیادی، تکنیکال و رفتاری در بازار سهام، پاسخ به این سوال که کدام تحلیل بیشتر در بررسی سهم می‌تواند به سهامداران کمک کند کمی مشکل کرده است. در این رابطه شریفی‌نیا مدیر عامل یکی از کارگزاری‌ها بورس در گفتگوی که با بازار داشت، معتقد است که تحلیل بنیادی بهترین رویکرد را نسبت به آینده سهم به سهامداران می‌دهد.
بررسی دیدگاه بیشتر کارشناسان بازار نشان می‌دهد که آن‌ها بیش از آنکه به رفتار مالی سهامداران توجه کنند، بر تحلیل تکنیکال و بنیادی سهم توجه دارند. اما بارها دیده شده که بازار نقاط حمایتی و مقاومتی که توسط تحلیلگران تکنیکال معرفی شده است را می‌شکند که این موضوع بیشتر مبتنی بر رفتار سهامداران بازار چه حقوقی و چه حقیقی است. بررسی رفتار مالی سهامداران بازار مالی ایران که مقالات متعددی هم در این رابطه نوشته شده می‌تواند کمک خوبی در بررسی روند بازار به سهامداران بدهد.
حسین بدری مترجم کتاب رفتار مالی در گفتگوی کوتاهی که با بازار داشت گفت: یکی از ایرداتی که در بازار سرمایه دیده می‌شود تلاش شکل دادن یک نوع رفتار در بازار است، این در حالی است که جذابیت بازار مالی و توسعه آن به وجود رفتارهای مالی متعددی بر می‌گردد.
وی اضافه کرد: مشاهده می‌شود هر زمانی که بازار روبه رشد، اظهاراتی از سوی مسئولین و همچنین کارشناسان مطرح می‌شود که در باطن به دنبال شکل دادن یک نوع رفتار خاص در بین سهامداران خرد و تازه کار است. اینکه بعد از تشویق سهامداران به بازار بدون دادن آموزش لازم به دنبال شکل دهی رفتار آن‌ها در بازار مثبت و منفی باشیم، یک نوع اجحاف در حق سهامداران است چرا که ممکن است برخی از اظهار نظرها از سوی ذی نفعان بازار باشد.
این کارشناس رفتار مالی عنوان کرد: آموزش لازم در بازار سرمایه تا حد زیادی در شکل گیری رفتار منطقی در بازار کمک می‌کند، چنین افرادی معمولا برای خود یک استراتژی و پلن‌های در سرمایه گذاری در بازار دارند، اشخاص آموزش دیده معمولا یک حد سو و ضرر را در سهم در نظر می‌گیرند و به جو روانی بازار توجه چندانی نمی‌کند، این به معنی نادیده گرفتن رفتار مابقی سهامداران نیست بلکه یک سرمایه‌گذار موفق سرمایه‌گذاری است که بتواند رفتار رقبای خود را به خوبی پیشبینی کند. به نظر می‌رسد که حقوقی‌های بازار سرمایه هم با بررسی و ارزیابی رفتار سهامداران اقدام به معامله در این بازار می‌کنند.
بدری در خصوص رفتارهای مالی در بازار ایران گفت: با توجه به اینکه تعداد زیادی از سهامداران تازه وارد به بازار دانش کافی فعالیت در بازار سرمایه را ندارند، تقریبا به دنبال تقلید از یک دیگر، سیگنال‌گیری و اخبار هستند بنابراین در این بازارها شایعات به سرعت بر رشد و ریزش سهم تاثیر گذار است و پیشبینی رفتار سهامداران خرد در چنین بازاری کار چندان سختی نیست، کاری که حقوقی‌ها به خوبی آن را انجام می‌دهند.
نظر شما