بازار- «از محل فروش سهمیه خود ماهانه ۳۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان درآمد کسب کنید.» این جمله ای است که رانندگان خودروهای عمومی این روزها خیلی بیشتر از هر زمانی از زبان برخی از جایگاه داران سوخت می شنوند. آنگونه که رانندگان خودروهای عمومی می گویند: جایگاه دارها به ازای هر لیتر سوخت حاضرند هزار تومان به آنها پرداخت می کنند. صادق راننده یک دستگاه ون در اینباره به بازار می‌گوید: در بیشتر مواقع از سوخت سی ان جی استفاده می کنم. با این کار نه تنها پول کمتری برای سوخت خودرو پرداخت می کنم بلکه می توانم از محل فروش بنزین یارانه ای هم درآمدی حدود ۸۰۰ هزار تومانی کسب کنم.
اما در حالی بازار خرید و فروش بنزین این روزها حسابی داغ شده که میرزایی صاحب یک جایگاه سوخت در منطقه ولنجک تهران به بازار می گوید: که با توجه به تدابیری که در رابطه با اختصاص سهمیه به رانندگان آژانس ها صورت گرفته، میزان خرید و فروش بنزین یارانه ای نبست به سنوات گذشته کمتر شده است.
طرحی که تایید نشد اما اجرایی شد
اما درحالی شهرام رضایی مدیر برنامه‌ریزی شرکت ملی پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی در گفتگو با بازار هر گونه کارت فروشی را خلاف قانون دانسته و از جریمه کسانی که سهمیه بنزین خود را می فروشند خبر می‌دهد، که فعالان این صنعت می گویند مدل توزیع یارانه سوخت را از پایه و اساس اشتباه می دانند. به باور آنها، دولت برای جلوگیری از اییجاد هر گونه رانت یارانه ای بهتر بود به جای اختصاص سهمیه به خودرو، سهمیه بنزین را به افراد اختصاص می داد. این همان طرحی است که زمستان پارسال از طرف تعدادی از دانشجویان دانشگاه شریف برای هدفمندی بنزین ارائه شد. آنگونه که در این طرح آمده است : با احیای نظام سهمیه‌بندی به روال سابق و واقعی نشدن نرخ بنزین، افرادی که مصرف بیشتری دارند، از یارانه سوخت بیشتری بهره‌مند می‌گردند. در حالیکه بخشی از مردم ایران که فاقد خودرو هستند از این یارانه کلان بی‌بهره هستند. بنابراین یا دولت باید بنزین را با نرخ واقعی و تمام شده آن عرضه کند تا ریشه این بی‌عدالتی در توزیع یارانه سوختی برطرف گردد و یا اینکه به جای تخصیص سهمیه به خودروها و مالکین آن، سهمیه مشخصی به هر فرد ایرانی بر اساس کد ملی افراد اختصاص دهد.
آنگونه که در این طرح آمده ، در آغاز هر ماه، به هر ایرانی ثبت نام کرده در این سامانه، سهمیه مشخصی از سوخت تخصیص می‌یابد که در پایان ماه از بین نمی‌رود و امکان ذخیره شدن آن وجود دارد. افرادی که فاقد خودرو هستند می‌توانند از طریق سامانه تحت وب طراحی شده، همه یا بخشی از سهمیه خود را به فرد دیگری منتقل کنند. این کار می‌تواند به شکل گیری یک بازار آزاد و قیمت گذاری برمبنای عرضه و تقاضا کمک کند. تا زمانی که سهمیه عرضه شده توسط افراد برای فروش در سامانه وجود داشته باشد، دولت اقدام به عرضه سوخت خود نمی‌کند بلکه مالکین خودرو سهمیه سوخت مورد نیاز خود را از این بازار تهیه کرده و حساب خود را شارژ کنند.
استفاده از سی ان جی برای فروش بنزین
صادق راننده ون یکی از روستاهای اطراف استان آذربایجان غربی است که بر اساس قانون ماهانه ۹۰۰ لیتربنزین سهمیه‌ای دریافت می کند. او که کشاورزی و دامداری را کسب و کار اصلی خود معرفی می‌کند، در رابطه چرایی ورودش به این حرفه اینگونه توضیح می دهد: برای داشتن بیمه ناچار شدم که یک دستگاه ون خریداری کنم و گاهی اوقات با آن مسافرکشی کنم. حالا او روزانه فقط راننده سرویس مدرسه ای است که باید دانش‌آموزانش را در دو نوبت صبح و ظهر به مقصد برساند. صادق که اتفاقا خودرویش دوگانه سوز هم هست، به بازار گفت: در بیشتر مواقع از سوخت سی ان جی استفاده می کنم به خاطر همین میزان بنزینی در ماه می‌سوزانم به ۱۰۰ لیتر هم نمی‌رسد و مابقی سهمیه ام را به قیمت هزار تومان می‌فروشم.
به نظر می رسد که جدای از مردم عادی که سهمیه ماهیانه جوابگوی نیاز آنها نیست و ناچار به استفاده از سی‌ان‌جی هستند، رانندگان خودروهای عمومی هم برای کسب سود به سراغ سوخت یارانه ای دیگری رفته اند.
آنگونه که مدیر طرح سی‌ان‌جی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در دی امسال به‌طور میانگین روزانه ۲۴.۵ میلیون مترمکعب سی‌ان‌جی در کشور توزیع شده در حالیکه پیش از اجرای طرح مدیریت سوخت در کشور مصرف سی ان جی به ۱۹ میلیون لیتر هم نمی‌رسید.
دولت چقدر یارانه بنزین می دهد
در واقع اگر بهای بنزین را حدود ۶ هزار تومان در نظر بگیریم، می توان گفت که دولت به ازای هر لیتر بنزین سهمیه ای حدود ۴۵۰۰ تومان و به ازای هر لیتر بنزین آزاد حدود ۳ هزار تومان یارانه پرداخت می کند. یارانه ای که این روزها محل کسب درآمد برای برخی از افراد شده است. مدیر برنامه‌ریزی شرکت ملی پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی که فروش سهمیه را مصداق یارانه فروشی می داند، گفت: مکانیزم‌هایی برای شناسایی نحوه استفاده از کارت سوخت ها همچون اندازه گیری تعداد سوخت‌گیری‌هایی که از یک کارت انجام می‌شود، وجود دارد که اگر فعال شود، کسی که کارت خود را واگذار کرده، شناسایی شده و جرایمی به آن شخص تعلق می گیرد.
به گفته او، البته تا آماده شدن این زیرساخت خیلی راحت می توان از تعداد دفعات سوخت گیری و مکان جایگاه های سوخت فهمید که راننده‌ای سهمیه خود را به صورت غیر قانونی می فروشد یا نه. به عنوان مثال وقتی که از یک کارت چند بار پشت سر هم در یک جایگاه سوخت، بنزین زده می شود، مطمئنا تخلفی صورت گرفته و باید بررسی دقیقی در خصوص آن انجام داد.
واگذاری کارت به نزدیکان مشکلی ایجاد نمی کند
البته رضایی این نکته را هم اضافه کرده که واگذاری کارت سوخت به اشخاص نزدیک و وابستگان مالک خودرو شاید مشکلی ایجاد نکند اما فروش سهمیه در جایگاه ها به مالکان خودروهای دیگر عملاً مصداق فروش یارانه دولتی است و این کار مناسبی نیست و حتی در مقاطعی همچون مناطق لب مرز، امکان سوء استفاده از آن وجود دارد. توصیه اکید ما این است که از کارت هوشمند شخصی استفاده شود و فروش کارت سوخت، اقدامی غیرقانونی است.
نظر شما