ناهید عنصری؛ بازار: پسته، بیشترین سهم صادرات استان یزد را دارد این محصول اعیانی، سال‌هاست به فراوانی در سبد خرید اقشار جامعه جا نمی‌گیرد. در برهه‌ای از زمان، پسته که طلای سبز می‌نامندش، دست‌کم برای دست‌اندرکارانش سودآور بود، اما اکنون کشاورزان و صادرکنندگان پسته، اعیانی بودن را به شغل خود نسبت نمی‌دهند و معتقدند سود حاصله از فروش داخلی و حتی خارجی پسته متناسب با دسترنج آنها نیست.
گرانی نهاده‌های کشاورزی بر قیمت همه محصولات تأثیر گذاشته است. در این بین، محصولات اعیانی چون پسته در وضعیت حادتری قرار دارند. باغداران پسته معروف بوده‌اند که وضع اقتصادی‌شان خوب است، این در حالی است که پسته‌کاران معتقدند شرایط برای باغداران پسته نیز خوب نیست و باغداری پسته دیگر سودآورانه نیست.
مشکلات باغداران پسته
یکی از باغداران پسته یزد که حدود یک هکتار باغ پسته در ابرکوه دارد به خبرنگار بازار، می‌گوید: قیمت پسته نسبت به هزینه‌های تولید محصول از قبیل سم‌پاشی، کود و مزد کارگر بسیار پایین است اگر تخمه آفتابگردان را در نظر بگیرید، این محصول نسبت به سال قبل چهار تا پنج برابر افزایش قیمت داشته؛ در حالی‌که قیمت پسته در مقایسه با سال گذشته تنها دو برابر شده است.
قیمت پسته از سال گذشته تاکنون دو برابر افزایش داشته و نهاده‌ها بنا به اعلام برخی رسانه‌ها، تا هفتصد درصد دچار افزایش قیمت بوده‌اند. افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی، این انتظار را در کشاورزان ایجاد کرده که قیمت پسته نیز متناسب با افزایش قیمت نهاده‌ها افزایش یابد
عباس نصیری بیان کرد: هرچند افزایش قیمت سبب حذف تدریجی پسته از سبد خرید خانوار می‌شود، برای کشاورز نیز سودآور نیست و در واقع می‌توان گفت قیمت پسته با توجه به هزینه‌هایی که برای تولید محصول صورت می‌گیرد، بعضأ تا شش برابر قیمت فعلی برآورد می‌شود.
رتبه بالای یزد در صادرات پسته
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ابرکوه با اشاره به گران شدن نهاده‌های کشاورزی مانند کود و سم می‌گوید: تمامی خدمات مربوط به کاشت و برداشت پسته دچار افزایش قیمت شده است و کشاورزان انتظار دارند محصول پسته نیز افزایش قیمت داشته باشد از سوی دیگر قیمت پسته در بازارهای جهانی به ازای هرکیلو ۹ تا ۱۰ دلار، معادل ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان است؛ در حالی‌که سود مرغوب‌ترین نوع پسته برای کشاورز به ازای هر کیلو ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار تومان است.
مهدی قیدالهی، که خود نیز باغدار پسته است، توضیح می‌دهد: کشاورز مجبور است نهاده‌های کشاورزی را با نرخ آزاد تأمین کند و نهاده‌ها نیز براساس اعلام رسانه‌ها تا ۷۰۰ درصد افزایش قیمت داشته‌اند متأسفانه امسال تاکنون اعتبار خاصی از سوی دولت برای اعطای تسهیلات به جهاد کشاورزی تعلق نگرفته در حالی‌که سال‌های گذشته تسهیلاتی برای خرید نهاده‌ها در اختیار کشاورزان قرار می‌گرفت.
وی با بیان اینکه یزد رتبه نخست کشور در صادرات پسته را دارد، می‌گوید: تنها ۶۰ درصد از محصول تولید شده در بازارهای جهانی به فروش می‌رسد که با احتساب پنج تا ۱۰ درصد فروش محصول در بازارهای داخلی، می‌توان گفت ۳۰ تا ۳۵ درصد از محصول پسته سالانه در انبارها و سردخانه‌های استان باقی‌مانده و به فروش نمی‌رسد؛ در حالی‌که انتظار می‌رود صد درصد از محصول تولید شده، فروخته شود تا پاسخگوی نیازها و زیان‌های کشاورزان باشد.
مدیر جهاد کشاورزی ابرکوه تأکید می‌کند: لازم است با حمایت مسئولان استان، زیرساخت‌های لازم برای صادرات پسته و عرضه آن در بازارهای جهانی فرآهم شود، زیرا صادرات پسته تنظیم‌کننده قیمت آن نیز بوده و زمانی محصول سودآور است که عرضه، فراوانی و قیمت، پاسخگوی هزینه‌ها باشد.
پسته ایران، بدون مدیریت
دلیل پایین بودن قیمت پسته در بازار جهانی چیست و آیا این مسئله ناشی از کیفیت محصول است؟ یک صادرکننده و باغدار پسته به تفاوت پسته ایران و آمریکا می پردازد و به خبرنگار بازار می گوید: پسته آمریکا از نظر استفاده از ماشین‌آلات و مکانیزاسیون در تولید محصول و نیز روش‌های صادراتی با ایران متفاوت است.
علی حسینی با اشاره به اینکه رقابت صادرکنندگان پسته در ایران به بازار فروش این محصول آسیب رسانده است، در خصوص تفاوت صادرات در ایران و آمریکا می‌افزاید: در آمریکا صادرکنندگان عمده پسته معدود و مشخص هستند؛ در حالی‌که در ایران دو تا سه هزار صادرکننده پسته در رقابت هستند.
پسته ایران در بازارهای جهانی مانند طفل بی‌سرپرستی است که متولی ندارد و بدون مدیریت رها شده است
وی اظهار می‌کند: سازمان جهاد کشاورزی زمانی می‌تواند در زمینه فروش دخالت داشته و مدیریت قیمت کند که یارانه موردنیاز کشاورز را تأمین کرده و کود و سموم کشاورزی را با ارز دولتی در اختیار کشاورز قرار دهد، اما زمانی که کشاورز سموم و کود را به نرخ آزاد خریداری کند، حق خود می‌داند در حوزه فروش نیز مستقلانه عمل کند.
این باغدار، فروشنده و صادرکننده پسته به مشکلاتی همچون ناامنی بازار، نوسان قیمت محصول، نبود کنترل بر تبادلات نرخ ارزی و نبود ضمانت در مقابل فروش پسته اشاره و اظهار می‌کند: تضمین برای بازگشت سود بار پسته‌ای که از شرکت به مقصد بازار جهانی خارج می‌شود وجود ندارد و در کنار این مسائل، سرمازدگی، گرمازدگی و آفات نیز مزید بر علت و سبب ضرر کشاورز است.
باغداری پسته نیازمند تخصص
با وجود گلایه‌ها و نارضایتی‌های باغداران و فروشندگان پسته در قطب پسته ایران، عده‌ای بر این باورند که یک کشاورز با عملکرد درست، می‌تواند میزان ضرر را کاسته و سود را افزایش دهد یک مشاور در زمینه باغداری پسته، می‌گوید: هرچند نهاده‌های کشاورزی گران است و خرید سموم به نرخ آزاد مقرون به صرفه نیست، اما پسته یک گیاه تخصصی است و برای افزایش سود، باید از کود و سموم گیاهی به درستی استفاده شود.
محمد صالحی با بیان اینکه گاهی باغداران شش تا هفت مرتبه در سال از سموم شیمیایی استفاده می‌کنند و توجه نمی‌کنند که با مصرف درست سموم، عملکرد آنها به سه تن محصول در هر هکتار افزایش می‌یابد، ابراز کرد: یک هکتار پسته به چهار هزار تا چهار هزار و ۵۰۰ مترمکعب آب نیاز دارد در حالی‌که برخی کشاورزان در هر هکتار از هفت هزار تا هشت هزار مترمکعب آب برای آبیاری استفاده می‌کنند.
وی افزود: کشاورزان و باغداران باید قبل از کاشت محصول، آب و خاک را مورد آزمایش قرار دهند و از نظرات مشاور و متخصص نیز استفاده کنند، تصریح می‌کند: پسته محصولی دیربازده است و با سیستم آزمون و خطا نمی‌توان عملکرد خوبی از پسته انتظار داشت، بلکه با عمل به فرمول علمی می‌توان بازدهی محصول را افزایش داد.
پسته، همچنان محصولی اقتصادی
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی یزد در گفتگو با خبرنگار بازار به یک قاعده ساده اقتصاد اشاره می‌کند و می‌گوید: افزایش عرضه هر محصولی سبب کاهش قیمت می‌شود و افزایش عرضه پسته در ایران و جهان نیز موجب کاهش قیمت پسته در بازارهای جهانی شده است.
شیخ علیشاهی درباره بالابودن هزینه نهاده‌های کشاورزی می‌افزاید: نهاده‌ها محصولات وارداتی هستند که در داخل کشور، تکنولوژی یا امکانات تولید آنها وجود ندارد. هرچند خودکفایی در تولید برخی از انواع کودها در یک سال آینده در دستورکار قرار دارد، در حال حاضر این کودها در داخل تولید نشده و ارز دولتی نیز بر اساس سیاست‌ها به این محصولات تعلق نمی‌گیرد همچنین نظارت بر صادرات پسته از جمله اموری است که مربوط به حوزه فعالیت‌های سازمان صنعت، معدن و تجارت است و سازمان جهاد کشاورزی صرفأ بر مسائل تولیدی اشراف دارد.
وی با وجود گلایه‌های باغداران و کشاورزان از ضرر و زیان‌های حاصله، پسته همچنان یک محصول درآمدزا، اقتصادی و سودآور است. باید توجه داشت که سرمایه‌گذاری در این محصول با توجه به دیربازده بودن آن زمان‌بر است و حوادث طبیعی و غیرمترقبه‌ای مانند آفات، سرمازدگی، گرمازدگی و مواردی از این دست، بر سوددهی آن تاثیرگذار است. در عین حال، می‌توان با مدیریت صحیح تا حد زیادی از وقوع آسیب‌ها جلوگیری کرد.
با این وصف، به نظر می‌رسد رفته رفته پسته از سبد غذایی دهک‌های پایین جامعه حذف شود. اکنون پسته نسبت به سال گذشته دو برابر افزایش قیمت داشته است. اگر افزایش قیمت نهاده‌های دامی نیز لحاظ گردد و دولت اقدامی برای کاهش نرخ تورم و کمک به بخش تولید نکند، قیمت پسته بیش از اینها افزایش خواهد داشت. در این میان، نباید از یاد برد که مصرف روی هفت عدد پسته برای سلامتی بدن ضروری است.
نظر شما