بازار؛ گروه بین الملل: توافق ۲۵ ساله ایران و چین برای اولین بار اسفندماه سال ۱۳۹۴ در دیدار آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی با شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری خلق چین و با عنوان «توافق ایران و چین برای روابط استراتژیک ۲۵ ساله» مطرح شده بود.
بر اساس سندی که ایران از این توافق منتشر کرده جزئیاتی از این توافق وجود ندارد. متن منتشر شده عمدتاً حالت تفاهم نامه دارد و در آن ارقام و اعدادی درج نشده است. در واقع این سند همکاری، بیانگر راهبرد بلندمدت همکاری ایران و چین است و هر بند از متن اصلی یا ضمیمه‌های سه‌گانه نیاز به قراردادهای جداگانه‌ای برای اجرایی شدن دارد که آن قراردادها حاوی جزئیات این توافق است.
در گفتگوی خبرنگار بازار با پروفسور «نادر انتصار» استاد اقتصاد سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه آلاباما آمریکا به بررسی جایگاه ایران در احیای جاده ابریشم و سند همکاری ۲۵ ساله پرداخته شده که در ادامه می آید.
*ایران و چین درصدد انعقاد توافق ۲۵ ساله همکاری هستند. بر این اساس همکاری میان دو کشور در حوزه های مختلف گسترش پیدا می کند. ارزیابی شما از این سند چیست؟
اگر تمام مفاد این سند آنگونه که در موردش نوشته شده است اجرا شوند ما شاهد گسترش همکاری ایران و چین در سطحی که تا کنون وجود نداشته خواهیم بود. یعنی انعقاد توافق ۲۵ ساله و اجرای تمام مفاد آن نقطه عطفی در روابط بین ایران و چین خواهد بود و تاثیرات مهمی روی سیاست خارجی هر دو کشور خواهند داشت.
*برخی معتقد هستند این توافق همکاری نشان می دهد رویکرد سیاست خارجی ایران در آینده «نگاه به شرق» را به شکل جدی تری دنبال می کند. با عملکرد کشورهای غربی در خصوص برجام، افکار عمومی داخل ایران برای پذیرش این موضوع نیز بیشتر مهیا شده است. ارزیابی شما چیست؟
مدتی است که موضوع «نگاه به شرق» مورد تحلیل قرار گرفته است ولی در عمل ایران آن را جدی دنبال نکرده است. بخصوص بعد از امضای برجام ایران امید داشت که روابطش با غرب گسترش یافته و عادی شود. ولی عملکرد کشورهای غربی نشان داده است که امید به تغییر رفتار غرب در مورد ایران سرابی بیش نیست.
من نمیدانم که دولت ایران و یا نظام در آینده «نگاه به شرق» را به شکل جدی تری دنبال کند یا نه ولی به عقیده من در شرایط موجود کنونی در منطقه و در سطح جهانی ایران باید «نگاه به شرق» را در چارچوب سیاست خارج خود جدی تر دنبال کند و آن را از حرف به عمل نزدیکتر کند.
*در کنار سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین، شاهد احیای جاده ابریشم از سوی چین در قالب طرح «یک کمربند؛ یک جاده» هستیم. این طرح بزرگترین طرح اقتصادی تاریخ بشر است. اهمیت این طرح برای ایران چیست؟
ایران اگر نقش خود را به خوبی بازی کند و فرصت های ایجاد شده را از دست ندهد می تواند منافع زیادی از احیای جاده ابریشم از سوی چین بدست آورد. ایران از نظر ژئوپلیتیکی می تواند نقش بزرگی را در احیای جاده ابریشم و طرح عظیم «یک کمربند؛ یک جاده» چین بازی کند. ولی اگر ایران دست روی دست بگذارد و پیشقدم نشود و فقط به چند شعار بسنده کند کشورهای دیگر میتوانند خلا موجود را پر کنند و ایران را به حاشیه بکشانند. اتخاذ سیاست انفعالی در این مورد به ضرر ایران منجر خواهد شد.
*پکن صحبت از توسعه جدید و نظم جدید چینی می کند. به نظر شما مولفه های اصلی این نظم اقتصادی چیست؟
آنچه پکن از آن در مورد توسعه جدید و نظم جدید چینی صحبت می کند سیاستی نیست که چارچوب اصلی آن کاملا تعیین شده باشد. باید به یاد داشته باشیم که اقتصاد چین یکی از اهرم های سیاست کنونی جهان است و چین نقش خود را در این چارچوب ادامه خواهد داد. شاید منظور پکن از نظم جدید چینی این است که چین در آینده نقش بزرگتری در سیاست جهانی خواهد داشت.
نظر شما