بازار-مونا مشهدی رجبی: یکی از خبرهایی که امروزه در تمامی رسانه های دنیا شنیده می شود شیوع ویروس کرونا و ابتلای هزاران نفر به این ویروس است. ظرف هفته های اخیر صدها نفر در اثر ابتلا به این بیماری از دنیا رفتند و هزاران مورد ابتلا به بیماری در چین شناسایی شدند و اخباری در مورد مشاهده مبتلایان به این ویروس در کشورهای امریکا و امارت و استرالیا و دهها کشور دیگر شنیده شد. سازمان بهداشت جهانی شرایط اضطرار جهانی اعلام کرد و همین مساله بر بزرگی و اهمیت بحران افزود.
قرنطینه شدن مردم ووهان در چین، توقف پروازهای سفری و تجاری از چین یا پروازهای به مقصد چین در بالغ بر ۱۷ کشور دنیا، تعطیلی هتل های بزرگ شهر ووهان آن هم درایام تعطیلات سال نوی چینی ابعاد وسیع این مشکل را نشان می دهد.
اما این مشکل علاوه بر جنبه انسانی و اجتماعی از نقطه نظر اقتصاد جهانی هم اهمیت زیادی دارد. اهمیت اصلی به نقش چین در اقتصاد دنیا باز می گردد زیرا کشوری درگیر این بحران شده است که سهم قابل توجهی در اقتصاد و تجارت دنیا و حتی نرخ رشد اقتصادی و تجاری در جهان دارد.
مجمع جهانی اقتصاد پیش بینی کرد این بحران باعث کاهش نرخ رشد اقتصادی دنیا، کاهش ارزش و حجم تجارت در جهان و در نهایت کاهش راندمان فعالیتهای اقتصادی شود. این مجمع کاهش ۳ درصدی حجم تجارت در دنیا به دلیل وضعیت هشدار ایجاد شده در چین را مشکلی جدی قلمداد کرد و نوشت: «چین سهم بزرگی در تجارت دنیا دارد و با شیوع این بحران نه تنها بازرگانان چینی نمی توانند به دیگر کشورها سفر کنند بلکه حتی صادرات بخشی از کالاها هم محدود شده است. این به معنای کاهش حجم و ارزش تجارت است که بدون شک موقت خواهد بود و تا پایان دوره شیوع ویروس کرونا ادامه خواهد داشت.»
مشکل کنونی بزرگتر از سارس است
بسیاری برای نشان دادن بزرگی مشکل از وضعیت اقتصادی دنیا در جریان شیوع ویروس سارس در سال ۲۰۰۳ یاد میکنند. در آن زمان شیوع سارس در پکن باعث شد تا نرخ رشد اقتصادی این کشور کاهش یابد و اقتصاد دنیا هم شاهد کاهش نرخ رشد و کاهش حجم و ارزش تجارت باشد.
اما مطالعات نشان داده است ابعاد مشکل کنونی در اقتصاد دنیا بسیار بزرگتر از مشکل سال ۲۰۰۳ است زیرا هم اکنون چین سهم بیشتری در اقتصاد دنیا دارد و تصمیمات اقتصادی و تحولات در این کشور بیش ا زقبل اقتصاد دنیا را تحت تاثیر قرار می دهد.
به گزارش آسوشیتد پرس در سال ۲۰۰۳ میلادی، ارزش تولید ناخالص داخلی چین برابر با ۴ درصد تولید ناخالص داخلی دنیا بود ولی هم اکنون ارزش تولید ناخالص داخلی این کشور برابر با ۱۶ درصد تولید ناخالص داخلی دنیا است. البته باید به این نکته هم توجه داشت که ویروس سارس در شهر پکن مردم را درگیر کرده بود و این شهر ۱۵ درصد تولید ناخالص داخلی چین را تشکیل می داد ولی هم اکنون ویروس کرونا مردم را در شهر ووهان درگیر کرده است. ووهان یک شهر ۱۱ میلیون نفری و نسبتا کوچک در چین است که بسیاری از آن به عنوان یکی از مراکز مهم تجاری در چین نام می برند. ولی سهم این شهردر تولید ناخالص داخلی چین تنها ۴ درصد است. در واقع سارس در منطقه ای اتفاق افتاد که سهمی معادل ۶ درصد تولید ناخالص داخلی دنیا را داشته است (با در نظر گرفتن سهم پکن در اقتصاد چین و سهم چین در اقتصاد دنیا) ولی هم اکنون بحران ویروس کرونا در منطقه ای اتفاق افتاده است که بالغ بر7.3درصد تولید ناخالص داخلی دنیا را دارد و همین یک عدد به راحتی می تواند تصویری از بزرگی بحران کنونی را نشان بدهد.
ادوارد پراساد، اقتصاددان دانشگاه کورنل و رییس سابق دفتر مطالعات چین درصندوق بین المللی پول به «سی ان بی سی» گفت:« کاهش نرخ رشد اقتصادی به دلیل محدودیت تجارت و حتی فعالیت اقتصادی در شهرهایی از این کشور سبب می شود تا نرخ رشد اقتصادی جهان در سال جاری بالغ بر ۰.6 درصد کاهش یابد. این کاهش در شرایطی اتفاق می افتد که بحران برای حداقل دوماه در چین باقی بماند.»
وی ادامه داد: «در فاصله ماه های آوریل تا ژوئن سال ۲۰۰۳ که ویروس سارس مردم چین را درگیر کرده بود، نرخ رشد اقتصادی این کشور به ۹.۱ درصد رسید در حالیکه در فصل قبل از آن نرخ رشد اقتصادی چین بالغ بر ۱۱.۲ درصد بود. بعد از اتمام این بحران نرخ رشد اقتصادی چین بازهم رشد کرد و به ۱۰ درصد رسید اما با نرخ ایده ال ۱۱ درصدی فاصله داشت.»
وضعیت کنونی پیچیده تر است
اندی راثمن، تحلیل گو بازار سرمایه در مرکز سرمایه گذاری آسیا بر این باوراست که شرایط اقتصادی کنونی پیچیده تر از سال ۲۰۰۳ است. وی در این مورد به «سی ان ان» گفت: «اقتصاد چین در سال ۲۰۱۹ میلادی با نرخ ۶.۱ درصد رشد کرد که پایین ترین نرخ رشد اقتصادی چین از سال ۱۹۹۰ تا کنون است. انتظارمی رفت نرخ رشد اقتصادی این کشور در سال ۲۰۲۰ برابر با ۶ درصد باشد ولی با توجه به شرایط کنونی متوسط نرخ رشد اقتصادی این کشور در سال جاری برابر با ۵.۴ درصد خواهد بود.این کشور هم اکنون عنصری بسیار اثر گذار در اقتصاد دنیا است و افت نرخ رشد اقتصادی این کشور می تواند اثر ماندگاری روی اقتصاد دنیا داشته باشد و حتی قدرت اقتصاد دنیا برای مقابله با بحران های آتی را نیز کمتر کند.
درپایان باید گفت که مقامات چین اظهار کرده اند که سازمان بهداشت جهانی محدودیتی برای سفر به شهرهای دیگر چین وضع نکرده است و در مورد ممانعت کشورها از انجام پرواز با چین ابراز ناخرسندی کرده اند.
نظر شما