بلاد شاپور؛ شهری که تاریخ را زنده نگه داشته است| گنجینه‌ کهن در انتظار رونق گردشگری تاریخی

صدیقه امیدی؛ بازار: بلاد شاپور شهری تاریخی به وسعت ۴۵ هکتار است که در ضلع جنوبی شهر دهدشت قرار داشته و نگاه گردشگران را به تاریخ صفویه پیوند می دهد.

این شهر را اردشیر بابکان به یاد فرزندش شاپور، بلاد شاپور نام نهاد که آمیزه ای از فرهنگ معماری اصیل ایرانی و اسلامی است.

شهر هفت امامزاده بلاد شاپور که به «هفت گنبد» نیز معروف است، یکی از بزرگترین مجتمعهای تاریخی در کشور است و با سفر به این شهر می توان تاریخ را از لابلای حجره ها، کاروانسراها و مساجد به تماشا نشست. وجود هفت بارگاه متبرکه، بازار، دو کاروانسرا، یک مسجد جامع، چهار حمام، دو حوزه علمیه و ارگ تاریخ را به امروز پیوند داده است.

بر اساس آثاری که از دل شهر به دست آمده، این منطقه در دوران‌های مختلف تاریخی اسلامی مسکونی بوده و در دوران صفویه به اوج پیشرفت تمدنی خود می‌رسد.

امروزه تاریخ یکی از اصلی‌ترین محرک‌های گردشگری است و همواره تاریخ و فرهنگ از مهم‌ترین دلایل سفر به نقاط مختلف جهان بوده است. گردشگری تاریخی یکی از مهم‌ترین شاخه‌های گردشگری بوده و آثار باستانی و میراث فرهنگی از مهم‌ترین دارایی‌های شهرهای مدرن به شمار می‌آیند که می‌توانند بر توسعه اقتصادی تأثیر مهمی داشته باشند. بلاد شاپور یا شهر هفت گنبد نیز می تواند نقش مهمی در ایجاد فرصت‌های شغلی داشته باشد.

«بلاد شاپور» میراث کهن کهگیلویه و بویراحمد

ایران، از میراث فرهنگی پنج هزار ساله ای برخوردار است که در بر گیرنده تمدن های ادوار مختلف تاریخ بشری است و از نظر وجود بناهای تاریخی کمتر کشوری قابل مقایسه با ایران است به طوری که از طرف سازمان جهانی یونسکو، ایران به عنوان یکی از ۱۰ کشور مهم جهان با آثار ارزنده تاریخی معرفی شده است.

بلاد شاپور نیز از میراث کهن تاریخی استان کهگیلویه و بویراحمد است که می تواند در توسعه استان در بخش گردشگری نقش مهمی داشته باشد.

بلاد شاپور در سال ۱۳۶۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و کاروانسرای تاریخی آن نیز در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است

این بافت تاریخی در سال ۱۳۶۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و کاروانسرای تاریخی آن نیز در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده و در این شهر امامزاده جابر، امامزاده ابراهیم، امامزاده بی بی عصمت، امامزاده سلطان مهدی، امامزاده پیر غازی (جعفر)، امامزاده سه دختران و قدمگاه خضرنبی واقع شده و این شهر، شهری مذهبی و تجاری بوده که کوتاه‌ترین راه برای ارتباط میان بنادر جنوبی و اصفهان مرکز حکومت صفویان بوده است.

طرح توسعه زیرساخت‌های گردشگری بلاد شاپور تدوین می شود

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد در این راستا در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: در بافت تاریخی بلاد شاپور پروژه‌های مرمتی خوبی انجام شده و از محل حوزه نفت، اعتباراتی برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری بلاد شاپور اختصاص می یابد.

مجتبی امیر حسینی افزود: طرح توسعه زیرساخت‌های گردشگری بلاد شاپور تدوین می شود و طرح مرمت مسجد تاریخی چهل ستون در بافت تاریخی دهدشت نیز در حال انجام است.

وی بیان داشت: این اثر تاریخی ۳۰ سال است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در معماری این بافت شیوه ها و گونه های مختلف معماری اسلامی در ادوار مختلف وجود دارد.

امیر حسینی با بیان اینکه کاروانسرای بلاد شاپور یکی از زیباترین جلوه های این بافت تاریخی است که در ضلع غربی شهر قرار دارد، گفت: این کاروانسرا ۳۷ حجره دارد و در این بافت تاریخی، ارگ محمد خانی، مسجد مورک، قبر خضر نبی، برج دیدبانی، حمام کهیار، حمام ضلع شرقی، حمام مسجد جامع که به حمام محمد مشهور است و بازار امامزاده جابر قرار دارد.

وی افزود: در جلوی حجره ها ۳۰ ایوان وجود دارد و این حجره ها دور تا دور حیاط بنا شده اند و چهار ایوان بزرگ در چهار گوشه آن به شکل متقارن وجود دارد که هر ایوان به سه یا چهار حجره راه دارد و این کاروانسرا به بازار شهر راه داشته و این امر داد و ستد را برای بازرگانان آسان می کرد.

امیر حسینی با بیان اینکه این بازار در دوران صفویه یکی از بازارهای فعال و مهم در منطقه جنوب و جنوب غربی کشور بود، گفت: مساجد این شهر نیز دو مسجد جامع و مسجد مورک است که مسجد جامع کهن ترین مسجدی است که در ضلع شرقی بافت قدیم دهدشت و بین دو محور اصلی شهر یعنی بازار و معبر شمالی قرار دارد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد: قدمت مسجد جامع بلاد شاپور به قبل از دوران صفویه باز می گردد

وی تصریح کرد: قدمت مسجد جامع به قبل از دوران صفویه باز می گردد و زمان ساخت مسجد مورک نیز که در ضلع غربی بافت تاریخی دهدشت قرار دارد به اوایل دوره صفویه باز می گردد.

مدیر کل میراث فرهنگی استان افزود: در ضلع غربی شهر نیز، حمام کهیار قرار دارد که فاصله این حمام از محل کاروانسرا ۴۰ متر بوده و این امر برای مسافران کاروان مزیتی بود که خستگی سفر را بزدایند و در چهارگوشه صحن مرکزی و نیم گنبد آن رسم بندیهای هندسی متقارنی وجود دارد که پلان چهار گوش را به گنبد تبدیل کرده و این حمام دارای دو بخش سردینه و گرمخانه همراه با سردرب، چاه آب است که بوسیله راهروهایی پیچ دار به همدیگر راه دارند.

امیر حسینی اظهار داشت: آب انبار از دیگر بخشهای این شهر تاریخی است که در ضلع شرقی شهر و در دامنه آبریز مشرف بر شهر و به فاصله ۱۲۰ متری از ارگ تاریخی بنا شده که دارای چهار حوضچه پلکانی است و کف هر حوضچه نسبت به حوض قبل از خود برجسته تر بوده و پلان این آب انبار مستطیلی بوده و از مصالحی همچون گچ، سنگ و ساروج خاکستری که خاص زیرساخت های آبی شهر است، ساخته شده است.

بر اساس اظهارات کارشناسان، در کاوش بلاد شاپور، قطعات چینی آبی و سفید، اشیاء شیشه‌ای، اشیاء سنگی، مهرهای ریز و درشت و سکه‌هایی از جنس مس به دست آمده و شکل ظروف متنوع بوده و بشقاب، کوزه، خمره، بطری، ابریق، پیاله و کاسه‌های بزرگ از جمله این اشیا است که مربوط به دوره صفویه هستند.

بافت قدیمی بلاد شاپور با ۴۵ هکتار وسعت یکی از بزرگ‌ترین بافت‌های تاریخی ایران به‌شمار می‌آمد اما این بافت به دلایل توسعه شهرنشینی تخریب شد و هم اینک ۳۷ هکتار از این شهر قدیمی باقی مانده‌ است.

در سندی که از عصر شاه عباس صفوی در سال ۱۰۸۶ هجری قمری به جا مانده نام این شهر قریه‌الدشت بوده که در زمان حکومت سلجوقیان به اوج رونق خود رسید و اکنون در دل شهر دهدشت جا خوش کرده تا میراثی باشد برای همگان که با گشت و گذار در آن می توان به تاریخ، قدمت و پایداری و استواری مردمان این دیار رسید و شناساندن آن به جهان می تواند سرآغازی برای توسعه گردشگری میراث در کهگیلویه و بویراحمد و ادای احترام به تاریخ بلاد شاپور باشد.