بازار؛ گروه استانها: تا ۲۰ سال پیش هر زائر و گردشگری که در خیابان‌های منتهی به حرم مطهر رضوی و کوچه‌های اطراف آن پا می‌گذاشت ناخودآگاه رنگ و نوع مغازه‌ها و حتی نوع معماری و سقاخانه‌های کوچه‌ها تنها رنگ و بوی زیارت و معنویت را به ذهن متبادر می‌کرد اما در طی سال‌های گذشته به دلیل ساخت‌وسازهای متعدد که معماری غربی و کلاسیک را جایگزین معماری اسلامی کرده است حال و هوای خیابان‌های اطراف این بافت نیز تغییر کرده است.
شیشه‌های سکوریت، هتل‌های برافراشته بر قامت آسمان که سعی دارند دستشان را به آسمان بزنند و بناهایی که هرروز با مصالحی ازجمله آجر و کاه‌گل و کاشی و اشکال هلالی فاصله گرفته و از گرانیت و کامپوزیت برای نماسازی بهره می‌گیرند خود به محلی برای اعتراض و خراشیدن چهره معنوی و معماری اطراف حرم رضوی تبدیل شدند.
اعتراضی که نه‌تنها بسیاری از مردم مشهد آن را سر می‌دهند بلکه تاکنون بارها پایش به تریبون نماز جمعه هم رسیده است.
آیت‌الله علم الهدی امام‌جمعه این شهر تاکنون بارها در محافل مختلف اذعان کرده است که: «کیفیت ساخت‌وساز اطراف حرم مطهر اشکال دارد و لذا درست نیست در اطراف حرم ساختمان‌های بلندمرتبه طوری ساخته شوند که گنبد حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) تحت‌الشعاع قرار گیرد و از طرفی اطراف این حرم مطهر به‌صورت مراکز خرید و بازارها و بازارچه‌های مفصلی درآید که نتیجه آن حوزه منطقه ثامن در شکل یک کیش وسط آن گنبد طلا باشد!»
طرح بهسازی
طبق مصوبه ۱۹ تیرماه سال ۹۶ شورای عالی معماری و شهرسازی به‌منظور جلوگیری از تداوم اقدامات مخالف با حفاظت از حیثیت مکان و ارزش‌های ملموس و ناملموس بافت تاریخی - فرهنگی پیرامون حرم مطهر رضوی، از آن تاریخ طرح نوسازی و بهسازی حرم مطهر رضوی مصوب سال ۱۳۸۷ لغو و اجرای آن متوقف شد اما آبان ماه امسال استاندار خراسان رضوی اعلام کرد که نقشه راه بازسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی موردتوافق وزارت راه و شهرسازی و شهرداری مشهد قرارگرفته و وزارت راه و شهرسازی و شهرداری مشهد به‌صورت مشترک تا پایان امسال نسبت به تهیه طرح تفصیلی جدید با در نظر گرفتن مبانی شهرسازی و دغدغه‌های موجود در بافت پیرامون حرم مطهر رضوی اقدام و آن را در شورای عالی شهرسازی و معماری به تصویب می‌رسانند.
اجرای ۵۰ درصد طرح نوسازی و بهسازی این بافت بر عهده شهرداری مشهد و اجرای ۵۰ درصد دیگر از طریق شرکت بازآفرینی بافت‌های فرسوده بر عهده دولت است.
معماری تناسبی با هویت مشهد ندارد
در این رابطه رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر مشهد بابیان اینکه متأسفانه معماری و نماهایی که طی دو دهه گذشته در بافت پیرامون حرم مطهر رضوی شکل‌گرفته نتوانسته دغدغه هویت شهر مشهد را پاسخ بدهد به بازار گفت: این معماری تناسب و هماهنگی با هویت شهر مشهد ندارد.
محمدهادی مهدی نیا با اشاره به این موضوع که بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی جایگاهی فرا منطقه‌ای دارد و تصمیمات این بافت هم اثرات فرا شهری خواهد داشت، افزود: نماهای موجود ارتباط معناداری با گذشته مشهد و بارگاه منور رضوی برقرار نمی‌کند.
وی طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی را نیازمند بازنگری دانسته و عنوان کرد: باید اصلاح آن جامع، همه نگر و تحقق‌پذیر باشد تا حداقل تبعات و حداکثر منافع را برای عموم در پی داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه بیشتر تصمیمات در حوزه بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی طی چندین سال گذشته یکسو نگرانه بوده و نتوانسته دغدغه هویت شهر مشهد و میراث ملموس و ناملموس شهر را برطرف کند ادامه داد: نماهای قابل دفاع در بافت اطراف حرم مطهر نداریم و لذا بافت‌های تاریخی و فرهنگی نیز در دو دهه اخیر از بین رفته و برای احیای آن‌ها باید وارد عمل شد.
رفع اختلاف‌نظرها
وی با تأکید بر این موضوع که هر طرحی، متناسب با بستر زمانی، نیازمند اصلاح و تغییر است و طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی نیز از این قاعده مستثنا نیست یادآور شد: باید تعامل مثبت و سازنده بین این حوزه و نهادهای تصمیم‌گیری ملی برقرار شود.
طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی نیازمند بازنگری است و لذا باید اصلاح آن جامع، همه نگر و تحقق‌پذیر باشد تا حداقل تبعات و حداکثر منافع را برای عموم دربی داشته باشد
وی با تأکید بر این موضوع که در این تعامل ازیک‌طرف، اختیارات و نحوه مدیریت محلی نباید زیر سؤال برود و از سوی دیگر، اهداف راهبردی ملی نیز رعایت شود افزود: چراکه خدشه‌دار شدن هرکدام، نتیجه خوبی در پی نخواهد داشت.
عضو شورای اسلامی شهر مشهد گفت: مدیریت شهری، وزارت راه و شهرسازی، مشاور و همه دستگاه‌های مرتبط باید به تسریع در پیشرفت طرح کمک کنند، صلاح نیست این طرح ۲۰ سال دیگر هم به طول انجامد.
وی افزود: تصمیمات باید هرچه زودتر اجرایی شود، طولانی شدن فرآیندهای تهیه و اجرای طرح تفصیلی سمی مهلک است و موجب بیشتر شدن اختلاف‌نظرها و دیدگاه‌ها می‌شود.
بازنگری طرح
شهردار منطقه ثامن نیز در پاسخ به سؤال خبرنگار بازار در خصوص این موضوع که آیا طرح جدید تفصیلی تهیه‌شده است یا خیر اظهار کرد: طرح تفصیلی نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی پیش‌ازاین در سال‌های ۱۳۷۸ و ۱۳۸۷ موردبازنگری قرارگرفته است.
سید مصطفی نعمتی ادامه داد: لیکن با توجه به سیاست‌های وزارت راه و شهرسازی به‌منظور رفع نواقص و ارتقای کیفی طرح، شورای عالی شهرسازی و معماری کشور در دولت یازدهم و دوازدهم مصوباتی در راستای اصلاح و بازنگری طرح داشته است و به همین منظور بر اساس قراردادی که در انتهای سال ۱۳۹۸ منعقدشده، تهیه طرح جدید تفصیلی ویژه بافت پیرامون حرم مطهر به معاونت پژوهشی دانشگاه تهران محول شده است.
وی در اجرای طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر، وزارت راه و شهرسازی، شهرداری مشهد، استانداری خراسان رضوی و آستان قدس را به‌صورت مستقیم در این طرح دخیل می‌داند اما ازآنجاکه حاضر به داوری و یا تشریح کم‌کاری‌ها نیست به دلیل محافظه‌کاری از توضیحات بیشتر خودداری می کند.
توقف پروژه یعنی بازگشت به عقب
نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی نیز که با توقف این پروژه تا زمان بازنگری مجدد توسط شورای عالی معماری و شهرسازی مخالف است بیان می‌کند: مصوبه‌ای از شورای عالی معماری و شهرسازی صادرشده است که این طرح متوقف، بازنگری و در تهران تعیین تکلیف شود که من و برخی دوستان با این مصوبه مخالف هستیم چراکه این طرح تا همین‌جا که رسیده ۴۰ سال طول کشیده است. توقف یک پروژه یعنی برگشت به عقب و هرروز که بگذرد دوباره به عقب برمی‌گردد و راه‌اندازی آن خیلی مشکل‌تر می‌شود.
کریمی قدوسی می‌افزاید: برخی می‌گویند در محل آثار فرهنگی، ارزش‌های فرهنگی رعایت نشده و باید رعایت می‌شد، این دیدگاه درست است لذا باید بعدازاین هم هر بنای فرهنگی و پر سابقه در این محدوده باید حفظ شود.
وی اظهار می‌کند: البته تا آن مقداری که من بازدید کردم جاهایی که دارای مساجد، حوزه‌های علمیه، حسینیه‌ها و خانه‌های قدیمی قابل‌توجه بوده، حفظ‌شده و بخش‌های باقیمانده نیز در گام بعدی باید موردتوجه قرار گیرد.
وی اذعان می‌کند: قبل از انقلاب، استاندارد وقت طی سه ماه بافت موردنظر را با بولدوزر صاف کرد اما در حکومت اسلامی این‌طور معابر و حریم تحصیل نمی‌شود لذا کار طولانی می‌گردد بطوریکه حدود ۴۰ سال از پیروزی انقلاب گذشته و ۵۰ درصد طرح پیرامون حرم مطهر رضوی و بافت ثامن اجراشده است.
نظر شما