هانی رستگاران، بازار؛ جایگاه گردشگری دریایی در جهان نشان می دهد که می توان سهم قابل توجهی از اقتصاد گردشگری را به سمت دریاها روانه ساخت. گردشگری دریایی در سطح جهانی به‌عنوان یک صنعت مهم و پردرآمد شناخته می‌شود. برخی از جنبه‌های مهم آن عبارت از موارد ذیل هستند:
تنوع مقاصد: مقاصد گردشگری دریایی در سراسر جهان بسیار متنوع هستند، از سواحل مدیترانه و دریای کارائیب گرفته تا جزایر اقیانوس آرام و مناطق قطبی. هرکدام از این مناطق تجربه‌های منحصربه‌فردی را ارائه می‌دهند.
توسعه زیرساخت‌ها: بسیاری از کشورها سرمایه‌گذاری‌های کلانی در توسعه زیرساخت‌های گردشگری دریایی انجام داده‌اند، ازجمله ساخت بندرها و اسکله‌های مدرن، ایجاد هتل‌ها و اقامتگاه‌های ساحلی و توسعه ناوگان کشتی‌های تفریحی.
جزایر متعددی در خلیج‌فارس و دریای عمان وجود دارند که می‌توانند به‌عنوان مقاصد گردشگری جذاب توسعه یابند
رشد اقتصادی: گردشگری دریایی نقش مهمی در ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی کشورها دارد. این صنعت نه‌تنها درآمدزایی می‌کند، بلکه باعث توسعه صنایع وابسته مانند حمل‌ونقل، مهمانداری و خرده‌فروشی نیز می‌شود.
نگرانی‌های زیست‌محیطی: باوجود مزایای اقتصادی، گردشگری دریایی با نگرانی‌های زیست‌محیطی نیز همراه است. آلودگی آب‌ها، تخریب زیستگاه‌های دریایی و افزایش پسماندها ازجمله چالش‌های مهم در این صنعت هستند.
انواع فعالیت‌ها: در سطح جهانی، فعالیت‌های متنوعی در حوزه گردشگری دریایی انجام می‌شود که شامل سفرهای دریایی با کشتی‌های تفریحی (کروزها)، غواصی و اسنورکلینگ در آب‌های مرجانی، موج‌سواری و ورزش‌های آبی، تماشای نهنگ‌ها و دلفین‌ها و بازدید از فانوس‌های دریایی تاریخی می‌شود.
گردشگری دریایی در ایران
در ادامه به ظرفیت‌های گردشگری دریایی در ایران خواهیم پرداخت. ایران با داشتن سواحل طولانی در دریای خزر، خلیج‌فارس و دریای عمان، پتانسیل بالایی برای توسعه گردشگری دریایی دارد. بااین‌حال، این صنعت در ایران هنوز به‌طور کامل توسعه‌نیافته است و چالش‌های زیادی پیش رو دارد. برخی از جنبه‌های مهم گردشگری دریایی در ایران به شرح زیر است.
الف: پتانسیل‌های موجود
تنوع سواحل: ایران دارای سواحل متنوعی است، از سواحل شنی آرام دریای خزر تا سواحل صخره‌ای و مرجانی خلیج‌فارس و دریای عمان. این تنوع امکان ارائه تجربیات گوناگون به گردشگران را فراهم می‌کند.
تماشای لاک‌پشت‌های دریایی، دلفین‌ها، نهنگ‌ها و پرندگان دریایی ازجمله جاذبه‌های مکران است
جزایر: جزایر متعددی در خلیج‌فارس و دریای عمان وجود دارند که می‌توانند به‌عنوان مقاصد گردشگری جذاب توسعه یابند. کیش، قشم، هرمز و هنگام ازجمله مهم‌ترین این جزایر هستند.
حیات دریایی: خلیج‌فارس و دریای عمان دارای تنوع زیستی بالایی هستند و مکان‌های مناسبی برای تماشای حیات دریایی، غواصی و اسنورکلینگ محسوب می‌شوند.
ب: چالش‌های پیش رو
کمبود زیرساخت‌ها: زیرساخت‌های گردشگری دریایی در ایران هنوز به‌طور کامل توسعه‌نیافته‌اند. کمبود بندرها و اسکله‌های مناسب، هتل‌ها و اقامتگاه‌های ساحلی و ناوگان حمل‌ونقل دریایی ازجمله این چالش‌ها هستند.
محدودیت‌های سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاری کافی برای توسعه گردشگری دریایی در ایران صورت نگرفته است.
محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی: برخی محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی در ایران ممکن است بر توسعه گردشگری دریایی تأثیر منفی بگذارند.
نگرانی‌های زیست‌محیطی: آلودگی آب‌ها، تخریب زیستگاه‌های دریایی و صید بی‌رویه ازجمله نگرانی‌های زیست‌محیطی در سواحل ایران هستند که باید موردتوجه قرار گیرند.
ج: اقدامات انجام‌شده
توسعه بندرها و اسکله‌ها: دولت ایران تلاش‌هایی برای توسعه بندرها و اسکله‌ها در سواحل جنوبی کشور انجام داده است.
برنامه‌های توسعه گردشگری: برنامه‌هایی برای توسعه گردشگری دریایی در جزایر و سواحل جنوبی ایران در دست اجرا است.
ترویج ورزش‌های دریایی: تلاش‌هایی برای ترویج ورزش‌های دریایی مانند غواصی و موج‌سواری در حال انجام است.
منطقه مکران و ظرفیت‌های گردشگری دریایی آن
گردشگری دریایی در منطقه مکران ایران شامل سواحل جنوب شرقی کشور در امتداد دریای عمان و بخشی از اقیانوس هند می‌شود. این منطقه با داشتن ویژگی‌های منحصربه‌فرد طبیعی و فرهنگی، می‌تواند به یکی از مقاصد جذاب گردشگری دریایی در ایران تبدیل شود. انتخاب مکران به‌عنوان یکی از گزینه‌های انتقال پایتخت، می‌توان ایران را در مسیر رشد و توسعه گردشگری دریایی قرار دهد. در ادامه به برخی ظرفیت‌های این منطقه ساحلی اشاره خواهد شد.
سواحل بکر و متنوع: مکران دارای سواحل متنوعی است، از سواحل صخره‌ای و پرتگاهی با چشم‌اندازهای خیره‌کننده گرفته تا سواحل شنی آرام و خلیج‌های کوچک با آب‌های زلال. این تنوع، امکان ارائه تجربیات گوناگون به گردشگران را فراهم می‌کند.
آب‌های گرم و مرجانی: آب‌های دریای عمان در این منطقه گرم و شفاف است و زیستگاه مناسبی برای مرجان‌ها و انواع آبزیان است. این ویژگی‌ها مکران را به یک مقصد ایده آل برای غواصی و اسنورکلینگ تبدیل می‌کند.
نبود تبلیغات و بازاریابی مناسب، باعث ناشناخته ماندن پتانسیل‌های گردشگری مکران شده است
حیات دریایی غنی: منطقه مکران دارای تنوع زیستی بالایی است. تماشای لاک‌پشت‌های دریایی، دلفین‌ها، نهنگ‌ها و پرندگان دریایی ازجمله جاذبه‌های این منطقه است.
جنگل‌های حرا: جنگل‌های حرا که در برخی مناطق ساحلی مکران وجود دارند، اکوسیستم‌های منحصربه‌فردی را تشکیل می‌دهند که می‌توانند برای گردشگران بسیار جذاب باشند.
بندرها و روستاهای ساحلی: بندرها و روستاهای ساحلی مکران، بافرهنگ و آداب‌ورسوم خاص خود، جاذبه‌های فرهنگی قابل‌توجهی برای گردشگران ارائه می‌دهند. بازدید از این مناطق می‌تواند تجربه‌ای متفاوت و جذاب باشد.
اقلیم معتدل در زمستان: آب‌وهوای معتدل مکران در فصل زمستان، این منطقه را به مقصدی جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی در این زمان از سال تبدیل می‌کند.
فعالیت‌های گردشگری دریایی در مکران
* غواصی و اسنورکلینگ: به دلیل وجود مرجان‌ها و تنوع زیستی بالا، غواصی و اسنورکلینگ از فعالیت‌های محبوب در مکران به شمار می‌آیند.
* قایق‌سواری و گشت دریایی: قایق‌سواری در سواحل و بازدید از جنگل‌های حرا و جزایر کوچک از دیگر فعالیت‌های تفریحی در این منطقه است.
*ماهیگیری: ماهیگیری تفریحی یکی دیگر از فعالیت‌های گردشگری در این منطقه است، اگرچه باید به‌صورت پایدار و با رعایت اصول محیط‌زیستی انجام شود.
* تماشای حیات دریایی: گردشگران می‌توانند به تماشای لاک‌پشت‌های دریایی، دلفین‌ها، نهنگ‌ها و پرندگان دریایی بپردازند.
*ورزش‌های آبی: ورزش‌های آبی مانند موج‌سواری و کایاک‌سواری نیز در برخی از مناطق مکران امکان‌پذیر است.
* بازدید از بندرها و روستاهای ساحلی: آشنایی بافرهنگ و سبک زندگی مردم محلی، بازدید از بازارها و اسکله‌ها می‌تواند برای گردشگران جذاب باشد.
چالش‌های توسعه گردشگری دریایی در مکران
* کمبود زیرساخت‌های گردشگری: یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، کمبود زیرساخت‌های گردشگری مانند هتل‌ها، اقامتگاه‌های مناسب، رستوران‌ها، جاده‌ها و بندرها است.
* محدودیت‌های حمل‌ونقل: دسترسی به برخی از مناطق مکران به دلیل کمبود راه‌های مناسب و وسایل حمل‌ونقل عمومی دشوار است.
* کمبود امکانات و تجهیزات غواصی و ورزش‌های آبی: نبود امکانات و تجهیزات کافی برای غواصی و سایر ورزش‌های آبی، مانع از توسعه این فعالیت‌ها می‌شود.
* عدم آگاهی کافی درزمینه‌ی گردشگری پایدار: عدم آگاهی کافی درزمینه‌ی گردشگری پایدار و حفاظت از محیط‌زیست می‌تواند باعث آسیب رساندن به منابع طبیعی شود.
* محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی: برخی محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی ممکن است بر توسعه گردشگری در این منطقه تأثیر منفی بگذارند.
احترام به فرهنگ و آداب و رسوم محلی و مشارکت دادن جوامع بومی در توسعه گردشگری ضروری است
* کمبود تبلیغات و بازاریابی: نبود تبلیغات و بازاریابی مناسب، باعث ناشناخته ماندن پتانسیل‌های گردشگری مکران شده است.
اقدامات لازم برای توسعه گردشگری دریایی در مکران
* سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها: سرمایه‌گذاری در ساخت هتل‌ها، اقامتگاه‌ها، رستوران‌ها، بندرها و جاده‌ها ضروری است.
* توسعه حمل‌ونقل: بهبود شبکه حمل‌ونقل عمومی و ایجاد دسترسی آسان‌تر به مناطق گردشگری از اهمیت بالایی برخوردار است.
* ایجاد امکانات و تجهیزات: فراهم کردن امکانات و تجهیزات لازم برای غواصی، ورزش‌های آبی و سایر فعالیت‌های تفریحی ضروری است.
* آموزش گردشگری پایدار: آموزش جوامع محلی و گردشگران درزمینه‌ی گردشگری پایدار و حفاظت از محیط‌زیست از اهمیت بالایی برخوردار است.
* تبلیغات و بازاریابی: معرفی جاذبه‌های گردشگری مکران از طریق تبلیغات و بازاریابی مناسب ضروری است.
* حفظ فرهنگ و آداب‌ورسوم محلی: احترام به فرهنگ و آداب و رسوم محلی و مشارکت دادن جوامع بومی در توسعه گردشگری ضروری است.
در پایان باید گفت گردشگری دریایی یک صنعت رو به رشد در سطح جهان است که می‌تواند منافع اقتصادی و اجتماعی زیادی برای کشورها داشته باشد. ایران نیز با داشتن پتانسیل‌های فراوان، امکان توسعه این صنعت را دارد، اما برای دستیابی به این هدف، نیاز به سرمایه‌گذاری، برنامه‌ریزی و رفع چالش‌های موجود است.
نظر شما