معصومه آموده، بازار؛ شرکت های دانش بنیان با فعالیت خود علاوه بر اینکه سرعت تولید را افزایش می دهند سبب پیشرفت کشور می شوند اما از سوی دیگر باید اذعان کرد که بسیاری از شرکت های دانش بنیان با مشکل همیشگی تامین سرمایه روبرو هستند. مشکلی که هنوز حل نشده و شرکت های دانش بنیان را به مهاجرت تشویق می کنند.
درباره بررسی مشکلات مالی و چالش های تامین منابع مالی شرکت دانش بنیان با علی نعمتی، مدیرعامل شرکت دانش بنیان ماشین صنعت مهر البرز، شرکت دانش بنیانی که به طراحی و تولید دستگاه های حفاری اکتشافی معدنی می پردازد به گفتگو نشسته ایم.
* این شرکت دانش بنیان فعالیت خود را در چه سالی آغاز کرد؟
این مجموعه فعالیت خود را ازسال ۸۳ با هدف تولید ماشین آلات حفاری ویژه آغاز و محصولات متنوعی را در طرح های عمرانی، اکتشاف نفتی و معدنی طراحی و تولید به بازار عرضه کرده است.
علت اینکه بازار معدن در مواجه با ایده های نو کند عمل می کند این است که طرح های نو ریسک پذیری بالا و مشکلات خاص خود را دارند
* ویژگی این ماشین آلات در چیست؟
طرح های ما دارای TRL۸ هستند. یعنی سطح بلوغ تکنولوژی بالایی دارند و علاوه برآن MRLبالایی هم دارند یعنی برای عرضه به بازار از آمادگی کاملی به سر می برند. این محصولات از نیاز صنعت کشور به شمار می روند و به نیاز های مهم صنعت کشور پاسخ می دهند.
* تامین منابع مالی از دغدغه های اساسی دانش بنیان به شمار می رود. شما برای رفع این دغدغه، چه اقداماتی را انجام دادید؟
مشکل اصلی ما تامین سرمایه است و در این زمینه با چالش های جدی مواجه هستیم. برای این مشکل از مسیر های مختلفی هم اقدام کردیم اما تلاش ما به نتیجه نرسید.
* چرا این تلاش ها به ثمر ننشست؟
فرآیند تسهیلات تبصره ۱۸بود که حتی با اینکه خط اعتباری به ما تعلق گرفت اما به دلیلی مشکلاتی که بانک ها به خصوص بانک تجارت برای ما درست کردند موفق نشدیم تا مبلغ این تسهیلات را دریافت کنیم. مشکل دیگر اینکه برای بانک ها و صندوق های حمایتی که تسهیلات را عطا می کنند درآمدزایی طرح مهم است اما اهمیت و اولویت طرح برای آن ها مهم نیست. اگر با این دیدگاه تجاری محور نگاه کنیم که طرح هرچه قدر بیشتر بفروشد تسهیلات بیشتری را دریافت می کند این نگاه به صنایع نو اصلا پاسخگو نیست.
* این نگاه تجاری محور چه تاثیری بر فعالیت شرکت های دانش بنیان می گذارد؟
موضوعات نوآورانه در ابتدا هزینه بر بوده و هزینه ها را خودمان انجام می دهیم تا یک ایده را به سرانجام برسانیم که نیاز کشور را پاسخ داده و حیاتی نیز هستند. در تمامی کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه دریافت تسهیلات کاری آسان است اما در کشور به ما می گویند که چرا سود نکردید و ما به سختی باید توجیه کنیم که ما به صورت تحقیقات محورعمل و هزینه کرده و دنبال سود نبودیم. در کشور موارد زیادی مانند ما وجود دارند که با هزینه کردن و وقت گذاشتن طرحی را به سرانجام رساندند اما به بازار سرمایه مراجعه می کنند متاسفانه به دیوار سنتی تجاری محور بر می خورند.
* چه طرح نوآورانه ای را می شناسید که در ابتدا هزینه بر بوده و اکنون به موفقیت رسیده است؟
زمانی که فیس بوک راه اندازی شد کسی از «زاکربرگ »مبدع این شرکت نپرسید که این طرح چه قدر درآمد زایی دارد.مایکروسافت نیز شرکت دیگری است که باید به آن اشاره کرد.
به درآمد زایی محصولات و خدمات دانش بنیان ها اشاره کردید. چرا بازار معدن در مواجه با سود دهی ایده های نوآورانه، کند عمل می کند؟
ایستایی در مواجه با ایده نو در معدن سنگین است و معدن نیز واکنش کندی دارد.علت اینکه بازار معدن در مواجه با ایده های نو کند عمل می کند این است که طرح های نو ریسک پذیری بالا و مشکلات خاص خود را دارند. این طور نیست که ما یک نرم افزار را طراحی کنیم و در لوح فشرده بریزیم تا با نصب نرم افزار به این نتیجه برسند که آیا خوب کار می کنند یا خیر.
منافذی که قانون دور زده می شود بسته شود
شیوه کار به طور معمول به این صورت است که باید برنامه را تغییر دهند و کمی بدنه طرح سنگینی خود را دارد. در نتیجه صنعت و معدن در مواجه با ایده های نو و تکنولوژی های نو در دنیا کند پیش می رود.
* چرا دانش بنیان هایی که در حوزه معدن فعالیت می کنند از کار عملیاتی استقبال نمی‌کنند؟
وضعیت برای دانش بنیان ها به حدی غیر قابل تحمل شده که نوش دارو را روی میز صنایع معدن قرار داده چک سفید به آن دهیم تا از آن ها استفاده کنند. شرکت های دانش بنیان که در حوزه معدن مشغول هستند برای همین است که کارهای عملیاتی استقبال نمی کنند به کارهایی با ماهیت دفتری و مطالعاتی روی آوردند. شرکت هایی که مثل ما از کار اجرایی استقبال کردند وبه موضوعات اجرایی و تکنولوژی میدان پرداختند، این مسئله برایشان سخت تر است.
* شما به دولت در خصوص حمایت هایی که از دانش بنیان های صنعت معدن انجام داده است، چه نمره ای می دهید؟
طرح ما در مدت ها پیش، یکی از چند طرح برتر اکتشاف کشور شد. این طرح امکان حفاری و نمونه برداری در نقاطی با مسیر دشوار را میسر می کند. در حال حاضر، با این طرح می توان نوک قله سبلان ایستاد و تا عمق یک هزار کیلومتر بدون اینکه جاده ای احداث کنیم و به محیط زیست آسیب بزنیم، نمونه برداری کنیم. این طرح، خطر اکتشاف را که خود اکتشاف، پاشنه آشیل کشور در صنعت معدن محسوب می شود، را کاهش می دهد. مسئله این است که ما از هیچ سازمانی حمایت نمی شویم.
* شما برای فراگیر شدن طرح های خود، از چه سازمانی هایی درخواست حمایت کردید که پاسخی به در خواست حمایت ندادند؟
مدتی است که با ایمیدرو در رفت و آمد هستیم تا تفاهم نامه ای را امضا کنیم که بر اساس این تفاهم نامه هیچ مسئولیتی را متوجه آن نمی کند. در نتیجه ما پشت این تفاهم نامه امضا نشده مانده ایم. آن ها حتی تکنولوژی دستگاه را از ما خریداری نکردند وبا وجود این مورد گفتیم اشکالی ندارد و از آن درخواست طرح هایی را کردیم که کسی نتواند آن کار را انجام دهد تا بازار دیگران نیز با مشکل مواجه نشود اما به هیچ نتیجه ای نرسیدیم و هیچ اتفاقی برای ما رخ نداده است.
* ایمیدرو برای حمایت از دانش بنیان هایی که در حوزه معدن فعالیت می کنند صندوق بیمه تشکیل داده است. حمایت این صندوق چگونه است؟
این حمایت در بیان جالب به نظر می رسد اما با واقعیت هایی که من دانش بنیان با آن روبرو هستم اصلا زیبا نیست. البته شرکت ما در این خصوص از پا ننشست و با تماس ها، نامه نگاری و تلاش های خود به این نتیجه رسید که در دیدار با مدیر سازمان، مشورت کند و راهکار بگیرد اما ما هنوز موفق نشدیم وقت دیدار ۱۰ دقیقه ای را بگیریم. با توجه به اینکه نامه من صندوق بیمه رفته است و یک هفته ای می شود که نامه درخواست دیدار هنوز بی پاسخ مانده است علی رغم اینکه شنیدم مدیر صندوق تمایل زیادی به تکنولوژی دارند اما ما هنوز موفق به دیدن وی نشدیم.
* مجموعه شما ماشین آلات تولید می کنند. شما برای عرضه محصولات خود به بازار با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می کنید؟
چون محصولات ما محصولات خرد نیستند که مصرف کننده آن را خریداری کند و اگر به کارش نیاید آن را کنار بگذارد این چنین نیست. ما ماشین آلاتی تولید می کنیم که هزینه بر هستند و این نیازمند این است که سرمایه را وارد چرخه تولید کنیم که برای تامین سرمایه با مشکل روبرو شدیم.
به مراکز دیگر مراجعه کردیم اما قوانین دست و پاگیر سبب می شوند تا منابع مالی در اختیار ما قرار نگیرد. ما اگر به امارات، عمان، ترکیه یا کشور های دیگر برویم این منابع در اختیار ما قرار می گیرد اما باعث تاسف است که در کشور خودمان نمی توانیم این منابع را در اختیار بگیریم. از طرفی دیگر برای عرضه محصول باید از خریدار درخواست کنیم تا سرمایه گذاری کند.
* سرمایه گذاری خریدار در تولید چه آسیبی به محصول شما می زند؟
تیراژ تولید کاهش می یابد و از طرفی باید به خریدار گفت پول که واریز کردی این تعداد ماه را نیز صبر کن تا محصول تولید شود واین مشکل برای خریداری که می خواهد محصول خریداری و از آن بهره ببرد ایجاد می شود. در این لابه لا اگر دلار نیز بالا برود تمام برآوردها برهم می ریزد. ما در بحث تامین مالی چه از سمت خریدار چه از سمت بازار سرمایه مشکل داریم.
* دولت برای کاهش واردات ماشین آلات خارجی چه دستوراتی را صادر کرده است؟
وزارت صمت در این خصوص سیاست گذاری های خوبی انجام داده است مدیرکل ماشین آلات و تجهیزات وزارت صمت رویه خوبی ایجاد کرده و براساس این روش، افراد می توانند با خرید یک دستگاه داخلی، یک دستگاه خارجی را وارد کنند. این منطق خوبی بود و ما نیز قبول کردیم و علاقه‌ای نیز به تمامیت خواهی نداریم. اما بازرگان ها و وارد کننده ها در سامانه گزینه هایی را تایید کرده و راهکارهایی را به کار می برند که قوانین را دور می زنند و با استفاده از مشکلات سیستمی می توان ثبت سفارش کرده و کالای خارجی را وارد کنند.
* ثبت سفارش کالای خارجی چه خدشه ای به قرارد های کالای تولید داخلی وارد می کنند؟
وقتی که کالای خارجی را وارد می کنند، قراردادی پیش روی ما لغو می شود چرا که در قرارداد با شرکت های داخلی تفاهم می کنند که با خرید دستگاه داخلی، دستگاه خارجی را وارد کنند. بر این اساس من این شانس را دارم که با شرکت های داخلی قرارداد را ببندم اما بازرگان ها و وارد کننده ها به شرکت های داخلی می گویند که با این روش نیازی به خرید داخلی نیست.
افزون بر لابی گری قوی وارد کننده ها، مدیران دولتی نیز به خرید خارجی تمایل دارند
این مشکل برای ما زیان آور است چرا که این برای ما زیان آور و موضوعی است که با آن درگیر هستیم. اراده حاکیمیت که برحمایت سازنده داخلی است اما باید عملاً هم جاری شود و منافذی که قانون دور زده می شود با استفاده از ابزارهایی که در قانون وجود دارد مسدود شود.
* مزیت ماشین آلات تولید داخل نسبت به ماشین آلات خارجی در چیست؟
کشور در شرایط تحریم قراردارد و شرکت های خارجی تا جایی که بتوانند دستگاه را بفروشند می فروشند اما بعد از فروش علاقه زیادی به خدمات ندارند چون سود زیادی ندارد. هم اکنون در حوزه کاری ما، برای تامین یک قطعه کوچک برای دستگاه خارجی شاید چندین ما دستگاه کار نکند و این ضرر قابل توجه ای به تولید است.اما سازنده داخلی چون در دسترس خریدار است می تواند خدمات خود را ارائه کند.
* واردات ماشین آلات خارجی چه تاثیری بر دانش بنیان معدنی می گذارد؟
تاثیری خیلی بدی دارد. اما باید به این توجه کرد که ممکن است که دستگاه مهمی در کشور تولید و یا محصولی به صورت فراوان در کشور یافت نشود که نیاز کل کشور را پاسخ دهد بر این اساس سیاستگذارهای کشور به آن توجه می کنند.
* چه موانعی بر سر راه تامین منابع مالی قرار دارند؟
افزون بر لابی گری قوی وارد کننده ها، مدیران دولتی نیز به خرید خارجی تمایل دارند چرا که آن ها نگرانی و دغدغه های خود را دارند البته برای این دغدغه ها می توان راهکار پیدا کرد برای مثال صندوق بیمه می تواند خطر فعالیت دانش بنیان ها را کاهش دهد.
نظر شما