بازار؛ گروه بین الملل: «صنم وکیل» پژوهشگر ارشد و مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا اندیشکده چتم هاوس به تازگی مقاله ای تحت عنوان «جو بایدن نباید در توافق بر سر عادی سازی اسرائیل و عربستان عجله کند» که ترجمه مقاله را در ادامه می خوانید.
دولت بایدن تلاش‌های دیپلماتیک را برای حمایت از توافق عادی‌سازی اسرائیل و عربستان سعودی رهبری می‌کند. در صورت دستیابی، این توافق به طور چشمگیری همسویی های خاورمیانه را تغییر داده و می تواند به عنوان یک پیروزی تاریخی برای رئیس جمهور امریکا در سیاست خارجی در زمان نامزدی مجدد در انتخابات ۲۰۲۴ در نظر گرفته شود.
صدای طبل بحث های عمومی حاکی از آن است که با حمایت و تعهد ایالات متحده، یک معامله در حال انجام است. رهبران همه طرف‌ها علناً به این پیشرفت اعتراف کرده و خواسته‌های خود را نیز به وضوح بیان کرده‌اند. دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق، رقیب احتمالی بایدن در سال ۲۰۲۴، میانجی‌گری توافقنامه ابراهیم را انجام داد که در سال ۲۰۲۰ بین اسرائیل، امارات و بحرین امضا شد.
بر همین اساس، توافق اسرائیل و عربستان توانایی برابر بایدن برای دستیابی به پیروزی برای ایالات متحده در منطقه و مقابله با کمپین ترامپ در مورد هرگونه شکست دولت فعلی در پیشرفت و مقابله با نفوذ چین در خاورمیانه را نشان خواهد داد. با این حال، این معامله نه تنها برای بایدن، بلکه برای بنیامین نتانیاهو، محمد بن سلمان و محمود عباس قیمت بالایی دارد. به عبارت دیگر، این توافق، توافقی بسیار پیچیده‌تر از توافقنامه ابراهیم خواهد بود و مستلزم امتیازات داخلی جدی از سوی همه رهبران به عنوان بخشی از یک مذاکره چهارجانبه است.
توافق عادی سازی روابط اسرائیل و عربستان، حساس ترین مسائل ممکن در منطقه از جمله حاکمیت فلسطین و اشاعه هسته ای را در بر خواهد گرفت؛ ضمن اینکه پیامدهای یک معامله شکست خورده یا ناقص تحقق یافته می تواند عواقب جدی داشته باشد
همچنین، توافق عادی سازی روابط اسرائیل و عربستان، حساس ترین مسائل ممکن در منطقه از جمله حاکمیت فلسطین و اشاعه هسته ای را در بر خواهد گرفت؛ ضمن اینکه پیامدهای یک معامله شکست خورده یا ناقص تحقق یافته می تواند عواقب جدی داشته باشد.
بنابراین، بایدن باید با دقت حرکت کرده و به ایجاد یک اجماع دو حزبی واقعی برای توافق در ایالات متحده و خاورمیانه بپردازد.
خواسته های پیچیده عربستان
عربستان سعودی عادی سازی را منوط به چهار خواسته کلیدی کرده است. اولویت اصلی دریافت تضمین امنیتی رسمی از سوی واشنگتن و حمایت ایالات متحده از برنامه انرژی هسته ای غیرنظامی است. ارائه هیچ کدام آسان نیست و هر دو دسترسی به فناوری نظامی ایالات متحده را افزایش می دهند.
ریاض می داند که به تضمینی مانند ناتو دست نخواهد یافت و در عوض به دنبال چیزی شبیه به توافقات ایالات متحده با کره جنوبی و ژاپن است
ریاض می داند که به تضمینی مانند ناتو دست نخواهد یافت و در عوض به دنبال چیزی شبیه به توافقات ایالات متحده با کره جنوبی و ژاپن است _از جمله تعهد به دفاع متقابل در صورتی که هر یک از طرفین با حمله مواجه شوند.
از طرفی، پادشاهی این کشور را برای چالش های امنیتی بلندمدت خود با ایران مهم می داند. دستیابی به چنین معاهده‌ای که به ۶۷ رأی سنا نیاز دارد، برای بایدن آسان نخواهد بود. دموکرات ها همچنان از نقض حقوق بشر عربستان سعودی انتقاد می کنند، در حالی که دیگران این توافق را به‌عنوان بازگرداندن ایالات متحده به خاورمیانه به جای تمرکز بر چالش‌های آسیا و اقیانوسیه خواهند دید.
برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان سعودی در داخل کشور نیز برای بایدن فروش سختی خواهد داشت،؛ به‌ویژه زمانی که ولیعهد عربستان اخیراً در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز اعلام کرد که اگر ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد، ما باید به آن دست پیدا کنیم.اسرائیل که مدتهاست با اشاعه تسلیحات اتمی در منطقه مخالف است، نگران خواهد بود که در چنین سناریویی، کشورهایی مانند مصر یا ترکیه از آن پیروی کنند.
پادشاهی همچنین باید به ایالات متحده اطمینان دهد که همکاری تجاری و نظامی فزاینده این کشور با چین بر منافع و فناوری آمریکا تأثیری نخواهد گذاشت. ریاض با فاصله گرفتن از ابتکار صلح عربی در سال ۲۰۰۲، این توافق را نیز منوط به احیای مذاکرات متوقف شده با رهبری فلسطین کرده است.
از سوی دیگر، افکار عمومی داخلی در عربستان سعودی مهم است: نظرسنجی جوانان عرب در سال ۲۰۲۳ تنها دو درصد از عادی سازی حمایت را نشان داده است. به دلیل جایگاه منطقه‌ای عربستان و رهبری آینده ولیعهد، باید دید که این پادشاهی بیشتر از تعلیق الحاقی که در توافقنامه ابراهیم به دست آمد، برای فلسطینی‌ها به دست آورد. دست کم گرفتن اهمیت این جزء از معامله اشتباه خواهد بود.
بی ثباتی اسرائیل
مشکل نتانیاهو، دشوارترین مشکل است. او باید هزینه‌ها و مزایای توافق عربستان را که می‌تواند منجر به عادی‌سازی معاملات بیشتر از سوی دیگر کشورهای مسلمان فراتر از خاورمیانه شود، بسنجد. هزینه ها هم روشن است. دولت ائتلافی جناح راست او با ایده مذاکره با رهبری فلسطین حالت خصمانه ای دارد و در عوض به دنبال الحاق بیشتر کرانه باختری است و این جنبه از معامله را برای او سخت ترین جنبه معامله قرار خواهد داد.
میراث شخصی نتانیاهو به عنوان طولانی‌ترین نخست‌وزیر اسرائیل با عادی‌سازی روابط با پادشاهی سعودی، در بحبوحه اتهامات فساد و وضعیت سیاسی شکننده، به شدت افزایش خواهد یافت
محمود عباس نیز به روند مذاکرات کمک می‌کند و امیدوار است با افزایش کنترل بر سرزمین‌های کرانه باختری که در حال حاضر توسط اسرائیل مدیریت می‌شود و توقف توسعه شهرک‌سازی‌های اسرائیل در کنار طرح حمایت اقتصادی توسط عربستان، رهبری خود را احیا کند. با این حال، میراث شخصی نتانیاهو به عنوان طولانی‌ترین نخست‌وزیر اسرائیل با عادی‌سازی روابط با پادشاهی سعودی، در بحبوحه اتهامات فساد و وضعیت سیاسی شکننده، به شدت افزایش خواهد یافت.
اسرائیل عمیقاً بر سر اصلاحات قضایی اختلاف نظر دارد، در حالی که اعتراضات علیه برنامه‌های نتانیاهو برای بازنگری در سیستم حقوقی این کشور به مدت ۹ ماه ادامه دارد. بر همین اساس، نخست وزیر یا باید ائتلاف ایدئولوگ های مذهبی دست راستی خود را متقاعد کند که از این توافق دستیابی به موفقیت حمایت کنند یا ائتلاف خود را از بین ببرد و با یک دولت میانه روتر با شریک سابق و نخست وزیر بنی گانتز به توافق برسد.
هیچ یک از گزینه ها واضح یا تضمین شده نیست. نکته مهم این است که بعید است گانتز بدون دریافت مصالحه در مورد اصلاحات قضایی با نتانیاهو شریک شود که به نوبه خود حمایت قانونی را که نخست وزیر برای مصون نگه داشتن خود از تحقیقات لازم دارد، از بین ببرد.
با دقت قدم زدن
با توجه به تصمیمات گران قیمت و مبادلات روی میز، ارائه عادی سازی ساده تر از انجام آن است. از آنجا که این توافق پیامدهای گسترده تری برای حاکمیت فلسطین، اشاعه سلاح های هسته ای و تنش های ژئوپلیتیکی در کنار امنیت منطقه ای خاورمیانه خواهد داشت، مطمئناً به رویکرد تدریجی تری نیاز است.
بایدن به جای عجله در توافق پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، باید برای ایجاد اجماع داخلی دو حزبی در ایالات متحده و حمایت از پایین به بالا در چندین کشور در منطقه تلاش کند
بایدن با توجه به این همه خطر، به جای عجله در توافق پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، باید برای ایجاد اجماع داخلی دو حزبی در ایالات متحده و حمایت از پایین به بالا در چندین کشور در منطقه تلاش کند.
نامزدهای جمهوری‌خواه، به‌ویژه ترامپ، بدون شک از توافق‌های عادی‌سازی بیشتر مانند این توافق حمایت خواهند کرد، اما مشخص نیست که آنها نظارت و بررسی لازم برای مدیریت بحث‌های پیچیده در حال انجام را فراهم کنند. بنابراین، این مرحله کنونی از فرآیند مذاکره، مستلزم سرمایه‌گذاری در یک پایه قوی و توسعه پادمان‌های دقیق برای مدیریت و حفاظت از منافع ایالات متحده در حوزه هسته‌ای و در رابطه با چین و بالاتر از همه برای اطمینان از دوام توافق است.
صرف نظر از اینکه چه کسی در سال ۲۰۲۵ وارد کاخ سفید می شود، ایجاد اجماع واقعی برای عادی سازی روابط، یک میراث قابل توجه برای منطقه و روابط آن با ایالات متحده خواهد بود.
نظر شما