بازار؛ گروه بین الملل: بیست و سومین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای اخیراً به ریاست هند، البته به صورت مجازی، تشکیل شد؛ در حالی که تصمیم برای انتخاب یک اجلاس مجازی، با وجود کاهش محدودیت‌های مرتبط با بیماری همه‌گیر، کنجکاوی ها را برانگیخت.
در حقیقت، هند که به دلیل مشارکت فعال خود در رویدادهای بین المللی از جمله سفر مودی به ایالات متحده و میزبانی موفقیت آمیز نشست جی ۲۰ شناخته شده است،باعث شده تا منطق پشت اجلاس مجازی سازمان همکاری شانگهای مورد بررسی و تحلیل بسیاری از تحلیلگران قرار گیرد. در همین راستا، این گزارش به بررسی اهداف و دستور کار سازمان همکاری شانگهای می پردازد تا این ابهامات را روشن کند.
اهمیت سازمان همکاری شانگهای
سازمان همکاری شانگهای یک سازمان بین المللی دائمی بین دولتی است که به دنبال تقویت اعتماد و روابط حسن همجواری بین کشورهای عضو است. هدف این سازمان، تسهیل همکاری موثر در حوزه های مختلف مانند سیاست، تجارت و اقتصاد، علم و فناوری، فرهنگ، آموزش، انرژی، حمل و نقل، گردشگری و حفاظت از محیط زیست است.
علاوه بر این، سازمان همکاری شانگهای در تلاش برای حفظ صلح، امنیت و ثبات در منطقه و در عین حال آرزوی ایجاد یک نظم سیاسی و اقتصادی جهانی جدید، دموکراتیک، عادلانه و منطقی است. سیاست داخلی سازمان همکاری شانگهای که ریشه در روح شانگهای دارد، بر اساس اصول اعتماد متقابل، منافع متقابل، حقوق برابر، مشاوره، احترام به تنوع فرهنگی و دیدگاه مشترک توسعه مشترک هدایت می شود. این سازمان، در امور خارجی خود از اصول عدم همسویی، عدم هدف گذاری و باز بودن حمایت می کند.
عضویت و ریاست هند
سازمان همکاری شانگهای در ۱۵ ژوئن ۲۰۰۱ در شانگهای چین توسط جمهوری قزاقستان، جمهوری خلق چین، جمهوری قرقیزستان، فدراسیون روسیه، جمهوری تاجیکستان و جمهوری ازبکستان تاسیس شد. در حال حاضر، هشت کشور از عضویت کامل در سازمان همکاری شانگهای برخوردار هستند که می توان به هند، قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه، پاکستان، تاجیکستان و ازبکستان اشاره کرد.
علاوه بر این، افغانستان، بلاروس و مغولستان دارای وضعیت ناظر هستند، در حالی که جمهوری آذربایجان، ارمنستان، کامبوج، نپال، ترکیه و سریلانکا دارای وضعیت شریک گفتگو هستند. افزون بر این، در بیست و سومین اجلاس سران، عضویت ایران به عنوان عضو رسمی پذیرفته شد؛ در حالی که هند به عنوان ریاست سازمان همکاری شانگهای، بر امنیت، توسعه اقتصادی، اتصال، وحدت، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی و حفاظت از محیط زیست تأکید دارد.
در حالی که هدف این اجلاس رسیدگی به نگرانی های امنیتی منطقه ای و کشف راه هایی برای افزایش ارتباطات و تجارت است، این اولین شرکت ولادیمیر پوتین در یک نشست چندجانبه از زمان بحران روسیه و اوکراین بود.
رویکرد و نگرانی های هند
هند به عنوان میزبان این رویداد، در دو جنبه کلیدی از دیگر اعضای سازمان همکاری شانگهای خود را جدا کرده است: اول اینکه، هند تصمیم گرفت تا استراتژی توسعه اقتصادی ۲۰۳۰ را امضا نکند، و ثانیا، این کشور از تایید طرح کمربند_جاده که مورد حمایت ۱۴۹ کشور مختلف است، خودداری کرده است، زیرا معتقد است مشارکت در این طرح منجر به تله بدهی می شود؛ ضمن اینکه این ابتکار چین به دنبال رفاه مشترک و امنیت جمعی است و مفهوم بازی حاصل جمع صفر را به چالش می کشد.
چین از طریق پروژه های زیرساختی، اتصال به فضای سایبری و تحولات انقلابی، قصد دارد منطقه را از طریق مسیرهای زمینی، دریایی و فضایی به یکدیگر متصل کند
چین از طریق پروژه های زیرساختی، اتصال به فضای سایبری و تحولات انقلابی، قصد دارد منطقه را از طریق مسیرهای زمینی، دریایی و فضایی به یکدیگر متصل کند. بر همین اساس، سازمان ملل متحد کمربند_جاده را به دلیل پتانسیل آن برای دستیابی به اهداف و مقاصد پایدار تایید کرده است.
در همین راستا، رئیس جمهور چین ابتکار توسعه جهانی را در سال ۲۰۲۱ معرفی کرد که با کمربند_جاده همسو است و اهداف توسعه پایدار سازمان ملل را در بر می گیرد. در سال ۲۰۲۲، شی از ابتکار امنیت جهانی که در چارچوب سازمان ملل عمل می کند، رونمایی کرد؛ در حالی که سازمان همکاری شانگهای نقش مهمی در پیشبرد این اهداف مشترک دارد.
رویکرد مودی در اجلاس شانگهای
در جریان اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای، نارندرا مودی تاکید کرد که «دوران امروز دوران جنگ نیست». این بیانیه، سوالاتی را در مورد موضع و زبان دیپلماتیک هند ایجاد می کند. علاوه بر این، مودی بر اهمیت بندر چابهار و کریدور بین المللی حمل و نقل شمال_جنوب که چین و پاکستان را دور می زند، تاکید کرد.
علاوه بر این، نخست وزیر هند به موضوع تروریسم نشأت گرفته از پاکستان نیز پرداخت؛ در حالی که این موضوع مطرح می شود که آیا این اظهارات پس از سفر مودی به ایالات متحده، جایی که مبارزه با تروریسم و ریشه کن کردن افراط گرایی خشونت آمیز موضوع اصلی بود، به ویژه در مورد پاکستان، ظاهر شده یا خیر؟
علاوه بر این اظهارات، اجلاس سازمان همکاری شانگهای پوشش رسانه‌ای محدودی دریافت کرد که به تحقیقات عمیق برای کشف به‌روزرسانی‌ها نیاز داشت. ریاست همزمان هند در سازمان همکاری شانگهای و گروه ۲۰ در سال جاری متفاوت بوده است. در حالی که هند نشست جی ۲۰ را با سر و صدای زیادی پیش بینی کرد، اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای نسبتاً کم حاشیه بود و به صورت مجازی برگزار شد.
دیدگاه پکن و نقش دهلی
از دیدگاه چین، ماهیت مجازی اجلاس سازمان همکاری شانگهای نشان دهنده یک پسرفت و عقب نشینی است. چین، در کنار روسیه، به عنوان یک نیروی محرکه در پشت سازمان همکاری شانگهای عمل و اظهارات بسیار مهمی را بیان کرده است. اینکه آیا سفر نخست وزیر هند به ایالات متحده با هدف تضعیف نشست سران سازمان همکاری شانگهای، ایجاد تردید در مورد پاکستان، تضعیف طرح یک کمربند_یک جاده و پروژه شاخص آن، کریدور اقتصادی چین و پاکستان، یا صدور هشدار به اعضای بریکس در مورد حضور هند بوده است؟
در حالی که هند خود را رقیب چین در نظم جهانی در حال ظهور می داند، از صدای جنوب جهانی حمایت می کند و در عین حال از حمایت کشورهای جی ۲۰ برخوردار است
بریکس، متشکل از اقتصادهای نوظهور تحت حمایت نهادهایی مانند بانک بریکس (بانک توسعه جدید) و بانک سرمایه گذاری زیرساخت آسیایی، به دنبال ایجاد ساختارهای موازی با موسسات مالی موجود جهانی مانند بانک جهانی و صندوق بین المللی پول است. با توجه به جاذبه سازمان همکاری شانگهای، انتخاب هند برای برگزاری اجلاس مجازی سوالات مهمی را ایجاد می کند.
در حالی که هند خود را رقیب چین در نظم جهانی در حال ظهور می داند، از صدای جنوب جهانی حمایت می کند و در عین حال از حمایت کشورهای جی ۲۰ برخوردار است. در نتیجه، هند علیرغم مشارکت در سازمان همکاری شانگهای و بریکس، در خصوص تایید هرگونه راهبردی که شامل چین باشد، تردید دارد.
جایگاه هند در منطقه
این شرایط نگرانی هایی را در مورد اعتبار و قابل اعتماد بودن هند به عنوان یکی از اعضای شانگهای و بریکس ایجاد می کند؛ یعنی اینکه سایر کشورهای عضو چگونه می توانند به تعهدات هند اعتماد کنند؟ اقدامات هند در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای، همراه با اجلاس آتی بریکس که در ماه اوت در ژوهانسبورگ، آفریقای جنوبی برنامه ریزی شده است، مستلزم توجه جدی در میان کشورهای بریکس است.
ارزیابی این مسئله که آیا گنجاندن هند در بریکس که قرار است با اضافه شدن کشورهایی مانند عربستان سعودی، امارات، مصر، الجزایر، آرژانتین، مکزیک و نیجریه گسترش یابد یا خیر، به نفع این گروه است، ضروری است. سهم اقتصادی هند در بریکس در مقایسه با سهم ۷۰ درصدی چین، نسبتاً ۱۳ درصد است. بنابراین، برای جلوگیری از ایجاد مشکلات مخرب در منطقه و فراتر از آن، موقعیت مناسب هند در بریکس ضروری است.
نظر شما