شکننده بودن روابط آمریکا و چین علیرغم دیدار بلینکن از پکن

بازار؛ گروه بین الملل: سایت تحلیلی نشنال اینترست اخیرا مقاله ای به قلم «دین پی. چن» استاد علوم سیاسی در کالج راماپو نیوجرسی با عنوان «شکننده بودن روابط ایالات متحده آمریکا و چین علیرغم دیدار بلینکن» منتشر نموده است. ترجمه متن مقاله در ادامه می آید.

«آنتونی بلینکن»، وزیر امور خارجه آمریکا از ۱۸ تا ۱۹ ژوئن به پکن سفر کرد تا از تنش‌ها بین ایالات متحده و جمهوری خلق چین (PRC) بکاهد و کانال‌های ارتباطی در سطح بالا را برای تثبیت روابط متزلزل دوجانبه آنها بازگرداند. سفر بلینکن اولین سفر وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا به چین از سال ۲۰۱۸ است و او همچنین بالاترین مقام آمریکایی است که از زمان تحلیف جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در ژانویه ۲۰۲۱، به این کشور سفر کرده است.

در چارچوب شدت تنش ها در روابط ایالات متحده آمریکا و چین، «جو بایدن» و «شی جین پینگ» روسای جمهور در حاشیه اجلاس سران گروه ۲۰ در بالی در نوامبر گذشته ملاقات کرده و توافق کردند اختلافات خود را مسئولانه حل کنند

در چارچوب شدت تنش ها در روابط ایالات متحده آمریکا و چین، «جو بایدن» و «شی جین پینگ» روسای جمهور در حاشیه اجلاس سران گروه ۲۰ در بالی در نوامبر گذشته ملاقات کرده و توافق کردند اختلافات خود را مسئولانه حل کنند. دولت بایدن همواره با درک خطرات ناشی از فقدان گفتگو، به دنبال «آب شدن» یخ روابط با پکن بوده است.

با این حال، پکن به مقابله با این موضوع پرداخته و واشنگتن را به ترویج رویکرد دوجانبه متهم کرده است؛ اعمال محدودیت در تجارت نیمه هادی ها و بسیج متحدان در سراسر اروپا و هند و اقیانوس آرام علیه جمهوری خلق چین نمونه های قابل توجهی از این رویکرد هستند.

بنابراین وقتی بلینکن به پکن رسید، جای تعجب نیست که میزبانان او مشتاق بودند مسئولیت اصلاح روابط ایالات متحده و چین را بر دوش واشنگتن بگذارند. «چین گانگ»، وزیر امور خارجه جمهوری خلق چین اعلام کرد: روابط چین و ایالات متحده آمریکا در پایین ترین سطح از سال ۱۹۷۹ قرار دارد. «وانگ یی»، مقام ارشد امور خارجی حزب کمونیست چین، علت اصلی وخامت را به تصور نادرست واشنگتن نسبت به چین نسبت داد. او خواستار آن شد که ایالات متحده به خودش فکر کند و از افزایش تهدید چین دست بردارد. رئیس جمهور شی اظهار داشت که جامعه بین المللی از واشنگتن و پکن انتظار دارد همزیستی صلح آمیز داشته و روابط دوستانه و همکاری با یکدیگر را افزایش دهند.

سه هدف و پیامد سفر بلینکن

وزیر بلینکن گفت که دولت بایدن برای رابطه مسئولانه بین واشنگتن و پکن ارزش قائل است. او سه هدف را برای این سفر تعیین کرد که همگی بر اساس یک اصل کلی است: رقابت شدید مستلزم دیپلماسی پایدار است تا اطمینان حاصل شود که رقابت به رویارویی یا درگیری منحرف نمی شود.

اول لازم است خطوط ارتباطی مجدداً باز شود تا هر دو قدرت بتوانند روابط خود را مسئولانه مدیریت کنند و از سوء تفاهم جلوگیری کنند. دوم بلینکن بر اهمیت پیشبرد منافع و ارزش‌های ایالات متحده و متحدان و شرکای آن، از جمله صحبت کردن مستقیم و صریح در مورد این نگرانی‌ها با پکن تأکید کرد. ثالثاً او معتقد است که دو کشور می توانند به طور مشترک پتانسیل همکاری در چالش های فراملی را بررسی کنند.

بلینکن در سفر طوفانی دو روزه خود به پکن به چند مورد از این اهداف دست یافت؟ نشانه های خوش بینانه ای وجود داشت که ارتباطات به مسیر خود بازگشته است و هر دو کشور فوریت توقف مارپیچ نزولی در روابط را تشخیص می دهند. وزارت امور خارجه این دیدارها را صادقانه، اساسی و سازنده توصیف کرد. وزارت خارجه چین از گفتگوهای صریح، عمیق و سازنده طولانی در مورد روابط دوجانبه و موضوعات مهم خبر داد. پکن همچنین نیاز به ایجاد روابط با ثبات، قابل پیش بینی و سازنده با ایالات متحده را ابراز کرد.

در زمینه‌های همکاری احتمالی، ایالات متحده و چین قول دادند که تبادلات «مردم به مردم» بین دانشجویان، دانش‌پژوهان و مشاغل را تقویت کنند و همچنین پروازهای مستقیم بین دو کشور را افزایش دهند.

موضوعات فراملی مانند تغییرات آب و هوایی، برنامه هسته ای کره شمالی، ثبات اقتصادی جهانی، امنیت غذایی، بهداشت بین المللی و بحران فنتانیل نیز به عنوان زمینه هایی برای بحث و همکاری در آینده شناسایی شدند.با این حال در موضوعات مورد مناقشه، شکاف های عمیق باقی ماند.

همزمان با افزایش تلاش های ایالات متحده آمریکا و متحدانش برای ممنوعیت دسترسی چین به فناوری های پیشرفته و حساس که برای تسلط نظامی و اقتصادی حیاتی است، پکن نیز اقدامات تنبیهی را علیه مشاغل آمریکایی و خارجی که در داخل کشور فعالیت می کنند انجام داده است.

تنگه تایوان همچنان کینه توزانه ترین نقطه در روابط بین ایالات متحده آمریکا و چین است. پکن تاکید کرد که تایوان هسته اصلی منافع چین است، که هیچ جایی برای مصالحه یا امتیاز ندارد. با این وجود، بلینکن شعار سیاست چین واحد برگرفته از قانون روابط تایوان، سه بیانیه مشترک و شش تضمین را تکرار و به پکن اهمیت حفظ صلح و ثبات در سراسر تنگه تایوان را یادآوری کرد.

مشخص نیست که آیا دیپلماسی سطح بالا می تواند به طور معناداری مسیر روابط ایالات متحده و چین را تغییر دهد، اما از سرگیری گفت‌وگوها و تماس‌ها به هر یک از طرفین این امکان را می‌دهد که مقاصد خود را واضح‌تر بیان کنند

مشخص نیست که آیا دیپلماسی سطح بالا می تواند به طور معناداری مسیر روابط ایالات متحده و چین را تغییر دهد، اما از سرگیری گفت‌وگوها و تماس‌ها به هر یک از طرفین این امکان را می‌دهد که مقاصد خود را واضح‌تر بیان کنند.

سفر بلینکن احتمالاً راه را برای دیدارهای رسمی در سطح بالا بین واشنگتن و پکن از جمله دیدارهای احتمالی «جانت یلن»، وزیر خزانه داری، «جینا ریموندو»، وزیر بازرگانی و «جان کری»، نماینده آب و هوا در ماه های آینده را هموار خواهد کرد.

با توجه به رکود اقتصادی چین و نگرانی آنها از ممنوعیت واشنگتن بر سرمایه گذاری خارجی و صادرات فناوری های پیشرفته به چین، پکن به ویژه علاقه مند به دیدار با مقامات آمریکایی مسئول سیاست اقتصادی است. ظاهراً شی مشتاقانه منتظر اولین سفر خود به ایالات متحده از سال ۲۰۱۷ برای شرکت در نشست APEC در سانفرانسیسکو است که انتظار می رود در آنجا با بایدن دیدار کند.

این یک واقعیت عینی است که روابط ایالات متحده و جمهوری خلق چین آنقدر شکننده و سطح اعتماد متقابل آن‌ها آنقدر پایین است که هرگونه درگیری جدید می‌تواند تنش شکننده آن‌ها را در یک عدم تعادل دیگر فرو ببرد. انتخابات ریاست جمهوری ژانویه و نوامبر ۲۰۲۴ در تایوان و ایالات متحده، به ترتیب، عدم قطعیت های جدیدی را ایجاد خواهد کرد. یک کاخ سفید جنگ‌طلب‌تر، روشی را که بلینکن برای بازسازی آن سخت تلاش کرده است، از مسیر خارج خواهد کرد.

دولت بایدن باید نسبت به گستردگی و عملی بودن تثبیت روابط با جمهوری خلق چین پس از سال‌ها موضع خصمانه از هر دو طرف، شفاف‌تر باشد. اینکه آیا عموم مردم آمریکا مایل به پذیرش رویکرد رئیس جمهور هستند و اینکه آیا پکن واقعاً مایل به پاسخگویی متقابل به پیشنهادات واشنگتن است، به هیچ وجه مشخص نیست.