بازار؛ گروه استان ها: کمبود آب به دلیل افت آب‌های زیر زمینی؛ محدودیت کار برای موتورپمپ‌های آب و افزایش دمای هوا و هم‌چنین سایر عوامل تأثیرگذار مانند رودخانه خواری و چاه‌های غیرمجاز همگی دست‌به‌دست هم داده تا بخش کشاورزی را بیش از گذشته به‌زحمت بیندازد.
بنا بر اظهارات کارشناسان کشاورزی متاسفانه در طی دو دهه گذشته شاهد کاهش سطح زیر کشت بسیاری از محصولات کشاورزی در این استان هستیم که ریشه آن در خشکسالی نهفته است.
کاهش ۵۰ درصدی راندمان کشاورزی
سرپرست کل جهاد کشاورزی خراسان رضوی بابیان اینکه زمستان سال گذشته خسارت سنگینی بابت سرمای زمستان به بخش کشاورزی وارد کرد اظهار می‌کند: در سال گذشته و به علت سرمای بی‌سابقه، در بخش کشاورزی ۸ هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان خسارت به بهره‌برداران وارد شد که غیرقابل‌جبران است.
غلامرضا قنبری بابیان اینکه کمبود آب هم‌چنین موجب ایجاد تنش در حوزه کشاورزی و کاهش محصول شده است به بازار می‌گوید: خشک‌سالی‌ها و کمبود بارش سبب شده است تا در تأمین ۸۰۰ هزار تن جو و ذرت که در این استان کشت می‌شد با چالش مواجه شویم،.
وی بابیان این مطلب که سال زراعی سختی را در پیش روداریم می‌افزاید: این تنش‌ها راندمان زراعی را نیز ۳۵ تا ۸۰ درصد کاهش داده است.
قنبری با بیان اینکه متاسفانه خسارت های وارده به بهره برداران هنوز هم ادامه دارد ابراز می‌کند: با روند فعلی و ادامه خشکسالی، پیش‌بینی می‌کنیم ۱۸ هزار و ۱۵۷ میلیارد تومان خسارت جدید به خراسان رضوی تحمیل شود.
با روند فعلی و ادامه خشکسالی، پیش‌بینی می‌کنیم ۱۸ هزار و ۱۵۷ میلیارد تومان خسارت جدید به خراسان رضوی تحمیل شود
غلامرضا قنبری بابیان اینکه موج سرمای سال قبل در بخش کشاورزی ۸ هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان خسارت بر جای گذاشته است ادامه می‌دهد: خسارت ناشی از خشکسالی و تنش ناشی از آن بیش از این خواهد بود.
سرپرست جهاد کشاورزی خراسان رضوی می‌گوید: علاوه بر این زیان‌های در حوزه تأمین علوفه دام نیز تاکنون ۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان خسارت داشته‌ایم و ادامه روند خشکسالی شرایط را بدتر نیز خواهد کرد.
وی بابیان اینکه خراسان رضوی در شاخص کاهش بارندگی به میزان ۵۱.۵ درصد در کشور بر سکوی نخست ایستاده است ادامه می دهد: از همین رو سال زراعی سختی را در پیش خواهیم داشت.
قنبری می گوید: علاوه بر زیان‌های یاد شده در حوزه تأمین علوفه دام نیز تاکنون ۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان خسارت داشته‌ایم و ادامه روند خشکسالی،شرایط را بدتر نیز خواهد کرد.
وی با اشاره به تصمیم‌ها برای قطع آب چاه‌های کشاورزی تصریح کرد: این اقدام آسیب جدی‌ای به صنعت کشاورزی ما می‌زند و میزان خسارات را نیز افزایش می‌دهد لذا با روند فعلی و ادامه خشکسالی، پیش‌بینی می‌کنیم ۱۸ هزار و ۱۵۷ میلیارد تومان خسارت جدید متحمل شویم.
کاهش تولید
خشکسالی و افزایش دما در فصل تابستان تاکنون ضرر و زیان‌های بسیاری را برای کشاورزان به همراه داشته است و لذا این موضوع در طی چند سال گذشته موجب شد تا بسیاری از آن‌ها به باغداری و کاشت درخت رو بیاورند که حالا زمستان‌های سخت و کاهش محصولات باغی با آن‌ها همراه شده است
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی بابیان اینکه تغییرات جوی و هم‌چنین بلایای طبیعی در طی چند سال گذشته در حوزه‌های مختلف ازجمله زراعت باغبانی خسارت آفرین بوده به بازار می‌گوید: مهر سال گذشته باران کمی بارید و دی‌ماه نیز سرمای سختی وارد کشورمان شد لذا این سرما باعث بروز خسارات جدی به بخش کشاورزی خراسان رضوی وارد کرد.
غلام‌حسین ساربان بابیان اینکه خشکسالی در طی چند سال اخیر موجب کاهش تولید محصولات مهم در این استان شده است بیان می‌کند: به‌طور مثال در سال زارعی ۹۷ و ۹۸ حدود ۳۲۰ تن زعفران در استان تولید شد اما در سال ۱۴۰۰ که با یک دوره بازگشت ۵۲ ساله خشکسالی مواجه شدیم، میزان تولید زعفران با ۵۰ درصد کاهش، به ۱۴۹ تن رسید لذا پیش‌بینی می‌شود به دلیل ادامه خشک‌سالی‌ها بازهم با کاهش تولید زعفران نسبت به میانگین بلندمدت روبه‌رو باشیم.
وی با اشاره به تأثیرات بلندمدت خشکسالی در طی دو دهه گذشته اذعان می‌کند: طی ۲۰ سال گذشته حدود ۱۱۴ هزار هکتار از کشت گندم، ۱۵ هزار هکتار از مساحت کشت جو، ۳۱ هزار هکتار از اراضی کشت چغندرقند و ۲۶ هزار هکتار از زمین‌های مربوط به کشت پنبه در استان خراسان رضوی کاسته شده است.
طی ۲۰ سال گذشته حدود ۱۱۴ هزار هکتار از کشت گندم، ۱۵ هزار هکتار از مساحت کشت جو، ۳۱ هزار هکتار از اراضی کشت چغندرقند و ۲۶ هزار هکتار از زمین‌های مربوط به کشت پنبه در استان خراسان رضوی کاسته شده است
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به اینکه در پی سرمای زمستان سا گذشته ۸۲۵۰ میلیارد تومان خسارت به حوزه کشاورزی به‌ویژه باغات این استان وارد شد اظهار می‌کند: بخش زراعی به میزان ۲۴۴۷ میلیارد تومان بابت سرمای حادث‌شده خسارت دید که دراین‌بین محصولات گندم و جو در استان با میزان ۱۵۳۵ میلیارد تومان بیشترین خسارت را در حوزه زراعی داشتند.
وضعیت بحرانی است
رئیس اداره مدیریت بحران و کاهش مخاطرات کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز با بیان اینکه افزون بر ۹۹ درصد از مساحت استان بر طبق شاخص شدت خشک‌سال تا پایان اردیبهشت‌ماه امسال تحت تأثیر درجات مختلف خشکسالی و شرایط بی‌سابقه‌ای بوده است اظهار کرد: خراسان رضوی در رتبه نخست جدول خشکسالی کشور قرار دارد.
سید محسن شال‌فروشان بیان کرد: استان‌های سمنان، قزوین، سیستان و بلوچستان و تهران ازنظر کاهش بارندگی نسبت به مدت مشابه دوره آماری در رده‌های پس از خراسان رضوی قرار دارند.
رئیس اداره مدیریت بحران و کاهش مخاطرات کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی اظهار داشت: طی هشت ماه گذشته از سال زراعی جاری (مهر پارسال تا اردیبهشت‌ماه امسال) تجربه کاهش شدید بارندگی در این استان گزارش‌شده که این موضوع وضعیت خراسان رضوی در مقایسه با سایر استان‌های کشور را بسیار نامناسب و بحرانی ساخته است.
وی افزود: طبق بررسی‌های انجام‌شده میزان کاهش بارندگی در استان خراسان رضوی طی سال زراعی جاری ۲.۵ برابر میانگین کاهش بارندگی در سایر استان‌های کشور است و کاهش بارندگی در کشور طی هشت ماه گذشته از سال زراعی جاری ۲۰.۵ درصد است که در خراسان رضوی این کاهش ۵۲ درصد بوده است.
میانگین کاهش بارندگی در کشور طی هشت ماه گذشته از سال زراعی جاری ۲۰.۵ درصد است که در خراسان رضوی این کاهش ۵۲ درصد بوده است
شال‌فروشان خاطرنشان کرد: طی هشت ماه گذشته از شروع سال زراعی جاری میزان بارش نرمال در دوره آماری بلندمدت باید ۱۹۷ میلی‌متر باشد اما شاهد ثبت حدود ۹۵ میلی‌متر بارندگی بوده‌ایم که نشان از عقب‌ماندگی در بارش به میزان ۱۰۲ میلی‌متر دارد.
چه باید کرد؟
بنا بر اظهارات رئیس پژوهشکده آب و محیط‌زیست دانشگاه فردوسی مشهد علت اینکه ما امروز در این شرایط آبی گرفتار شدیم این است که به تحولات محیطی توجه نکرده‌ایم.
کامران داوری اعتقاد دارد: هنوز هم در برنامه‌ها به تغییر اقلیم توجه نمی‌شود و از آن جا که تغییر اقلیم جمعیت و اقتصاد آینده را تغییر می‌دهد ولی متأسفانه از آن غفلت شده است.
وی می‌گوید: برنامه‌ریزی‌های بلندمدت با توجه به تغییرات اقلیمی در کشور غفلت شده است، ایران در ۵۰ سال آینده روزگار بسیار سختی ازنظر تغییر اقلیم خواهد داشت؛ دمای هوا بیش از دو برابر میانگین کشوری گرم خواهد شد که باید برای آن تدبیری اندیشید.
رئیس دبیرخانه گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی نیز در گفت‌وگو با بازار معتقد است باید برای خروج از بحران کم‌آبی باید به استفاده از شیوه‌های نوین رو بیاوریم.
علی‌اکبر لبافی با اشاره به اینکه هنوز هم زیرساخت‌های فنی و مدیریتی برای جوامع محلی ایجاد نشده است ادامه می‌دهد: تفکیک و جداسازی آب شرب و غیرشرب و هم‌چنین تغییر و انجام اصلاحات جدی و مدیریتی در حوزه سیاست‌گذاری تأمین آب و مصرف آن در حوزه کشاورزی، صنعت و شرب می‌تواند به ما برای رهایی از بحران در آینده کمک کند.
هنوز زیرساخت‌های فنی و مدیریتی برای جوامع محلی ایجاد نشده لذا تغییر و انجام اصلاحات جدی و مدیریتی در حوزه سیاست‌گذاری تأمین آب و مصرف آن در حوزه کشاورزی، صنعت و شرب می‌تواند به ما برای رهایی از بحران در آینده کمک کند
وی اظهار می‌کند: این راهکارها و شیوه‌ها شامل ارتقای بهره‌وری کیفی در همه بخش‌های مصرف آب با تأکید بر بخش کشاورزی از طریق توسعه عمودی به‌جای توسعه افقی در بخش کشاورزی باید باشد.
لبافی عنوان می‌کند: استفاده از روش‌های به زراعی و به نژادی و دستگاه‌های نوین آبیاری، طرح‌های انتقال آب و مرمت و بازسازی قنوات، حرکت به سمت کشت در محیط کنترل‌شده با توجیه اقتصادی مانند کشت گلخانه‌ای از ضرورت‌هایی است که باید در دستور کار قرار گیرد.
وی ادامه می‌دهد: انتقال تخصیص آب از بخش‌های مصرف‌کننده غیر بهره‌ور به بهره‌ور به لحاظ سطح لازم بر امنیت غذایی بسیار حائز اهمیت است.
رئیس دبیرخانه گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی هم‌چنین برنامه‌ریزی برای تأمین آب در مصارف کشاورزی و صنعتی از طریق باز توزیع آب کشاورزی و در نظر گرفتن ملاحظات اجتماعی و تأمین سرمایه موردنیاز در این بخش را ضروری می‌داند.
لبافی تجهیز و ارتقای بهره‌وری شبکه تأمین و توزیع آب شرب و کاهش هر چه بیشتر آب به‌حساب نیامده، اصلاح و واقعی شدن قیمت آب و انرژی در بخش‌های کشاورزی و صنعت و شرب را نیز در این مسیر مؤثر می‌خواند.
وی می‌گوید: باید از توسعه سطح زیر کشت جلوگیری کرد و اصلاح الگوی مصرف و الگوی کشت را اجباری و الزام‌آور ساخت.
نظر شما