بازار؛ گروه استان ها: زنجیره عرضه سوغات ایران و همچنین سوغات خراسان رضوی پتانسیل بالایی در رشد و توسعه زمینه‌های مختلف دارد. این در حالی است که عمده سوغات خراسان رضوی و همچنین خراسان بزرگ، معطوف به چند کالای خاص خوراکی همچون زعفران و زرشک منحصر شده است.
نتایج مطالعات از بعد اقتصادی نشان داده که گردش مالی سوغات زائران و گردشگران خراسان رضوی حدود ۸ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ بوده که از سهمی ۱۸ درصدی در سبد هزینه کرد زائران و گردشگران برخوردار است.
نکته‌ای که عموماً مغفول واقع می‌شود این است که علی‌رغم چنین گردش مالی، همچنان سهم صنایع‌دستی به‌عنوان یک کالای خاص فرهنگی و ویژه در استان پایین است.
در همین راستا شناخت ذائقه گردشگران و زائران مشهد و تطبیق بخش تولیدات داخل متناسب با نیازهای بازار و قدرت خرید آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است لذا در زنجیره عرضه سوغات برای گردشگران و زائران شناخت بازار یکی از حلقه‌های مفقوده این حوزه است.
درحالی‌که در خراسان رضوی افزون بر ۸۵ رشته صنایع‌دستی وجود دارد و صنایع‌دستی ارزشمندی هم چون سنگ‌های قیمتی، چرم، سفال، گلدوزی و یا پوستین‌دوزی می‌توانند از جایگاه درخوری برخوردار شوند اما به دلیل نبود تبلیغات و برند سازی بسیاری از این محصولات بدون مشتری مانده است.
حمایت از هنرمندان
هدی مطلبی یکی از صنعتگران خراسانی در گفت‌وگو با بازار صنایع‌دستی را یکی از مظلوم‌ترین شاخه‌های هنری می‌خواند و می‌گوید: برای اینکه فروش صنایع‌دستی در شرایط کنونی بیشتر شده و وارد سبد خرید خانوارها شود، تنها راهش این است که طرح‌های مختلف و متنوع وارد میدان شوند، از نمادها و نشانه‌های ایرانی در تولید صنایع‌دستی بهره گرفته شود، مردم کار های متفاوت را دوست دارند و اگر این شاخصه در تولید صنایع‌دستی لحاظ شود، صنایع‌دستی هم به سبد خانوار بازمی‌گردد.
وی بیان می‌کند: قیمت واقعی صنایع‌دستی بسیار بیشتر از آن چیزی است که همکاران صنعتگر من برای عرضه تولیدات خود تعیین می‌کنند اما متأسفانه آن‌قدر بازار خراب و بضاعت مالی مردم کم است که توان خرید را ندارند.
این هنرمند در پاسخ به این سال که آیا راهی برای خروج از این وضعیت هست یا خیر به ما می‌گوید: برای همه هنر های سنتی و تزیینی می‌توان با کوچک کردن حجم، یا با رویکرد جزئی گرایانه، بازار فروش بهتری ایجاد کرد، به‌عنوان‌مثال می‌توان سوزن‌دوزی‌ها را روی لباس‌ها به کاربرد تا مواردی ازاین‌دست که هم قیمت محصول را کاهش داده و هم فروش آن را رونق می‌دهد.
مطلبی ابراز می‌کند: البته همه محصولات صنایع‌دستی را نمی‌توان خیلی کاربردی کرد، برای صنایع‌دستی که جنبه تزیینی دارند باید بازار صادراتی را تقویت کرد در صورت محقق کردن این امر، صادرات صنایع‌دستی برای بانوان تبدیل به یک کارآفرینی خواهد شد.
برای صنایع‌دستی که جنبه تزیینی دارند باید بازار صادراتی را تقویت کرد در صورت محقق کردن این امر، صادرات صنایع‌دستی برای بانوان تبدیل به یک کارآفرینی خواهد شد
این تولید کننده صنایه دستی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های فعالان صنایع‌دستی را بازار فروش دانسته و ابراز می‌کند: ازآنجاکه شرایط اقتصادی مردم مطلوب نیست، خرید صنایع‌دستی هم کاهش‌یافته است.
وی در این ربطه تاکید می کند: مسئولان می‌توانند با راه‌اندازی بازارچه‌های دائمی صنایع‌دستی، گامی در حمایت از صنعتگران برداشته و زمینه‌ای فراهم کنند تا مصرف‌کننده، صنایع‌دستی را به‌صورت مستقیم از تولیدکننده خریداری کند اما به نظر من تنها راهکار صادرات صنایع‌دستی به سایر کشورهاست.
وی یادآور می‌شود: برخی از کشورها خواهان صنایع‌دستی ایران هستند، دولت باید کمک کند تا بتوانیم در نمایشگاه‌های کشورهای دیگر نیز شرکت کنیم، صنایع‌دستی ایران در سطح دنیا منحصربه‌فرد است اما حضور ما در بازارها و نمایشگاه‌های جهانی بسیار محدود است
صنایع‌دستی باقابلیت تجاری‌سازی
معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان رضوی در خصوص حمایت از صنایع‌دستی و فروش محصولات دست‌ساخته هنرمندان به بازار می‌گوید: تعداد ۸۵ نوع رشته صنایع‌دستی در این استان وجود دارد که بیش از ۵۰ نوع از آن از قابلیت تجاری‌سازی برخوردار است و در چرخه سوغات قرار می‌گیرد، اما فضای ثابتی برای فروش محصولات آن‌ها نیست.
رضا ابراهیم نیا با تاکید بر تجاری‌سازی و کاربردی سازی صنایع‌دستی ابراز می‌کند: بخشی از صنایع‌دستی تزیینی بوده و بخشی دیگر کاربردی است، به‌عنوان‌مثال نگارگری را نمی‌توان چندان کاربردی کرد و بیشتر جنبه تزیینی دارد اما برخی دیگر از محصولات صنایع‌دستی را می‌توان کاربردی کرد تا در زندگی امروز مردم مورداستفاده واقع شود.
تعداد ۸۵ نوع رشته صنایع‌دستی در این استان وجود دارد که بیش از ۵۰ نوع از آن از قابلیت تجاری‌سازی برخوردار است و در چرخه سوغات قرار می‌گیرد، اما فضای ثابتی برای فروش محصولات آن‌ها نیست
وی ادامه می‌دهد: در همین راستا درصدد برآمدیم شرکت‌های فعال در صنایع خلاق را به هنرمندان متصل کنیم تا به آنان آموزش‌های لازم ارائه شود و انتقال تجربه انجام گیرد و آنچه قابلیت کاربردی کردن داشته باشد، کاربردی شود.
وی بابیان اینکه در این زمینه مذاکراتی با پارک علم و فناوری، آستان قدس رضوی و برخی مراکز خصوصی انجام پذیرفته‌شده است ادامه می‌دهد: صنایع‌دستی مؤلفه‌های خاص خود را داشته و به سرمایه‌گذاری نیاز دارد.
مشکلات صادراتی
معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان رضوی در خصوص ریشه کاهش استقبال از صنایع دستی در بازار های داخلی و خارجی اذعان می کند: با توجه به کاهش ارزش ریال که باعث افزایش قدرت خرید مشتریان خارجی می‌شود و همچنین اتمام محدودیت‌های مسافرتی دوران کرونا قاعدتاً باید اوضاع صادرات صنایع‌دستی بهتر شود.
وی اذعان می کند: این در حالی است که مشکلاتی ازجمله تحریم‌های مالی بانک‌های ایرانی، عدم امکان مبادلات ارزی با سایر کشورهای مقصد و از سویی کاهش شدید سفرهای خارجی به ایران به دلیل نا آرامی‌های اخیر به ریزش مشتری ها در بازارهای داخلی و خارجی دامن زده است.
ابراهیم نیا بیان می کند: تیرگی روابط بین‌المللی ایران با تعدادی از کشورهای هدف، کاهش توان مالی مردم که باعث کاهش تعداد مسافرت‌های خارجی می‌گردد لذا عدم استقبال تولیدکنندگان داخلی از نمایشگاه‌های خارجی به دلیل مشکلات مالی، محدودیت اینترنت و فیلتر پلتفرم‌های خارجی که ابزاری برای صادرات از طریق دیجیتال مارکتینگ بودند تأثیر منفی در میزان صادرات گذاشته است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا راهکاری برای برون‌رفت از این مشکلات وجود دارد ابراز می‌کند: در صورت رفع بحران‌های کنونی که در پاسخ به سؤال قبل اشاره شد ؛ تثبیت تورم و بهبودی شرایط اقتصادی و همچنین با تبلیغات و برند سازی بین‌المللی صنایع‌دستی ایرانی ضمناً با کاربردی کردن محصولات صنایع‌دستی و تطبیق آن به لحاظ شکل، رنگ، طرح و اندازه با نیازهای روز جامعه و تنوع تولید محصولات با نیازسنجی جوامع هدف و فرهنگ‌سازی عمومی برای استفاده از آن در زندگی می‌توان رونقی دوباره به صنایع‌دستی بخشید.
نظر شما