بازار، گروه استانها: استان سمنان به دلیل قرار گرفتن در نیمه جنوبی البرز و نوار شمالی دشت کویر دارای اقلیم گوناگون و در نتیجه فرهنگ های متنوع است در استان سمنان از جنگل های انبوه تا بیابان برهوت فاصله اندکی است.
در نتیجه این اقلیم طبیعی و جغرافیایی است که زندگی مردم و فرهنگ شان دستخوش عوامل طبیعی گوناگونی های بسیاری قرار دارد برای مثال در شمال شهرستان دامغان گویش مازندرانی و در شرق شهرستان میامی گویش خراسانی رواج دارد و حتی برخی از روستاهای شهرستان شاهرود ترک زبان هستند این موضوع باعث شده تا صنایع دستی و محصولات تولیدی استان سمنان نیز دارای تنوع بسیاری باشد.
همزمان با عید نوروز و حضور مسافران و به خصوص زائران رضوی در این گزارش نگاهی به بخشی از سوغاتی ها و محصولات و صنایع دستی استان سمنان می‌پردازیم. صنایع دستی که بالغ بر شش هزار نفر در آن فعالیت داشته و بخشی از اقتصاد گردشگری این خطه از ایران را راهبری می کند.
اهمیت صنایع دستی و دست بافت ها
البته باید این توضیح را هم داد که بدیهی است تمام صنایع دستی استان سمنان در قالب یک گزارش جای نمی گیرد چرا که این استان به واسطه وسعت وسیع و اقلیم و فرهنگ های گوناگونی که در درون خود دارد، از انواع مختلف صنایع دستی هم برخوردار است اما تلاش کردیم که در این گزارش به چهار رسته اصلی تر شامل مصنوعات چوبی، سفال و سرامیک، دست بافت ها و سوغات یا محصولات فراوری خوراکی و غیرخوراکی بپردازیم.
کارشناس میراث فرهنگی در گفت‌وگو با خبرنگار بازار، پیرامون مهمترین صنایع دستی استان، گفت: یکی از مهمترین بخش ها در صنایع دستی استان سمنان دست بافت ها هستند که می توان تان بافی گلیم و جاجیم و همچنین نمد و انواع زیراندازها و رواندازها و به خصوص فرش ها و قالیچه ها را نام برد.
یکی از مهمترین صنایع دستی استان سمنان سفال و سرامیک است
احمد بصیری با بیان اینکه دو دست بافت این استان شامل سنگسر و تانه بافی کلاته خیج حتی اثر ثبت ملی به شمار می آیند و در تمام ایران معروف هستند، بیان کرد: متاسفانه در زمینه شناساندن صنایع دستی بسیار نفیس و گران بها کم‌کاری‌های صورت گرفته است حال آنکه اگر ترویج درستی بر روی محصولات و صنایع دستی صورت گیرد می تواند بازار خوبی را در سطح ملی و بین المللی داشته باشند.
وی افزود: بسیاری از محصولات و به خصوص دست بافت های صنایع دستی استان سمنان نام استان های دیگر به خصوص اصفهان به فروش می رسد از جمله آنها می توان به فرش های دست بافت مردم طرود و کوه زر در جنوب شاهرود و دامغان اشاره کرد چرا که نه برنامه ریزی درستی برای فروش و بازاریابی این محصولات صنایع دستی صورت نگرفته است.
تنها ثبت کافی نیست باید اقدام کرد
این کارشناس صنایع دستی با بیان اینکه ثبت ملی دو شهر به عنوان دستبافت های ملی ایران در سطح استان سمنان کار ارزنده‌ای است اما می بایست تداوم و ادامه یابد، بیان داشت: متاسفانه در استان سمنان شاهد هستیم که میراث طبیعی و دست ساخت انسان پس از ثبت شدن به راحتی رها می شود و امکان مضاعفی برای آن پدید نمی آید نمونه این امر ثبت جهانی جنگل ابر است که هیچ اتفاقی بعد از ثبت جهانی آن رخ نداده است.
بصیری با بیان اینکه اگر از مردم خود استان سمنان پرسیده شود که مهمترین دست بافت های این استان چیستند نهایتاً طرح کلی از فرش یا گلیم نهایتاً تابلو فرش در ذهن شان باشد در حالی که خیلی ها اصلا نمی دانند که تانه بافی چیست، گفت: ما حتی در درون استان خودمان هم نتوانستیم به درستی صنایع دستی را ترویج کنیم و آن را بشناسانیم.
سفال و سرامیک
ابوالفضل حیدریان دیگر کارشناس صنایع دستی در گفت‌وگو با خبرنگار بازار، گفت: یکی از مهمترین صنایع دستی استان سمنان سفال و سرامیک است سفال در این استان قدمت چهار هزار ساله داشته و سفال خاکستری در شمال شما محصول منحصر به فردی است که طی سال‌های اخیر تلاش های خوبی برای احیای آن صورت گرفته اما کافی نیست.
سفال خاکستری شاهرود با قدمتی چند هزار ساله یکی از مهمترین دست‌ساخته‌های ایران محسوب می‌شود
حیدریان افزود سفال خاکستری شاهرود با قدمتی چند هزار ساله یکی از مهمترین دست‌ساخته‌های ایران محسوب می‌شود که قابلیت مطرح شدن در عرصه جهانی را دارد. آثاری از این نوع سفال در تپه بلوار شاهرود با قدمت دو هزار سال قبل از میلاد مسیح به دست آمده که نشان دهنده ارزش آن است اما همین امروز اگر از مردم شهر شاهرود درباره این میراث ارزشمند سوال شود کسی از سفال خاکستری آگاهی ندارد.
وی در پاسخ به سوالی درباره جایگاه صنایع دستی سفال و سرامیک استان سمنان در بین دیگر استان های کشور افزود: در استان سمنان سفال و سرامیک منحصر به فردی دارد از آن جهت که خاک بسیار مرغوبی در این استان وجود دارد و همچنین هنرمندان بسیار زبده و ماهر ای در این استان فعالیت دارند که در زمینه سفال در سراسر ایران و حتی جهان مطرح هستند که از جمله آنها می‌توان به استاد قان بیگی و استاد نوری اشاره کرد اما شگفت‌آور اینجا است که ما حتی شاهد برگزاری یک مراسم تجلیل هم از این افراد نبودیم.
این کارشناس با بیان اینکه سفال و سرامیک استان سمنان به هیچ وجه به پای محصولات تولیدی در لاله جین و همدان و قزوین نمی رسد اما اینطور هم نیست که هیچ چیز در چنته وجود نداشته باشد، بیان کرد: مسئولان ما باید به این باور برسند که اگر یک محصول را به درستی معرفی و بر روی آن برنامه های ترویجی انجام دهیم قطعا می توانیم در فروش آن هم موفق باشیم چرا که امروز مهمترین مشکل صنایع دستی استان بازار فروش است نه مقوله تولید؛
سوغاتی های خوشمزه
استان سمنان البته دارای صنایع دستی و سوغاتی های بسیاری است یک فعال گردشگری در گفتگو با خبرنگار بازار می گویند: خوراکی های منحصر به فردی به عنوان سوغات در استان سمنان وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به قیسی و برگه زردآلو و همچنین برگه هلو، انواع نان و شیرینی مانند رشته برشته دامغان، نان کاک و نان سر قلیفی همچنین نان شیرمال و ... اشاره کرد که سالانه تزیین کننده سفره هزاران نفر در سراسر کشور است.
احمد مرادیان زاده با بیان اینکه لبنیات سنگسر، محصولات تولیدی از دام شامل شیر شتر و کره و ... در کنار گیاهان دارویی، انواع میوه های خشک، نان ها و شیرینی ها، شیره توت و انگور و هزاران محصول دیگر در زمره سوغات استان سمنان محسوب می شوند، بیان کرد: فروشگاه ها و نمایشگاه های مختلفی در طول سال و به خصوص ایام نوروز به عرضه سوغاتی های مخصوص استان سمنان مبادرت می ورزند و استقبال خوبی هم از آنها می شود.
ساخت انواع سازهای موسیقی به خصوص دو تار و سه تار در شرق استان سمنان و رواج دارد
وی افزود: برخی از سوغات استان سمنان منطبق با فصل نیست برای مثال نقل و آبنبات و شیرینی جات در تمام طول سال وجود دارند اما به نظر می رسد پیرامون محصولات نوروزی با توجه به حضور گردشگران و مسافران مانند انواع شیرینی غفلت هایی صورت گرفته حال آنکه نوروز و تابستان بازار بسیار مناسبی برای عرضه محصولات و سوغات استان سمنان محسوب می‌شود.
استان سمنان و مصنوعات چوبی
از دیگر محصولات و سوغات استان سمنان می توان به مصنوعات چوبی اشاره کرد ساخت انواع سازهای موسیقی به خصوص دو تار و سه تار در شرق استان سمنان و رواج دارد. تویه دروار در دامغان و همچنین دهملا در شاهرود قطب های تولید مصنوعات چوبی و خراطی به شمار می‌آیند همچنین معرق کاری های بسیار زیبای این دو منطقه، در بازارهای تهران فروخته می شود. همچنین فرش خود رنگ که در آن هیچ رنگی به کار نرفته اما به صورت هنرمندانه‌ای نقوش بسیار زیبا دارد و محصول ایل سنگسر است از دیگر سوغاتی های استان سمنان محسوب می شود.
در این بخش همچنین می‌توان به انواع نمد اشاره کرد که به خصوص در سنگسر، شاهرود و بسطام همچنین دامغان رواج بیشتری دارد. کماج، گولاچ، کاک و شیرمال و انواع شیرینی جات دیگر محصولات تولیدی استان سمنان هستند و همچنین می توان به محصولات فرآوری کشاورزی مانند آلوچه رب انار، رب آلو، شیره انگور، آبغوره و غیره نیز اشاره کرد.
در هر صورت نمی‌توان تمام محصولات تولیدی و سوغاتی های استان سمنان را در یک گزارش خبری گنجاند و ما تنها نگاهی اجمالی به این محصولات داشتیم تا در گزارش‌های بعد بیشتر به آنها بپردازیم. استانی که به دلیل داشتن تنوع اقلیمی از شیر و لبنیات عشایری تا مبلمان چوبی را تولید و با دستان هنرمند هنرمندان صنایع دستی به کشور عرضه می کند.
نظر شما