بازار آهن در سالی که گذشت

به گزراش بازار به نقل از آهن پرایس، پیش‌بینی بازار آهن به‌عنوان یکی از ابزارهای مدیریت ریسک در صنعت فولاد و سایر صنایع وابسته به آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع، پیش‌بینی درست و صحیح بازار، به مدیران و کارآفرینان امکان می‌دهد تا اقدامات مناسبی را در برابر تغییرات بازار آهن انجام دهند؛ همچنین به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند و سود بیشتری به دست آورند؛ به طور کلی، پیش‌بینی بازار آهن به عنوان یک ابزار مهم در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در صنعت فولاد و صنایع وابسته به آن اساسی است.

از همین رو برای ترسیم افق روشن و چشم‌اندازی شفاف از آینده بازار آهن به بررسی رفتار بازار در یک سال گذشته نیاز است که در مقاله حاضر روند نوسانات بازار آهن از فروردین سال ۱۴۰۱ تا پایان سال مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در واقع بررسی نمودار نوسانات قیمت آهن آلات در روزهای گذشته الگوی رفتاری مشخصی از این بازار به دست می‌دهد که این روشی اصولی برای پیش‌بینی رفتار بازار در روزهای آتی و برداشتن قدم‌های درست در بازار متلاطم آهن و فولاد است.

در بروز نوسانات قیمت اهن عوامل متعددی دخیل است که تحلیل بازار بدون بررسی این عوامل شدنی نیست؛ این عوامل شامل نرخ ارز، نرخ تورم، عرضه و تقاضا، بورس کالا، انرژی و سوخت صنایع، قیمت مواد اولیه، کرایه حمل آهن و ... است.

بازار آهن در بهار ۱۴۰۱
با جنگی که در پایان سال ۱۴۰۰ بین روسیه و اوکراین رخ داد، بازار جهانی آهن و فولاد به طور کلی آشفته شد و روبه افزایش گذاشت و این روند افزایشی تا ابتدای سال ۱۴۰۱ نیز ادامه داشت از همین رو شاهد افزایش چشمگیر قیمت آهن الات داخلی در ابتدای فصل بهار بودیم. به این صورت که قیمت میلگرد آجدار در مرز کانال ۲۰ هزار تومانی قرار گرفت و قیمت شمش هم ۱۶ هزار تومان اعلام شد.

به طور کلی افزایش قیمت روز آهن آلات که در ابتدای سال رقم خورد عوامل دیگری نیز داشت که از جمله آنها می‌توان به اعمال محدودیت مصرف برق که با آغاز فصل گرما دامن‌گیر بسیاری از صنایع می‌شود، کشدار شدن روند احیای برجام، افزایش نرخ تورم، افزایش قیمت دلار تا کانال ۳۳ هزار تومان، اخبار سیاسی منفی و تأثیر روانی آن بر بازار و صدور قطعنامه علیه ایران توسط شورای حکام اشاره کرد.

افزایش غیرمنتظره قیمت‌ها در ابتدای سال بازار را در فاز انتظار فرو برد و تقاضا نیز در کمترین حالت ممکن گزارش ‌شد، از همین رو بازارساز برای تنظیم بازار و کنترل قیمت‌ها حجم عرضه محصولات بورسی را افزایش داد و عوارض سنگینی که برای محصولات صادراتی نیز تعیین کرد، کمی از التهابات بازار را کاهش داد.

در نیمه‌های فصل بهار با تحریم‌هایی که آمریکا علیه روسیه اعمال کرد، این کشور برای جلوگیری از زیان خود به سیاست دامپینگ و پدیده زیرفروشی روی آورد که این عمل به از دست رفتن بازار هدف صادرات منجر شد. به این صورت که با توجه به افزایش هزینه‌های تولید، دستمزد نیروی انسانی و افزایش ۳۵ درصدی هزینه حمل آهن، صادرات آهن آلات دیگر به‌صرفه نبود.

اما نهایتا با کاهش قیمت جهانی فولاد، اعمال دامنه منفی ۳ درصد در روزهای پایان فصل مقاومت قیمت‌ها در سقف‌های حمایتی شکسته شد و بازار رو به اصلاح گذاشت به طوری که قیمت ورق سیاه ۲ میل فولاد مبارکه با کاهش هزار تومانی از کانال ۲۵ هزار تومان به کانال ۲۴ هزار تومان بازگشت.

بازار آهن در تابستان ۱۴۰۱
روند اصلاحی بازار آهن که از پایان خرداد رقم خورد تا تابستان هم ادامه داشت و کف قیمت میلگرد به کانال ۱۷ هزار تومانی هم رسید و قیمت دلار هم تا کانال ۳۰ هزار تومان عقب‌نشینی کرد.

در ابتدای تیرماه عوامل اثرگذار بر بازار اهن مانند قیمت‌های جهانی، کاهش عرضه و تقاضای جهانی فولاد، دامپینگ فولاد روسیه، کاهش نرخ شمش CIS و سیاست‌های فدرال رزرو همگی آدرس کاهش قیمت و ثبات بازار را می‌دادند اما با انتشار خبر عدم پیشرفت مذاکرات و همچنین درخواست نوردکاران از وزارت صمت برای حمایت از فولادسازان و جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت‌ها و نیز لغو الزام عرضه کل محصولات فولادی در بورس کالا مجددا حدود ۱۰۰۰ تومان قیمت‌ها بالا رفت و شاهد نوعی دوگانگی در بازار بودیم؛ اما این روند افزایشی دوام چندانی نداشت و در نیمه‌های تابستان قیمت اهن الات ریزش چشمگیری تجربه کردند، به طوریکه قیمت میلگرد حتی تا کانال ۱۵ هزار تومانی هم کاهش یافت.

کاهش قیمت اهن در این بازه زمانی به قدری بود که بیم تعطیلی برخی تولیدکنندگان می‌رفت به همین جهت برای جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت‌ها بورس کالا حذف محدودیت خرید شمش بورسی و اعمال ضریب دامنه مثبت ۳ درصد در نرخ شمش به اندازه سقف مجاز قیمت صادراتی مصوبه ستاد تنظیم بازار را ابلاغ کرد. این ابلاغیه در شرایطی بود که قیمتهای جهانی کاهش روزانه داشتند، نرخ شمش صادراتی ایران کاهشی بود، تقاضا در کمترین میزان و بازار ساخت‌وساز نیز شدیدا رکود داشت و کف قیمت میلگرد آجدار هم ۱۴ هزار تومان گزارش می‌شد.

به طور کلی می‌توان گفت در فصلی که انتظار می‌رفت تقاضا در بیشترین حالت ممکن باشد، تقاضای مصرفی و سرمایه‌ای افت چشمگیری داشت؛ محصولات بورسی هم تقاضایی نداشتند، نرخ شمش شمش صادراتی کاهشی بود، نرخ جهانی مواد اولیه کاهش داشت و اقتصاد چین که بزرگترین مصرف‌کننده فولاد جهان است، در رکود بود؛ مضاف بر این سیگنال‌های مثبتی هم از مذاکرات برجام به گوش می‌رسید که همگی دال بر رکود بازار و افت شدید قیمت‌ها بود.

از طرفی دیگر نرخ دلار نیز تا کانال ۲۸ هزار تومان کاهش یافته بود و در این ایام گویا مسیر بازار آهن و ارز از هم جدا بود، عاملی که قیمت دلار را تحریک می‌کرد مذاکرات برجام بود که با کشدار شدن روند احیای آن و ارسال سیگنال منفی به بازار و نیز احتمال صدور قطعنامه شورای حکام علیه ایران قیمت دلار مجددا در ماه شهریور کمی افزایش یافت و به ۳۲ هزار تومان رسید؛ اما در پایان تابستان شاهد ثبیت قیمت‌ها در کلیه بازارهای مالی بودیم و همچنان تقاضا بسیار ضعیف گزارش می‌شد درحالی که به طور سنتی فصل گرما نوید رونق بازار و افزایش ساخت‌وسازها را می‌دهد.

بازار آهن در پاییز ۱۴۰۱
بازار ارز از ابتدای فصل پاییز در مسیر افزایشی قرار گرفت و هر دلار حدود ۳۳ هزار تومان گزارش شد. علل روند افزایشی نرخ دلار از ابتدای پاییز را می‌توان به آغاز اعتراضات سراسری در کشور، اخبار منفی سیاسی، کسری بودجه، افزایش نقدینگی و بی‌نتیجه ماندن مذاکرات برجام نسبت داد.

مضاف براین کلیه زیرمجموعه‌های بازار آهن داخلی هم در ابتدای فصل سرما متأثر از میزان عرضه و تقاضا، نرخ جهانی فولاد، افزایش نرخ بهره فدرال رزرو تا ۴ درصد، رکود اقتصاد چین، تورم بیش از ۵۰ درصدی کشور و آشفتگی اقتصادی بازار آهن نوسانات چشمگیری نداشت و تا نیمه‌های پاییز روند نسبتا آرامی داشت طوری که قیمت میلگرد در کانال ۱۵ هزار تومانی گزارش شد اما از نیمه دوم پاییز نوسانات افزایشی آغاز شد.

به این صورت که قیمت دلار در کمتر از ۱۰ روز افزایش ۳ هزار تومانی داشت و در کانال ۳۵ هزار تومانی قدم گذاشت، همین امر موتور محرک بازار آهن بود و قیمت روز میلگرد نیز با کمی افزایش در مرز کانال ۱۷ هزار تومان قرار گرفت.

اگر چه برخی عوامل موجود در بازار افزایش قیمت آهن الات را تشدید می‌کرد اما بازار ظرفیت افزایش قیمت را نداشت و با توجه به رکود شدید تقاضا و ثبات نرخ محصولات صادراتی، انتظار تثبیت قیمت‌ها دور از انتظار نبود.

همانطور که اشاره شد از نیمه دوم پاییز روند افزایشی قیمت آهن استارت خورد که برخی علل آن را آزادسازی صادرات محصولات فولادی برای عموم و نیز افزایش نسبی قیمت شمش دانستند.

در ابتدای آذرماه افزایش قیمت روز پروفیل، میلگرد و اهن آغاز شد و از پایان ماه نیز این روند شدت بیشتری گرفت. با وجود اینکه انتظار می‌رفت در فصل سرما که ساخت و ساز نیز راکد است، بازار آهن روند نسبتا ثابتی داشته باشد اما محدودیت مصرف و قطعی گاز صنایع فولادی، کاهش تولید و کمبود مواد اولیه از عواملی بود که روند افزایشی قیمت میلگرد و آهن را در این ایام تقویت می‌کرد.

عرضه آهن اسفنجی و شمش بورسی در روزهای پایانی آذرماه و معامله صد درصدی این محصولات خبر از افزایش قیمت محصولات پایین دست می‌داد. از طرفی دیگر گشایش اقتصادی در چین که ناشی از اعتراضات علیه سیاست محدودیت‌های کرونایی بود افزایش قیمت سنگ آهن را به دنبال داشت؛ همچنین به‌دلیل عدم تناسب نرخ محصولات بورسی با بازار آزاد و تقویت بخش صادرات افزایش قیمت‌ها شتاب بیشتری گرفتند.

در یک بررسی کلی می‌توان افزایش قیمت آهن آلات را به مواردی از جمله التهابات قیمت دلار، کمبود گاز، افزایش هزینه تولید و نرخ مواد اولیه، اوراق اعتباری، مکانیزم کشف قیمت در بورس، اعتراضات و انسداد اینترنت، مشکل حمل و نقل آهن و قاچاق گازوئیل و افزایش قیمت‌های جهانی و صادراتی نسبت داد.

بازار آهن در زمستان ۱۴۰۱
بازار آهن در فصل زمستان نوسانات بی‌سابقه و عجیبی را سپری کرد و در یک بازه زمانی شاهد بازگشت قیمت‌ محصولات فولادی به نرخ‌های ابتدای سال بودیم اما این روند دیری نپایید و جهش متوالی و شتابزده قیمت اهن الات به ثبت رکوردهای تاریخی نرخ مقاطع فولادی منجر شد.

البته نوسانات قیمتی تنها به نرخ اهن منحصر نبود و بازار ارز که خود از اصلی‌ترین محرکه‌های افزایش قیمت‌ها بود، افزایش نرخ بی‌سابقه دلار را تجربه کرد به طوری که هر دلار در بازار آزاد حدود ۴۴ هزار تومان مبادله می‌شد.

پس از اجرای برخی سیاست‌ها و تغییر رئیس کل بانک مرکزی و اثر روانی این خبر در بازار، افزایش نرخ سود بانکی به ۲۳ درصد، تصویب قانون مالیات بر عایدی سرمایه و تخلیه و کاهش هیجانات سیاسی توأمان باهم، نرخ دلار روند اصلاح در پیش گرفت و از کانال ۴۴ هزار تومانی به کانال ۳۹ هزار تومان رسید و به‌رغم نوسانات متعددی که داشت تا اواسط هفته چهارم دی ماه بین دو کانال ۴۰ و ۴۱ هزار تومان در رفت و برگشت بود.

در تب و تاب صعود قیمت دلار و تعطیلی وسط هفته، بورس کالا طی بخشنامه‌ای نرخ ارز محاسباتی را از نیما به ارز توفقی که قیمتی بالاتر از ارز نیمایی دارد، تغییر داد که این ابلاغیه به عبارتی انفجار قیمت میلگرد و سایر محصولات را در بر داشت؛ به طوری که نرخ میلگرد ذوب آهن اصفهان از کانال ۱۸ هزار تومانی به مرز ۲۱ هزار تومان رسید.

با اصلاح این بخشنامه بازار آهن در کنار بازار ارز کمی عقب‌نشینی کرد اما این روند تداوم چندانی نداشت و با تحریک روانی و حقیقی برخی عوامل دیگر مانند اعمال تحریم‌های جدید آمریکا و افزایش فشار اروپا، احتمال صدور قطعنامه علیه ایران، افزایش ۱۰ درصدی موجودی انبارهای فولادسازان، ارائه لایحه بودجه ۱۴۰۲ و ... در جهش قیمت آهن آلات دخیل بود.

به تحریک عواملی که بیان شد و در هفته پایانی دی ماه قیمت میلگرد در مدت یک روز حدود ۱۰۰۰ تومان افزایش یافت و کف قیمت آن به کانال ۱۹ هزار تومانی رسید. اگرچه با تلاش‌های مکرر بازارساز برای کنترل بازار، کمی از روند صعودی قیمت‌ها کاسته شد و اصلاحات جزئی نیز صورت گرفت اما سیر کلی بازار صعودی بود.

افزایش نرخ محصولات صادراتی منطقه CIS، عرضه ۹۹ درصد اعتباری محصولات فولادی در بورس کالا و ناترازی بودجه ۱۴۰۱ از دیگر عواملی بود که از افزایش قیمت روز تیرآهن، ورق گرم و سرد و سایر محصولات فولادی حمایت می‌کرد.

در هفته پایانی دی ماه قیمت روز پروفیل ۲ میلمتر حدود ۳۱ هزار تومان در هر کیلو اعلام شد و قیمت میلگرد هم ۲۲ هزار تومان بود. اما در ابتدای بهمن مقاومت نرخ دلار شکسته شد و تا ۴۵ هزار تومان رسید که علل اصلی آن تأثیر روانی اخبار منفی مانند قرار گرفتن نام سپاه در لیست سازمان‌های تروریستی اروپا بود اما با ورود رئیس کل بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز، قیمت دلار به کانال ۴۱ هزار تومان بازگشت.

نوسانات هیجانی بازار آهن و فولاد در ابتدای ماه بهمن از افزایش نرخ سنگ آهن به ۱۳۰ دلار در هر تن، فشار مضاعف اروپا بر ایران و تحریم نفتکش‌ها، قطع شریان دلاری ایران در عراق توسط آمریکا، تداوم قطعی گاز، کمبود مواد اولیه و معاملات آهن اسفنجی در بورس کالا نشأت می‌گرفت.

با وجود تلاش بازارساز و بانک مرکزی برای کنترل هیجانات افزایشی قیمت ارز و آهن جسته و گریخته ادامه داشت و در نیمه بهمن اوج گرفت.

در واقع می‌توان گفت تلاطمات بازار ارز، بحران انرژی و کمبود مواد اولیه و همچنین معاملات بورس کالا به آشفتگی بازار آهن دامن می‌زد، به عنوان نمونه عرضه اعتباری ورق گرم فولاد مبارکه و تحویل محصول در برج یک، به افزایش تقاضای این محصول و التهاب بیشتر بازار دامن زد.

در روزهای پایانی ماه بهمن که قیمت دلار روی دو کانال ۴۳ و ۴۵ هزار تومانی رنج شده بود اما بازار آهن همچنان در گیرودار افزایش قیمت بود و نرخ میلگرد هم در حال رنج شدن روی دو کانال ۲۱ و ۲۲ هزار تومان بود.

عبور قیمت میلگرد از کانال ۲۰ هزار تومان ناشی از کاهش حجم آهن اسفنجی در بورس کالا و همچنین نحوه عرضه، نحوه تعیین قیمت محصولات بورسی و نیز معاملات اعتباری بود.

تا پایان ماه بهمن دامنه نوسانات غالبا محدود بود اما در ماه پایانی سال کلیه‌ بازارهای مالی قیمت‌های جدید و غیرمنتظره‌ای را ثبت کردند به طوری که قیمت دلار در هفته اول این ماه کانال ۵۰ هزار تومان را هم لمس کرد، در همین راستا بانک مرکزی برای کنترل قیمت‌ها، بازار مبادله ارز و طلا را ایجاد کرد تا مرجع اصلی اعلام نرخ دلار و سهولت دسترسی متقاضیان را فراهم کند اما این راهکارها چندان اثر بخش نبود و بلافاصله پس از ایجاد این مرکز، دلار باز هم افزایش داشت و تا ۵۱ هزار تومان هم رسید.

قیمت اهن الات هم در این بازه زمانی نسبت به ایام مشابه در سال گذشته حدود دو برابر افزایش یافته بود. مثلا قیمت تیرآهن از اسفند سال گذشته تا کنون ۱۵ هزار و ۲۰۰ تومان افزایش داشته که معادل ۹۳ درصد است. افزایش قیمت میلگرد هم حدود ۹ هزار و ۸۰۰ تومان بوده که معادل ۵۵ درصد برآورد شده است.

به همین منظور و با تداوم و توالی افزایش نرخ مقاطع فولادی، کمیته مدیریت بازار مصوباتی را برای اصلاح قیمت‌ها ابلاغ کرد اما این مصوبات هم اثر قابل توجهی در روند بازار نداشتند و تنها ثبات جزئی در چند کارخانه مشاهده شد.

اما اوج افزایش قیمت‌ها در اواسط اسفند رقم خود طوری که قیمت دلار کانال ۶۰ هزار تومانی را هم لمس کرد و قیمت هر کیلو آهن در روز افزایش ۲ هزار تومانی داشت؛ به گونه‌ای که نرخ میلگرد کانال ۳۰ هزار تومانی را هم رد کرد و قیمت میلگرد ۱۴ به ۳۵ هزار تومان هم رسید.

بازار تیرآهن هم که در این ایام بسیار بی‌ثبات و آشفته بود در کمتر از یک هفته حدود ۲ میلیون تومان افزایش قیمت داشت به طوری که قیمت تیراهن ۱۶ در کمتر از یک هفته به ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسید.

پس از لمس بالاترین کانال‌های قیمتی چه در بازار ارز و چه در بازار آهن، شاهد فروکش کردن تدریجی نوسانات و هیجانات التهابی بودیم به طوری که در نیمه‌ دوم اسفند با اجرای برخی تمهیدات بازارساز قیمت دلار با کاهش ۲ تا ۴ هزار تومانی در کلیه زیرمجموعه‌ها در مدت دو روز، نرخ میلگرد هم ریزش۲۵ درصدی داشت.

از عمده‌ترین دلایل اصلاح نسبی و تدریجی قیمت‌ها را می‌توان به بازگشت برخی از تولیدکنندگان به مدار تولید و وصل گاز برخی واحدهای تولیدی دانست. همچنین معاملات بورس کالا، افزایش حجم عرضه‌ها و کاهش نرخ شمش نیز اثر چشمگیری در این روند کاهشی داشت. مضاف براین وزارت صمت نیز دستورالعملی مبنی بر عرضه کلیه محصولات در بورس کالا براساس ارز نیمایی را ابلاغ کرد که هدف از آن کنترل قیمت‌ها بود.

با این حال اثر روانی اخبار سیاسی را نیز باید در نظر گرفت به این صورت که سفر گروسی به تهران که نتایج مثبتی داشت، نشست حکام و موضع اروپا در قبال سپاه که آن هم به خیر گذشت، از جمله عوامل اثرگذار در قرارگرفتن بازار در مسیر اصلاح بود.

قیمت تیرآهن هم در مدت دو هفته حدود ۵۰ درصد کاهش یافت طوری که قیمت تیراهن ۱۴ با کاهش بیش از یک میلیون تومان حدود ۴ میلیون و ۵۰۰ تومان اعلام شد.

قیمت دلار هم مقاومت کانال ۵۰ هزار تومان را شکست و با کاهش چشمگیری تا کانال ۴۳ هزار تومان هم رسید. قیمت پروفیل ۲ میلمتر هم در کانال ۳۷ هزار تومانی قرار گرفت که بیانگر کاهش بیش از ۱۰۰۰ تومانی این محصول در کمتر از یک هفته است.

همچنین قیمت میلگرد ۱۴ ذوب آهن هم که در هفته نخست اسفند به ۳۲ هزار تومان رسیده بود با کاهش حدود ۷ هزار تومان در کانال ۲۵ هزار تومانی قرار گرفت.

با این اوصاف می‌توان گفت در ماه پایانی سال شاهد اوج‌گیری و اصلاح بازار در کمتر از یک هفته در بازار آهن بودیم و اغلب فاکتورهای موجود آدرس تداوم روند اصلاحی و ثبات قیمت‌ها را تاپایان سال می‌داد.

اگرچه سیاست کلی بازارساز در روزهای پایانی سال به اصلاح قیمت آهن آلات و همچنین نرخ دلار منجر شد اما این تصمیمات مانند مسکنی موقتی است و نیاز است تدابیری اساسی و کارشناسی‌شده برای اصلاح بازارها بیندیشند تا در بلندمدت شاهد ثبات قیمت‌ کلیه محصولات فولادی باشیم.