با سیب زمینی لاکچری شده چه کنیم؟!

فرامرز توفیقی؛ بازار: واقعا تا همین چهار سال پیش خرید یک موبایل، زحمات آنچنانی نداشت. با یک صرفه جویی مختصر می‌شد یک موبایل خوب خرید. حالا اما باید حقوق یک ماه را تنها برای خرید یک گوشی موبایل ساده داد که کمترین امکانات را دارد.

در پایتخت آنهایی که به دنبال خرید خانه بودند ، می‌گفتند که از پایین شهر شروع می‌کنیم و انشالله بعد از چند سال کم کم خانه را عوض می‌کنیم. حالا در همان پایین شهر باید میلیاردها پول داشته باشی تا بتوانی یک خانه کوچک، بد نقشه، بدون آسانسور، انباری و پارکینگ داشته باشی. در جنوبی‌ترین نقاط تهران، قیمت برخی از خانه‌ها به میلیارد می‌رسند. چند سال باید کار کرد تا یک خانه خرید؟ اگر کسی کار نداشت یا شغل اولش کفاف زندگی را نمی‌داد، با خود می‌گفت یک پراید می‌خرم، کار می‌کنم و خرج خودم و خانواده‌ام را درمی‌آورم. قرض  می‌کرد و یک ماشین می‌خرید و زندگی‌اش را می‌چرخاند. حالا چه کند؟ با پراید هشتاد، نود میلیون تومانی به فکر چه کاری باشد؟ از چه کسی قرض کند؟ دیگر از خورد و خوراک هم ننویسم بهتر است.

وقتی آبگوشت تبدیل به یک غذای لاکچری می‌شود دیگر چه می‌شود گفت؟ وقتی خوردن سیب زمینی آب پز هم به برخی خانواده‌ها فشار مالی می‌آورد، از چه می‌شود نوشت؟ عصر چینی بند زن‌ها در ایران تقریبا تمام شده بود اما بالارفتن قیمت‌ها باعث شد تا مردمی که توان مقابله با تورم و گرانی را ندارند دوباره به سبک زندگی قدیم خود برگردند و وسایل زندگی‌شان را بند بزنند. این لاکچری شدن جدا از مشکلات اقتصادی، تاثیر مستقیمی بر روی مسائل اجتماعی و فرهنگی می‌گذارد که اولین آن فاصله طبقاتی است. فاصله طبقاتی که امروز به وضوح قابل مشاهده است. برخی آنقدر دارند که نمی‌دانند چه کنند و عده‌ای هیچ ندارند و نمی‌دانند چه کنند! این لاکچری شدن است که باعث افزایش بزهکاری در جامعه می‌شود.

برخی وقتی به صورت عادی نتوانند به آرزوهای خود برسند، از روش‌ها غیرمعمولی برای این کار استفاده می‌کنند. دوست دارد گوشی خوب داشته باشد، دزدی می‌کند به همین سادگی. پدر خانواده کارمند است و سعی کرده در تمام این سال‌ها سالم زندگی کند اما وقتی سیل درخواست‌ها از سوی خانواده‌ به سمت او روانه می‌شود و نمی‌تواند آنها را برآورده کند، به فکر کارهای دیگر می‌افتد مثلا رشوه می‌گیرد یا به اختلاس فکر می‌کند. به همین سادگی با درست مدیریت نکردن اقتصاد کشور، جامعه را از نیکی به سمت بدی هُل می‌دهیم و از خود سوال می‌کنیم، به کجا چنین شتابان؟ بحران‌های اجتماعی کشور اینقدر ساده نیست که فکر می‌کنیم با یک نگاه ساده به شرایط کشور می‌شود پی به تمام مسائل برد.

بررسی شاخص تورم نشان میدهد، حرکت نامناسب نقدینگی به سمت بازارهای خاص مانند طلا، ارز و خودرو می‌تواند آسیب‌های تورمی بسیار جدی ایجاد کند زیرا تورم از ناحیه گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها بر دهک اول ناشی می‌شود این دهک فشار مضاعفی را نسبت به دهک دهم حس می کند.  دهک اول به طور متوسط ۴۳,۳ درصد از کل مخارج مصرفی خود را به گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها اختصاص داده در حالی که دهک دهم تنها ۱۷.۲ درصد از مخارج خود را صرف این گروه می‌نماید. بنابراین هر افزایشی در قیمت این گروه فشاری مضاعف بر دهک‌های پایین است. بالا بودن تورم می‌تواند سهم خوراکی‌ها را در سبد مخارج دهک‌های پایین افزایش داده و فقر غذایی بیشتری ایجاد نماید. یادآوری می‌شود رشد نقدینگی و پایه پولی در انتهای سال ۱۳۹۸ در مقایسه با سال گذشته ۳۰ درصد افزایش داشته باشد که در میان مدت می‌تواند یکی از عوامل افزایش قیمت‌ها باشد.

از این رو پرهیز از هر گونه اقدام شتابزده که حتی اندکی بر ثبات متغیرهای کلان اقتصادی اثر منفی می‌گذارد کاملا ضروری است و باید جدی گرفته شود.

در صورت اجرای سیاست‌های اعطای تسهیلات ۷۵ هزار میلیارد تومانی به حمایت از بنگاه‌های صنعتی و خانوارهای متاثر از شیوع ویروس کرونا، تشدید کسری بودجه بدلایل مختلف از جمله رکود اقتصادی امهال مالیاتی، افزایش نقدینگی سیال ناشی از رشد سهم حساب‌های جاری در شبکه بانکی برآورد نرخ تورم سال ۱۳۹۹ حدود ۳۴ درصد برآورد می‌شود.با توجه به نقش غالب انتظارات تورمی در شکل گیری قیمت‌ها به نظر می‌رسد سیاستهای پولی رایج که معمولا مبتنی بر احجام پولی است چندان راهگشا نباشد.