مقابله غرب با ابتکار «کمربند و جاده» چین| سردرگمی واشنگتن ادامه دارد

بازار؛ گروه بین‌الملل: در اختتامیه اجلاس سران گروه هفت (G۷) در ۱۳ژوئن ۲۰۲۱، ابتکاری به نام «جهانی بهتر بسازید» توسط رئیس جمهور ایالات متحده پیشنهاد شد. هدف اصلی طرح موسوم به B۳W، کمک به توسعه زیرساخت‌های کشورهای کم‌درآمد و متوسط است.

طبق این ابتکار، کشورهای G۷ به رهبری آمریکا، برای رفع زیرساخت‌های ۴۰ تریلیون دلاری مورد نیاز کشورهای درحال‌توسعه تا سال ۲۰۳۵ تلاش خواهند کرد. زمانی که به منطق استراتژیک و قصدهای پشت پرده توجه می‌شود، نشانه‌های از این پیش‌بینی وجود دارد که این ابتکار «راه‌حلی غربی» و جایگزین برای ابتکارات نهادی پکن ازجمله پروژه «یک کمربند یک راه» است.

به نظر می‌رسد پس از درگیری روسیه و اوکراین که تاثیر منفی بر اقتصاد اروپا گذاشت، طرح پروژه زیرساختی بزرگ ایالات متحده و G۷ برای رقابت با ابتکار کمربند و جاده چین (BRI) مرده باشد. در همین حال، چین همچنان به گسترش دامنه زیرساخت‌های خود ادامه می‌دهد و بیش از ۱۴۷ کشور را از تمام قاره‌ها در آن جذب می‌کند. در مقابل بودجه پیشنهادی ۶۰۰ میلیارد دلاری، با تعهد ۲۰۰ میلیارد دلاری ایالات متحده، هنوز برای ایجاد طرح «دروازه جهانی» جمع آوری نشده است. با توجه به تمرکز غرب به بحران‌های اروپای شرقی، هدف واشنگتن برای ایجاد جایگزینی برای BRI تاکنون محقق نشده باقی مانده است.

در اوایل ژوئن ۲۰۲۱، دولت جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، برنامه «جهانی بهتر بسازید» (B۳W) را به عنوان یک پروژه «مبتنی بر ارزش، شفاف و پایدار» اعلام کرد. آنها بر این باور بودند که می‌توانند با ارائه یک جایگزین برتر بر اساس مدل ایالات متحده از «ارزش‌های مشترک» برای کشورهای فقیر در راستای رفع نیازهای زیرساختی خود و در عین حال حفظ استانداردهای کار، محیط زیست و شفافیت قوی‌تر، بر چالش‌های ایجاد شده توسط BRI غلبه کنند. یک سال بعد، در اجلاس سران در آلپ باواریا، آلمان، در سال ۲۰۲۲، G۷ دیدگاه بایدن از B۳W را مجدداً تأیید اما ادعا کرد که بر برنامه سرمایه‌گذاری زیرساختی جدیدی که می‌تواند با BRI چین رقابت کند، تمرکز کرده است.

ایالات متحده، کانادا، آلمان و ژاپن به همراه سایر اعضای گروه ۷ رسما «برنامه مشارکت در سرمایه گذاری و زیرساخت جهان» (PGII) را راه اندازی کردند. در جلسه پایانی، آنها متعهد شدند که در طی پنج سال آینده حدود ۶۰۰ میلیارد دلار برای پروژه‌های زیربنایی در کشورهای در حال توسعه تحت یک مشارکت جهانی جمع آوری کنند. دولت بایدن دو سال پیش B۳W را با هیاهوی فراوان به عنوان یک برنامه کپی برداری از BRI معرفی کرد. با این حال، به زودی پس از یک سال به PGII تغییر نام داد، با این وجود هیچ پروژه جدیدی راه اندازی نشد. به طور همزمان، اتحادیه اروپا ابتکار شبیه‌سازی BRI خود با نام بزرگ «دروازه جهانی» را اجرا کرد.

ذهنیت جنگ سرد

یک مطالعه که توسط موسسه سیاست توسعه پایدار مستقر در اسلام آباد (SDPI) در سال ۲۰۲۲ انجام شد، نشان داد که B۳W منشأ خود را مدیون دو تلاش قبلی ایالات متحده برای مقابله با تلاش تجاری و فناوری چین است. دولت ایالات متحده قبلاً تلاش کرده بود حوزه نفوذ پکن را با محدود کردن صادرات خود به بازارهای ایالات متحده، کارائیب، تایوان، آفریقا و آسیای جنوب شرقی، و همچنین کاهش نفوذ تکنولوژیک و جهانی خود از طریق توسعه نوآوری ایالات متحده، تنگ‌تر کند.

اما پکن نیز به شدت به اقدامات ایالات متحده واکنش نشان داده است و معتقد است که آنها در راستای ذهنیت جنگ سرد هستند و برای دفاع از هژمونی جهانی ایالات متحده طراحی شده‌اند. پاسخ چین به B۳W این است که تعداد انگشت شماری از کشورها نمی‌توانند بر جهان حکومت کنند. چین احتمالا با درگیر شدن در یک جنگ تجاری یا تغییر قوانین خود پاسخ دهد.

شبکه نقطه‌های آبی (BDN) یک تلاش چندجانبه است که توسط شرکت مالی توسعه بین‌المللی ایالات متحده (DFC)، بانک همکاری بین المللی ژاپن، و وزارت امور خارجه و تجارت استرالیا هدایت می‌شود. این موسسه برای تجزیه و تحلیل و تایید یکپارچگی مالی، پایداری محیطی، و تاثیر پروژه‌های توسعه زیرساخت بر توسعه اقتصادی به منظور تشویق سرمایه گذاری خصوصی در خارج از کشور تاسیس شد. با این حال، به طور پنهانی، هدف از آن مهار تسلط فزاینده تجاری چین و تسلط بر فناوری در بازار جهانی بود. البته BDN متعاقباً در تلاش B۳W ادغام شد.

BRI در مقابل B۳W

هنگام راه اندازی B۳W در سال ۲۰۲۱، کشورهای G۷ اظهار داشتند که نیمه دوم قرن بیست و یکم با چهار اولویت برنامه تعریف می‌شود. این اهداف شامل مبارزه با تغییرات آب و هوایی، ایجاد فناوری اطلاعات و ارتباطات ایمن، ارتقای برابری جنسیتی و کمک به امنیت جهانی بهداشت از طریق زیرساخت‌های سیستم‌های بهداشتی است. با این حال، تحلیلگران و ناظران ژئوپلیتیک هنوز سردرگم هستند که چرا اتحادیه اروپا تصمیم گرفته است در اقداماتی مشابه رقابت با سرمایه گذاری‌های چینی شرکت کند.

این بازی رقابت، منطق چندانی ندارد، در درجه نخست به این دلیل که چین و اتحادیه اروپا فلسفه‌ها، اکوسیستم‌ها و خاستگاه‌های جغرافیایی متفاوتی دارند. استراتژی‌های زیرساختی غربی و چینی ناسازگار هستند. در حالی که B۳W یا PGII هنوز در مرحله ابتدایی قرار دارد، BRI که در سال ۲۰۱۳ رونمایی شد، قبلاً یک شبکه اتصال زمینی و دریایی ایجاد کرده است که آسیا، اروپا و آفریقا را به هم متصل می‌کند تا از تنوع، استقلال، تعادل و توسعه کشورهای متصل به کریدور اطمینان حاصل کند.

تا به امروز، BRI تقریباً ۲۶۰۰ پروژه را در بیش از ۱۴۰ کشور پوشش می‌دهد که ۴۰ درصد از جمعیت جهان و بیش از یک سوم تولید ناخالص داخلی آن را تشکیل می‌دهد. طرح BRI تقریبا ۳.۷ تریلیون دلار بوده و چین در حال حاضر حدود ۷۵۵ میلیارد دلار بین سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۲۰ سرمایه گذاری کرده است. در سال ۲۰۱۹، کارشناسان اقتصاد جهانی پیش‌بینی کردند که BRI تولید ناخالص داخلی جهانی را «بیش از ۷ تریلیون دلار در سال» افزایش می‌دهد. پیش بینی می‌شود که تولید ناخالص داخلی سالانه ۵۶ کشور مختلف در نتیجه این پروژه تا سال ۲۰۴۰ بیش از ۱۰ میلیارد دلار افزایش یابد.

اقتصاد ایالات متحده از BRI سود می‌برد

جالب توجه است که ایالات متحده علیرغم اینکه مستقیماً در این ابتکار دخالت ندارد، بیشترین سود را از BRI خواهد برد. این به دلیل بزرگی اقتصاد ایالات متحده است که به آن اجازه می‌دهد به طور غیر مستقیم از افزایش تولید ناخالص داخلی جهانی سود ببرد. اگرچه افزایش تولید ناخالص داخلی ایالات متحده تنها ۱.۴ درصد است، اما بزرگی اقتصاد ایالات متحده به این معنی است که این افزایش هنوز بیشتر از تقویت هر اقتصاد دیگری به جز چین است. روسیه دومین تاثیر بزرگ را دارد و پس از آن ژاپن، اندونزی، کره، بریتانیا، هند و هلند قرار دارند.

مشاهدات نشان می‌دهد که از نظر پروژه‌های خاص و از زمان راه اندازی پروژه تحت رهبری ایالات متحده برای یک ابتکار جدید توسعه زیرساخت‌های جهانی، هیچ پیشرفت مشخصی در هیچ کشوری وجود نداشته است. برخلاف شفافیت استراتژیک چین در پیگیری دستور کار ژئواکونومیکی خود؛ غرب به ویژه ایالات متحده و اتحادیه اروپا هنوز در راهبردهای مقابله با چشم انداز چین درگیر هستند. باید توجه داشت که اساس استراتژی غرب همچنان امنیتی محور و یادآور استراتژی جنگ سرد است که ارتباط خود را در فضای ژئوپلیتیک کنونی جهانی از دست داده است.

رسانه‌های غربی BRI چین را نمایشی تک نفره نشان داده‌اند، در حالی که گفته می‌شود دروازه جهانی تلاشی چندجانبه بوده که هدف آن سود رساندن به مردم در مناطق مشارکت‌کننده است، نه اینکه در درجه اول به نفع سرمایه‌گذار باشد، همانطور که در مورد مدل چینی BRI وجود دارد.

با این حال، پروژه‌های اولیه‌ای که راه اندازی B۳W وجود دارد، تضمین می‌کند که بیش از پنجاه درصد سرمایه‌گذاری مجدداً در اقتصاد ایالات متحده سرمایه‌گذاری می‌شود. پروژه‌هایی که قبلاً توسط آژانس‌های سرمایه‌گذاری و کمک‌های دولت ایالات متحده تأمین مالی شده‌اند، زیر چتر B۳W گروه‌بندی شده‌اند. این آژانس‌ها شامل شرکت مالی توسعه بین المللی (DFC)، شرکت مخابراتی ساب کام، شرکت آمریکایی NuScale Power LL، آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده (USAID)، بانک صادرات-واردات ایالات متحده، و شرکت آمریکایی شافر مستقر در واشنگتن است.

سرمایه‌گذاری در مجموع ۳ میلیارد دلاری تحت B۳W در بخش‌هایی مانند مخابرات، مراقبت‌های بهداشتی، فناوری اطلاعات، کشاورزی و ارتباطات در هند، سنگال، غرب آفریقا، ساحل عاج، آسیای جنوب شرقی، رومانی و آمریکای لاتین اعلام شده است.

این سرمایه گذاری‌ها عمدتاً تأثیر مثبتی بر صادرات ایالات متحده خواهد داشت. برای مثال، انتظار می‌رود که ایالات متحده بیش از نیمی از کل سرمایه‌گذاری خود را از یکی از پروژه‌های انرژی خورشیدی در سنگال بازیابی کند، که صادرات ایالات متحده را بیش از ۱.۳ میلیارد دلار افزایش می‌دهد.