بازار؛ گروه استانها: تخمین زده می‌شود ایران توانایی ایجاد ۱۰ میلیارد دلار درآمد را از محل گردشگری سلامت کسب کند اما باوجود ظرفیت و زیرساخت‌های پزشکی موجود به دلایل مختلف کمتر از یک‌پنجم این درآمد را موفق به جذب نشده است.
گردشگری سلامت از زمان شیوع بیماری کرونا نه‌تنها در ایران بلکه در جهان با کاهش و ریزش مشتری همراه شد اما با برچیده شدن محدودیت‌ها این عرصه جان تازه‌ای گرفت و نبض آن شروع به تپیدن کرد.
اگرچه بیماری کرونا توانست در طی دو سال گذشته آمار گردشگری را به صفر برساند اما از ابتدای امسال روح تازه‌ای در این صنعت دمیده شد و کلینیک‌های درمانی به‌ویژه در خراسان رضوی برای جذب گردشگر به تکاپو افتادند تا اینکه باری دیگر با شروع اعتراضات و اغتشاشات حال و روز این صنعت به سمت وخامت رفت.
گذشته از مشکلات سیاسی و حوادثی مانند کرونا یا اعتراضات اما این صنعت با موانع دیگری ازجمله تحریم و همچنین ناهماهنگی‌های داخلی دست‌وپنجه نرم می‌کند که این موضوع موجب شد تا برای واکاوی مشکلات این صنعت با «حسین نیکونام» رئیس جامعه گردشگری سلامت کشور به بحث و گفت‌وگو بنشینیم.
* سهم ایران از بازار گردشگری سلامت چیست؟
متأسفانه سهم ایران از بازار گردشگری سلامت در منطقه رو به افول است چراکه به دلیل کم‌کاری‌های دولت و بخش‌های خصوصی نتوانستیم از این فرصت استفاده کنیم و حالا که با تنش های منطقه ای و سیاسی همراه دشه است باید اذعان کرد سهم ایران با کاهش گردشگر روبه‌رو است.
بر اساس برآورد( OIC) کشور اسلامی در مقایسه با ۵٧ کشور اسلامی سهم متصور برای ایران ۱۰ میلیارد دلار در سال بوده است ولی به‌طور عملی سهم ایران در جذب گردشگران سلامت به حدود یک میلیارد دلار رسیده است و متأسفانه باگذشت هرسال این میزان کاهش پیدا می‌کند.
* چه کشورهایی در این عرصه با ایران در رقابت هستند؟
در حال حاضر رقبای ایران در منطقه،ترکیه ،هندوستان و امارات و کشورهای اردن و سوریه علی‌رغم جنگ‌زده بودن در حال اضافه شدن به رقبای ایران هستند.
* بیشترین مشتریان ایران را چه کشورهایی تشکیل می‌دهند؟
در حال حاضر بازار عمده ایران شامل عراق و افغانستان است و به دلیل تنش‌های سیاسی بیش از ٨٠ درصد بازار عربستان سعودی، کویت ،بحرین و عمان را ازدست‌داده‌ایم.
بیشترین تعداد گردشگران حوزه سلامت به کشور عراق تعلق دارد اما تنش‌ها و درگیری‌های منطقه‌ای یا مواردی مانند اعتراضات و اغتشاشات داخلی در عراق و یا اعتراضات داخل ایران بر روی آمار گردشگران تأثیرگذار بوده به‌گونه‌ای که منجر به کاهش گردشگران حوزه سلامت در کشور شده است.
* وزارت بهداشت و گردشگری تا چه میزان حمایت لازم را از این صنعت دارند؟
متأسفانه برخی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در حوزه گردشگری سلامت شامل عدم توجیه شرکت‌های گردشگری سلامت است. به این معنا که آموزش برای شرکت‌های بخش خصوصی به‌طور درست و کامل صورت نمی‌گیرد.
همچنین یکی دیگر از مشکلات، تمامیت‌خواهی وزارتخانه‌ها به‌صورت تفکیک‌شده و عدم همکاری مطلوب آن‌ها نیز است.لازم به ذکر است که متأسفانه بین پزشکان، مراکز درمانی و شرکت‌های گردشگری سلامت فاصله بسیار زیادی وجود دارد.
برخی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در حوزه گردشگری سلامت شامل عدم توجیه شرکت‌های گردشگری سلامت است. به این معنا که آموزش برای شرکت‌های بخش خصوصی به‌طور درست و کامل صورت نمی‌گیرد.
شرکت‌های گردشگران سلامت از میراث فرهنگی و گردشگری و همچنین بیمارستان‌ها و پزشکان نیز از وزارت بهداشت و نظام پزشکی ،مجوزهای مربوطه را اخذ می‌کنند، به همین دلیل فاصله بین این دو باعث مخرب بودن در میزان گردشگران سلامت شده است .در همین راستا دلال‌های کف خیابان نهایت سوءاستفاده را انجام می‌دهند.
* چرا با راه‌اندازی سامانه جامع اطلاعات اما همچنان شاهد فعالیت دلالان سلامت هستیم؟
سامانه جامع اطلاعات پس از راه‌اندازی به دلیل پشتیبانی ضعیف وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و عدم تأمین بودجه موردنیاز، علی‌رغم هشت ماه فعالیت متوقف شد.
راهکار برای حل این مسئله این است که به‌طور مستقیم از سمت رئیس‌جمهور، مدیریت مناسب در حوزه گردشگری سلامت انجام شود تا وزارت خانه‌ها به‌طور منسجم هرکدام به‌اندازه سهم خود در کار تمکین کنند در غیر این صورت هر وزارتخانه منیت هایی دارد که باعث می‌شود به‌طور کامل حمایت نکنند .
یکی دیگر از مشکلاتی که وجود دارد این است که متأسفانه هیچ جدیتی از سوی دولت دیده نمی‌شود، چراکه به دلیل درگیری‌های سیاسی درزمینهٔ توسعه فعالیتی از سوی آن‌ها نیست.
بارها ما از طرق متفاوت مثل مصاحبه، جلسه با وزرای کشور و گفت‌وگو، سعی به درخواست حمایت داشته‌ایم اما متأسفانه دلسوزی در این حوزه نبوده است.
متأسفانه شاهد نرخ‌گذاری سلیقه‌ای هستیم و علاوه بر عدم تعرفه مشخص، دلال‌ها گردشگران سلامت را به سمت پزشکانی راهنمایی می‌کنند که کیفیت مطلوبی ندارند اما درصد بیشتری را به دلالان پرداخت می‌کنند که این اتفاق باعث شده است نماد گردشگری سلامت ایران کیفیت پایین درمان و هزینه بسیار بالا باشد
* چرا تعرفه‌های پزشکی و نرخ خدمات در کلینیک‌ها متفاوت است؟
این موضوع نیز یکی دیگر از مشکلات موردبحث است که وزارت بهداشت و نظام پزشکی بایستی در این زمینه نظارت می‌کردند ولی متأسفانه شاهد نرخ‌گذاری سلیقه‌ای هستیم و علاوه بر عدم تعرفه مشخص دلال‌ها، گردشگران سلامت را به سمت پزشکانی راهنمایی می‌کنند که کیفیت مطلوبی ندارند اما درصد بیشتری را به دلالان پرداخت می‌کنند که این اتفاق باعث شده است نماد گردشگری سلامت ایران کیفیت پایین درمان و هزینه بسیار بالا باشد.
به‌عنوان‌مثال اگر یک گردشگر در بخش خصوصی و یا دولتی با مدیریت مناسب و پرداخت پنج‌تا ده درصد برای بازاریابی که شرعی و قانونی است، چهار شب برای یک عمل با هزار دلار تمام شود ولی به دلیل عدم نظارت مناسب در یک مرکز درمانی و پزشک باکیفیت پایین همان چهار شب با چهار الی پنج هزار دلار تمام خواهد شد که این اتفاق باعث نارضایتی گردشگران سلامت می‌شود در نتیجه شاهد جذب گردشگران سلامت به‌خصوص گردشگران عراقی به سمت ترکیه و اردن هستیم.
* در حال حاضر چه مشکلاتی برای توسعه این صنعت سد راه است؟
اگر مشکلات را به دودسته تقسیم کنیم ١٠ درصد از مشکلات مربوط به تحریم‌ها و مشکلات مربوط به آن است و ١٠ تا ٢٠ درصد چالش‌های مربوط به رقبا در منطقه است و متأسفانه ٧٠ درصد دیگر کم‌کاری و کم‌توجهی مدیران کشور در حوزه هیئت دولت، وزارتخانه‌ها و سایر دستگاه های اجرایی است.
می‌توان گفت در این زمینه مشکلات داخلی نسبت به مشکلات خارجی ضربه بیشتری به گردشگران سلامت می‌زند و در این مشکلات تحریم‌ها باوجود عدم اجازه برای بیمه‌های بین‌المللی، تبادل ترنسفر مالی و دیگر موانع اما تنها ١٠ درصد از مشکلات را به خود اختصاص داده‌اند و متأسفانه بخش اعظمی از اتفاقاتی که به صنعت گردشگری سلامت ضربه می‌زند داخلی است.
متأسفانه تنش‌های سیاسی با عربستان؛ ناآرامی‌های داخلی در کشور عراق؛ شیوع بیماری کرونا و در حال حاضر نیز اعتراضات داخلی در ایران بر روی آمار گردشگری سلامتی اثرات تخریبی داشته است و به کاهش گردشگران منجر شده است.
با توجه به فروکش کردن آمار کرونا و از طرفی بهبود روابط و همچنین تسهیل شرایط سفر لذا انتظار می‌رفت از اواخر خردادماه تا پایان مهرماه روزهای پررونقی را در بخش گردشگری سلامت کشور شاهد باشیم که متأسفانه در این ماه گذشته این پیش‌بینی به دلیل تنش‌های به وقوع پیوسته روزهای پررونقی را به همراه نداشت.
نظر شما