بازار؛ گروه بین الملل: وزاری نفت ایران و ونزوئلا، دو متحد استراتژیک، با هدف گسترش همکاری های نفتی اخیرا توسعه همکاریهای مشترک دو کشور در زمینه انرژی و آخرین تحولات بازار جهانی نفت را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
اردیبهشت سال جاری، وزیر نفت، جواد اوجی در راس هیاتی به ونزوئلا سفر کرد که طی آن دو طرف قرارداد و تفاهم‌نامه‌های متعددی در زمینه توسعه و تولید در میدان‌های نفت و گاز، ارتقا و نوسازی پالایشگاه‌ها و بهره‌گیری از ظرفیت‌های پالایشگاهی، آموزش نیروی انسانی و کارشناسی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صدور خدمات فنی مهندسی و انتقال فناوری و توسعه بازارهای صادراتی نفت خام، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی امضا کردند. هم چنین به گفته وزیر نفت، مهر ماه سال جاری نخستین پالایشگاه فراسرزمینی به نام ال‌پالیتو در ونزوئلا با توان پالایش روزانه ۱۰۰ هزار بشکه نفت خام افتتاح شد.
این در حالی است که دو کشور از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم مسیری تازه‌ای برای گسترش همکاریهای دوجانبه در پیش گرفتند و این کشور آمریکای لاتین یکی از نقاط کانون دیپلماسی وزارت نفت بوده است و به همین منظور همکاریهای گسترده دوجانبه ای در این زمینه در دست اجرا است.
در خرداد سال جاری رئیس جمهوری ایران، ابراهیم رئیسی در دیدار با با همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو نقشه راه همکاری دوجانبه در زمینه های اقتصادی، انرژی، دفاع، کشاورزی، مهندسی، گردشگری و فرهنگ به مدت ۲۰ سال میان دو کشور امضا کردند. رئیسی در مراسم امضای این قرارداد اظهار داشت که دستور کار اصلی در این سند مقابله و مقاومت در برابر تحریم ها، فشارها و امپریالیسم آمریکا است.
ساخت پالایشگاه فراسرزمینی در ونزوئلا، گام بلند ایران در خنثی سازی تحریم ها
دولت کنونی جمهوری اسلامی ایران در تلاش است تا اصلاح روند خام‌فروشی مطلق نفت و بی اثر کردن تحریم های ناعادلانه نفتی غرب علیه ایران را با استفاده از مسیر تبدیل نفت به فرآورده در قالب پالایشگاه‌های برون‌مرزی به سرانجام برساند و با همین هدف روند اجرای پروژه راهبردی پالایشگاه‌داری فراسرزمینی خود در ونزوئلا را آغاز کرده است.
توان تولید این پالایشگاه فراسرزمینی ایران در حوزه آمریکای لاتین، پس از دریافت خدمات فنی و مهندسی شرکت های ایرانی، چندین برابر شده و از حدود ۱۵ هزار بشکه در روز، به حدود 100 هزار بشکه در روز رسیده است. پالایشگاه "ال‌پالیتو" کوچک‌ترین پالایشگاه نفتی در ونزوئلا است که در حال حاضر با ۵۰ درصد ظرفیت خود در حال بهره‌برداری است. چنان که رسانه‌های خارجی اعلام کرده‌اند، ارزش این قرارداد ۱۱۰ میلیون یورو بوده است. طبق قرارداد دو کشور، منابع مالی این پروژه توسط شرکت نیکو تأمین خواهد شد و خوراک نفت خام این پالایشگاه با مشارکت شرکت ملی نفت ایران از طریق شرکت نیکو تأمین می‌شود.
تلاش ایران برای راه اندازی و احیای پالایشگاه های فراسرزمینی در کشورهای همسو و هم پیمان به منظور بی اثر کردن تحریم های ظالمانه نفتی علیه ایران و خلاصی از فشارهای اقتصادی از سوی غرب صورت گرفته است و ایران توانسته طی یک سال اخیر با مجموعه اقداماتی مشابه، برای فروش بیشتر نفت بازارسازی کند
رویترز چندی پیش در این باره نوشت که شرکت‌های دولتی ایرانی پس از انعقاد قرارداد برای تعمیر کوچک‌ترین پالایشگاه ونزوئلا، برای تعمیر پالایشگاه "پاراگوانا"، بزرگترین پالایشگاه نفتی این کشور با ظرفیت ۹۵۵ هزار بشکه در روز آماده شده‌اند. در اوایل سال‌جاری نیز شرکت‌های دولتی ایران قطعاتی را برای راه‌اندازی مجدد یک واحد تولید بنزین به "پاراگوانا" ارسال کردند. مجتمع پالایشگاه پاراگوانا مستقر در پونتو فیجو ونزوئلا است که به‌عنوان سومین پالایشگاه جهان شناخته می‌شود. این مجتمع پالایشی، از سه پالایشگاه به نام‌های پالایشگاه اوای، پالایشگاه کادون و پالایشگاه گرانده تشکیل شده است. پس از تحریم ونزوئلا توسط امریکا، سرمایه‌گذاری اندک در این پالایشگاه، گذشت زمان و عدم تعمیرات اساسی، موجب فرسودگی پالایشگاه و از کارافتادن برخی از بخش‌های آن شد. حال ایران قصد دارد با احیای این پالایشگاه، آن را به بخشی از بازار نفتی خود تبدیل کند.
اجرای پروژه های این چنینی برای ایران پردستاورد و دارای مزیت های گسترده ای خواهد بود که از جمله امتیازات آن می توان علاوه بر عدم خام فروشی نفت به ایجاد پیوند اقتصادی و امنیتی میان ایران و کشور میزبان و اهمیت استراتژیک این موضوع، گسترش ظرفیت و توانمندی اقتصادی ایران، رشد اقتصادی و افزایش تولید ناخالص ملی و پررنگ تر شدن نقش ایران در مشارکت در حوزه صادرات انرژی در منطقه و جهان اشاره کرد
در واقع تلاش ایران برای راه اندازی و احیای پالایشگاه های فراسرزمینی در کشورهای همسو و هم پیمان به منظور بی اثر کردن تحریم های ظالمانه نفتی علیه ایران و خلاصی از تنگناهای اقتصادی صورت گرفته است و ایران توانسته طی یک سال اخیر با مجموعه اقداماتی مشابه، برای فروش بیشتر نفت بازارسازی کند. لازم به ذکر است که ایجاد بازارسازی ضمانت شده برای به فروش رساندن نفت خام ایران از طریق صدور خدمات فنی و مهندسی جهت نوسازی یا بازسازی پالایشگاه‌های نیمه فعال کشورهای دیگر و دریافت سهام آن پالایشگاه‌ها در ازای این خدمات یکی از سیاست های دولت برای بی اثر کردن تحریم های نفتی است.
اجرای پروژه های این چنینی برای ایران پردستاورد و دارای مزیت های گسترده ای خواهد بود که از جمله امتیازات آن می توان علاوه بر عدم خام فروشی نفت به ایجاد پیوند اقتصادی و امنیتی میان ایران و کشور میزبان و اهمیت استراتژیک این موضوع، گسترش ظرفیت و توانمندی اقتصادی ایران، رشد اقتصادی و افزایش تولید ناخالص ملی و پررنگ تر شدن نقش ایران در مشارکت در حوزه صادرات انرژی در منطقه و جهان اشاره کرد.
این در حالی است که ونزوئلا خود به عنوان یکی از اعضای اوپک با منابع عظیم نفتی به علت تحریم های آمریکا در سراشیبی تولید نفت قرار گرفته است، که البته در پی جنگ روسیه و اوکراین و بحران انرژی در اروپا، غرب اقدام به کاهش شماری از تحریم های نفتی کاراکاس کرده است. با توجه به موارد فوق الذکر، ساخت پالایشگاه های فراسرزمینی توسط پیمانکاران ایرانی در ونزوئلا که منجر به فروش چشم گیر نفت ایران به این کشور شده است، میتواند نخستین گام های ایران برای تبدیل شدن به هاب انرژی در منطقه و جهان تلقی شود.
از سوی دیگر ونزوئلا که برای اجرای پروژه های خود نیازمند سرمایه گذاری خارجی است از این طریق میتواند با نوسازی و بازسازی پالایشگاه های خود و پس از کاهش تحریم های غربی علیه این کشور اقدام به فروش نفت و فراورده های نفتی کرده و گام های پرشتاب تری در جهت رونق اقتصادی خود بردارد. پس اجرای چنین پروژه هایی برد متقابل برای هر دوطرف را رقم میزند.
در همین راستا به تازگی احسان ثقفی، رئیس هیات مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت گفته است براساس برآوردهای صورت گرفته، یک بازار پنج میلیارد دلاری برای همکاریهای نفتی ایران و ونزوئلا وجود دارد که ۶۰ الی ۷۰ درصد آن میتواند به تامین تجهیزات مورد نیاز پروژه‌های نفتی ونزوئلا اختصاص یابد. با وجود شرکت های کارآمد دانش بنیان فعال در زمینه نفت و گاز ایران میتواند با ساخت و صدور این تجهیزات نفتی مورد نیاز ونزوئلا علاوه بر تامین نیازهای پالایشگاهی این کشور اقدام به ارزآوری و رونق هر چه بیش تر در صنعت نفت کشور کند.
البته ایران پیش تر در جهت ارتقاء همکاری بیشتر انرژی با ونزوئلا به عنوان بخشی از توافق دوجانبه و کمک به ونزوئلا در جهت کاهش کمبود سوخت در بحبوحه بحران سیاسی و اقتصادی، دو نفت کش ساخت شرکت داخلی صدرا با ظرفیت 750 هزار بشکه را به کاراکاس تحویل داده است.
سوآپ میعانات گازی ایران و نفت سنگی ونزوئلا
با روی کارآمدن دولت سیزدهم، همکاری نفتی ایران و ونزوئلا پس از هشت سال سکوت و سردی در دوران حسن روحانی، رئیش جمهوری پیشین ایران، شدت گرفته و قرارداد سوآپ میعانات گازی ایران و نفت سنگین ونزوئلا در حال اجرا است و یکی دیگر از پروژه های راهبردی کشور در حوزه انرژی است.
این پروژه که مهر ماه سال گذشته آغاز شد یک قرارداد سوآپ میان نفت سنگین ونزوئلا و میعانات گازی ایران است که کاراکاس میتواند از آن برای بهبود کیفیت نفت خام همانند قیرش استفاده کند. این توافق سوآپ قرار است در فاز نخست، شش ماهه باشد، اما میتواند تمدید شود.
چندی بعد تانکر ترکرز شرکت رهیابی نفتکش‌ها خبر داد که اولین محموله 2.1 میلیون بشکه‌ای میعانات گازی عرضه از سوی شرکت ملی نفت ایران به شرکت PDVSA ونزوئلا که نخستین محموله سوآپ میان این دو شرکت است، تخلیه خود را آغاز کرد.
بنابر ادعای تانکر ترکرز اولین محموله میعانات گازی ایران اوایل هفته (7 مهرماه) با پرچم ایران بر فراز نفتکش غول‌پیکر Dino که در مالکیت شرکت ملی نفت ایران است، به ونزوئلا رسیده است. همچنین دومین محموله 2.1 میلیون بشکه‌ای میعانات گازی ایران بر اساس همین قرارداد سوآپ، بعدا به آب های ونزوئلا رسیده است.
سپس گلوبال پلاتس آذرماه سال گذشته اعلام کرد، شرکت دولتی نفت ونزوئلا «پترولوس د ونزوئلا» دو میلیون بشکه دیگر از میعانات گازی ایران را خریداری کرده است.
ایران و ونزوئلا که هر دو از تولیدکنندکان نفت در اوپک هستند طبعا باید با یکدیگر بر سر تولید نفت رقابت داشته باشند اما چه عاملی موجب همسو شدن منافع اقتصادی آنها شده است؟ پاسخ این است که فقدان میعانات گازی موجب ناتوانی ونزوئلا در استخراج نفت فوق‌سنگین خود که تقریبا غلظتی شبیه به قیر دارد، شده است. ویز رانگل، یکی از اعضای اتحادیه کارگران و عضو هیأت مدیره PDVSA طی مصاحبه‌ای گفته بود که میعانات گازی ایران به این کشور کمک خواهد کرد تا برداشت نفت از سه تأسیسات نفتی که از جمله بزرگترین ایستگاه‌های استخراج نفت در این کشور هستند را بالا ببرد.
رانگل می‌گوید، فقدان میعانات گازی و رقیق کننده موجب غیرفعال شدن بسیاری از چاه‌های نفتی در ونزوئلا شده است و با توجه به هدف گذاری این کشور آمریکای لاتین برای افزایش تولید 250 هزار بشکه نفت در روز و رسیدن به عدد یک میلیون بشکه نفت در روز نبود مواد رقیق‌کننده یکی از اصلی‌ترین موانع ونزوئلا در این مسیر است. تحریم‌های آمریکا موجب عدم دسترسی این کشور به تأمین‌کنندگان مواد رقیق‌کننده شده است.
تا پیش از اعمال این تحریم‌ها که در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ رئیس جمهوری پیشین آمریکا به شکل بسیار شدیدی علیه ونزوئلا اعمال شد، آمریکا یکی از بزرگترین تامین کنندگان مواد رقیق کننده نفتی ونزوئلا محسوب می‌شد.
تامین میعانات گازی ایران برای ونزوئلا موجب افزایش تولید نفت ونزوئلا شده و این کشور از محل فروش نفت خود با ایران تسویه را انجام میدهد که این معامله در واقع بردی متقابل است
وی با اشاره به نقش کلیدی میعانات گازی ایران در افزایش تولید نفت ونزوئلا گفت که این کشور ظرفیت پالایشی قابل توجهی در داخل ایالات متحده دارد، یعنی چند پالایشگاه در داخل ایالات متحده است متعلق به ونزوئلا است و به دلیل نیاز داخلی ایالات متحده تحت تحریم نیستند و نفت خام این پالایشگاه‌ها را ونزوئلا تامین می‌کند، این توافق میتواند به تامین خوراک آن پالایشگاه‌ها کمک کند. با این حال این اقدام علاوه بر حل مشکلات احتمالی پالایشی دو کشور در بازاریابی هم میتواند کمک کند. به این معنا که مخلوط‌های ساخته شده یا جابجایی بازارها تسهیلاتی ایجاد کند به ویژه در بخش‌هایی که علیرغم تحریم بازارهایی برای دو کشور وجود دارد، اما نوع نفت خام یا میعانات محدودیت بازاریابی ایجاد کرده است.
بدین ترتیب سناریوی دو کشور اینگونه خواهد بود که ایران به ونزوئلا میعانات گازی میدهد تا تولید نفت این کشور که بازار فروش آن موجود است افزایش یابد و از محل فروش نفت ونزوئلا و درآمدهای حاصل از آن بین دو کشور تسویه مالی صورت بگیرد که این معامله در واقع برد متقابل برای هر دو طرف است.
به گمان کارشناسان، مقصد نفت ونزوئلا میتواند پالایشگاه‌های این کشور در آمریکا باشد که معافیت تحریمی داشته و در صادرات آنها محدودیت جدی وجود ندارد. همچنین این احتمال نیز وجود دارد که این دو کشور بازار جدیدی را برای صادرات پیدا کرده باشند، به عنوان مثال این بازار میتواند کشور چین باشد.
برگزاری کمیسیون اقتصادی مشترک پس از وقفه هشت ساله
در همین راستا، اخیرا ایران و ونزوئلا نهمین نشست کمیسیون اقتصادی مشترک خود را در تهران برگزار کردند و درخصوص گسترش همکاری مشترک در زمینه های انرژی، علمی، فناوری، کشاورزی و گردشگری، بهداشت و آموزش به توافق رسیدند. اهمیت این کمیسیون مشترک اقتصادی برگزاری آن پس از هشت سال وقفه در دوران روحانی بوده است.
بر همین اساس یکی از محورهای توافق دو کشور نیز صادرات صدهزار خودروی ایرانی به ونزوئلا طی پنج سال است. همچنین ونزوئلا آمادگی خود را برای در اختیار قراردادن 500 هزار هکتار زمین به ایران به‌منظور کشاورزی و دامداری و کشت فراسرزمینی اعلام کرده است. فرصتی که میتواند در صورت برنامه ریزی صحیح و با به کارگیری توان شرکت های دانش بنیان فعال در زمینه کشاورزی و زراعت بسیاری از ظرفیت های کشاورزی ایران را به فعلیت دراورده و ارزآوری ویژه ای برای ایران داشته باشد.
هدف از برگزاری این اجلاس کمیسیون مشترک همکاریهای اقتصادی توسعه هرچه بیشتر روند مناسبات تجاری میان دو کشور در بستر دیپلماسی اقتصادی، افزایش مزیت‌های راهبردی و تعاملات طرفین به‌ویژه در مقابله با تحریم‌های ظالمانه با توسل به هم‌افزایی و همپوشانی بوده است.
همچنین اخیرا خط مستقیم کشتیرانی برای حمل کالا میان ایران و ونزوئلا برقرار شده است، اما پایدار ماندن این خط مستقیم به میزان استقبال تجار بستگی خواهد داشت.
پیوندهای اقتصادی و بازرگانی ایران و ونزوئلا در طی سالهای گذشته خصوصا از زمان روی کار آمدن محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری اسبق ایران در سال 1382به مدت هشت سال و تا پایان دوره ریاست جمهوری وی روند صعودی را طی کرد، اما در سال های بعد و پس از حضور روحانی در دولت رکود هشت ساله ای در روبط اقتصادی دو کشور ایجاد شد که البته با روی کار آمدن رئیسی روند مراودات ایران و ونزوئلا به شدت رو به گسترش رفته و دو طرف خواستار تقویت هر چه بیشتر مناسبات در زمینه های سیاسی، اقتصادی و علمی و فن آوری هستند.
از جمله زمینه های صادرات خدمات فنی مهندسی، تولید مشترک و سرمایه گذاری ایران در ونزوئلا میتوان به احداث کارخانه های تولید خودور، تراکتور، سیمان، کشتی نفت کش، ساخت خانه های ارزان قیمت و همچنین تاسیس خط تولید لبنیات اشاره کرد.
مهم ترین کالاهای صادراتی ایران به ونزوئلا شامل وسایل نقلیه زمینی، تراموا، دیگ های بخار و آب گرم، محصولات شیمیایی، نفت، بنزین، پلاستیک، محصولات دارویی ، سیمان، تجهیزات الکترونیکی، آهن و فولاد، میوه و خشکبار و آلومینیوم بوده است . در مقابل ونزوئلا نیز سوخت موشک، نفت خام سنگین، و دیگر کالاهایی که تولید می‌کند را برای ایران ارسال کرده است.
نتیجه
اجرای پروژه های صنعتی و نفتی ونزوئلا از جمله تاسیس پالایشگاه های فراسرزمینی توسط شرکت های فنی مهندسی و دانش بنیان بخش خصوصی و دولتی میتواند علاوه بر بکارگیری پتانسیل داخلی و انباشت ثروت برای ایران موجب بازارسازی برای فروش نفت ایران به سایر کشورها باشد و بنابراین در چنین شرایطی ایران قادر خواهد بود حتی در شرایط تحریم نیز اقدام به صادرات و فروش نفت کند که در نهایت موجب رشد اقتصادی و افزایش تولید ناخالص ملی کشور می شود.
از سوی دیگر اجرای پروژه های صنعتی در سایر کشورهای همسو و هم پیمان از جمله ونزوئلا درواقع صدور خدمات فنی و مهندسی دانش بنیان ایران به دیگر کشورهاست که از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است.
پس در صورت اجرای موفقیت آمیز بازسازی و راه اندازی یک پالایشگاه نفتی در ونزوئلا ایران قادر خواهد بود پروژه های همسان را در سایر کشورهای آمریکای لاتین مانند نیکاراگوئه انجام داده و از این طریق بر مشکل دیرینه خام فروشی که هدف شماره یک غرب در تحریم های نفتی است غلبه کند و به این ترتیب اقدام به افزایش هم افزایی با کشورهای دیگر و پیوند اقتصادی و امنیتی با آنها کند.
نظر شما