بازار؛ گروه بین الملل: قزاقستان در میان کشورهای آسیای میانه، بزرگترین قدرت اقتصادی و سیاسی به شمار می رود و در عین حال بزرگترین شریک ایران در زمینه های اقتصادی، تجاری و سیاسی در این منطقه است.
اشتراکات تاریخی، دینی، فرهنگی، مراودات مردمی و دیدگاه مثبت مردم قزاقستان نسبت به فرهنگ، تمدن و مردم ایران هم فرصت ها و زمینه های مناسبی را برای توسعه روابط میان ایران و قزاقستان در حوزه های مختلف فراهم کرده است.
با گذشت بیش از سه دهه از استقلال قزاقستان پس از فروپاشی شوروی سابق، روابط تهران و آستانه در حوزه های گوناگون روند مناسب و روبه رشدی داشته است. در این سال ها دیدارهای گوناگونی میان مقام های عالی رتبه دو کشور انجام شده است. خرداد سال جاری نیز قاسم ژومارت توکایف، رئیس جمهوری قزاقستان در راس هیاتی بلند پایه به ایران سفر کرد که طی این سفر دو طرف ۹ سند همکاری در زمینه های حمل و نقل ترانزیتی، مبادلات علمی و فرهنگی، انرژی، کشاورزی فرهنگی، مبادلات تجاری - اقتصادی و دیگر زمینه‌ها امضا کردند.
چرایی اهمیت متقابل ایران و قزاقستان
یکی از مهم ترین دلایل تلاش های ایران برای حفظ و گسترش روابط سیاسی و اقتصادی با قزاقستان همکاری های سیاسی دوجانبه، حضور مشترک درکریدورها و مسیرهای ترانزیتی بین المللی، روابط تجاری روبه رشد، موقعیت جغرافیایی و نزدیکی دو کشور و روابط حسنه قزاقستان و چین به عنوان هم پیمان و دوست ایران است.
با حضور فعال قزاقستان در تعاملات جهانی و همچنین عضویت این کشور در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و پیمان شانگهای پتانسیل توسعه روابط تجاری دو کشور بیش از پیش ایجاد شده است
هم چنین با حضور فعال قزاقستان در تعاملات جهانی و همچنین عضویت این کشور در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و پیمان شانگهای پتانسیل توسعه روابط تجاری دو کشور بیش از پیش ایجاد شده است. قزاقستان خود یکی از موسسین اتحادیه اقتصادی اوراسیا بوده که کشورهای عضو آن از برخی مزایا در تجارت با یکدیگر برخوردار هستند. از آنجا که ایران به تازگی به این اتحادیه پیوسته است، از این رو تجارت با قزاقستان برای تجار ایرانی بسیار اهمیت می‌یابد.
جایگاه مناسب قزاقستان در جهان از نظر سهولت کسب و کار بیانگر آن است که این کشور از شرایط مثبت و مناسبی برای افزایش مراودات تجاری با ایران برخوردار است
جایگاه مناسب قزاقستان در جهان از نظر سهولت کسب و کار بیانگر آن است که این کشور از شرایط مثبت و مناسبی برای افزایش مراودات تجاری با ایران برخوردار است.
ثبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، موقعیت استراتژیک جغرافیایی، محیط مناسب کسب و کار، نیروی کار ماهر چند زبانه، مشوق‌های جذاب برای سرمایه‌گذاری، زیرساخت‌های مدرن و توسعه یافته، حمایت کامل قانون از سرمایه‌گذار، چشم انداز استراتژیک همه جانبه، دسترسی به بازار منطقه و فرصتهای سرمایه گذاری در تمام بخش‌ها از ویژگی‌های تجارت و سرمایه گذاری با کشور قزاقستان است.
اما برگ برنده تهران در روابط دو جانبه با آستانه این است که جمهوری قزاقستان محصور است و برای تأمین تقاضاهای متنوع و نیز صادرات نفت و گاز خود به بازارهای جهانی، نیازمند مسیرهای ارتباطی مطمئن و کوتاه به سمت آبهای آزاد است. موقعیت جغرافیایی ایران در خاورمیانه، فرصتی است که میتواند ظرفیت های متنوع و گسترده جدیدی برای بازرگانی، صنعت، خدمات، افزایش درآمد ملی و در نتیجه انباشت سرمایه ها و توسعه و حتی توسعه امنیت برای کشور ایجاد کند. تجار ایرانی با استفاده از بنادر و کریدورهای منتهی به دریای خزر می‌توانند به راحتی کالاهای صادراتی خود را به قزاقستان ارسال کنند.
همچنین ایران با برخورداری از بنادر مناسب و کارآمد خود در شمال و جنوب کشور و کریدورهای ریلی و زمینی گسترده میتواند پلی برای ارسال کالاهای قزاقستان به اروپا، چین یا کشورهای حاشیه خلیج فارس باشد.
هم چنین ظرفیت های عظیم ایران در حوزه های نفت، گاز و کشتیرانی در دریای خزر، پتروشیمی، معادن، مصالح ساختمانی و خدمات فنی و مهندسی از جمله امتیازهای ایران برای طرف قزاق است.
دو برابر شدن حجم تجارت دو جانبه ایران و قزاقستان طی یک سال
اواخر تیرماه سال جاری محسن فغانی، سرکنسول ایران در آلماتی اعلام کرد که حجم مبادلات تجاری دو کشور در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال قبل افزایش چشم گیری داشته و از ۱۶۸ میلیون دلار در سال ۲۰۲۰ به ۴۴۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ رسیده است.
همچنین در ۴ ماهه اول سال جاری میلادی نیز مبادلات دوکشور به ۲۵۱ میلیون دلار رسیده است. البته با توجه به رقم ۸۵ میلیارد دلاری تجارت سالیانه قزاقستان، ایران باید نگاه ویژه تری به این کشور داشته باشد و با بهره گیری از تمامی پتانسیل های خود در زمینه تسهیل تجارت بازرگانان ایرانی، رفع مشکلات حمل و نقل، افزایش سرمایه گذاری های ترانزیتی و توسعه کریدورهای بین المللی مشترک خود با قزاقستان این رقم را تا حد ممکن افزایش دهد.
برگزاری همایش مشترک اقتصادی، نشانگر عزم جزم دو همسایه برای پیشبرد اهداف اقتصادی
تهران و آستانه نیز در آبان ماه سال جاری نیز همایش اقتصادی مشترک خود را با حضور نمایندگان بیش از ۱۵ شرکت توانمند ایرانی در حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی، مقامات و شرکتهای مهم قزاقستانی در مرکز مالی بین‌المللی آستانه برگزار کردند.
نمایندگان شرکتهای ایرانی فعال در حوزه های ساختمان سازی، راه سازی، انرژی، نیروگاه، مدیریت منابع آب، زه کشی و کانال کشی، آب و فاضلاب، بندری و ... در این همایش حضور داشتند.
در اسفند ۱۴۰۰ نیز دو کشور هفدهمین نشست کمیسیون مشترک خود را برگزار کرده و ۵ سند همکاری در زمینه های اقتصادی، تجاری، علمی، فنی و فرهنگی به امضا رساندند.
اشتیاق قزاق ها برای گسترش مراودات تجاری با ایران
در این میان قزاق ها هم تمایل زیادی برای افزایش مبادلات تجاری با ایران دارند و یکی از مثال های بارز این مساله اظهارات توکایف در سفر اخیر خود به ایران است که گفته بود با وجود وضعیت ژئوپولتیک خاص و محدودیت‌های قزاقستان، امسال حجم مبادلات تجاری دو کشور ۵۰ درصد افزایش یافته است. دو کشور برای گسترش بیش از پیش حجم تجارت فیمابین تفاهم کامل دارند. وی افزوده بود قزاقستان تسهیلانی برای سهولت تردد تجار ایرانی به این کشور آسیای میانه فراهم کرده است.
از آنجایی که قزاقستان بزرگترین کشور دنیا است که هیچ گونه دسترسی به آبهای آزاد ندارد، بنادر ایرانی به ویژه بندر شهید رجایی به عنوان یک مسیری مطمئن برای توسعه صادرات جهت تسهیل حمل‌ونقل و ترانزیت بین دو کشور حائز اهمیت است.
اوایل آبان ماه امسال سریک ژومان گارین، معاون نخست‌وزیر و وزیر تجارت و همگرایی قزاقستان، ایران را مسیری مطمئن برای صادرات کالاهای قزاقستان دانست و اعلام کرد: حجم تبادلات تجاری ایران و قزاقستان به سه میلیارد دلار می‌رسد.
وی همچنین گفته بود: بندر شهید رجایی همچنین فرصت مناسبی برای صادرات کالاهای ایرانی از طریق خاک قزاقستان به کشور چین است و تاکید کرد قزاقستان از حضور سرمایه گذاران ایرانی در این کشور استقبال و حمایت میکند.
مهرماه سال جاری اَسخَت اورازبای، سفیر قزاقستان در ایران نیز گفته بود قزاقستان علاقمند توسعه روابط همکاری با ایران بوده است. حجم مبادلات تجاری دوکشور رشد قابل توجهی داشته است و سرمایه‌گذاری ایران در قزاقستان در سه ماه امسال میلادی نسبت به مدت مشابه سال قبل پنج برابر شده است.
تیر ماه امسال نیز نمایشگاه اختصاصی کالاهای ایرانی در آلماتی برگزار شد که شامل ۶۷ شرکت و غرفه در زمینه های مختلف بود. برگزاری این نمایشگاه زمینه ساز شناخت بیشتر بازار قزاقستان از بخشی از ظرفیت های اقتصادی و صنعتی ایران بود.
کالاهای وارداتی و صادراتی ایران به قزاقستان کدامند؟
عمده کالاهای صادراتی از ایران به کشور قزاقستان شامل موادغذایی، شیرینی جات، مرکبات، پسته و خشکبار، خرما، فراورده های گوشتی، مبلمان، منسوجات، البسه، آرایشی و بهداشتی، سیمان، پوشش رنگ‌ها و پلی استرها، میوه‌های خشک و تازه، ظروف شیشه‌ای، صفحه، ورق و تیغه چند لایه از مواد پلاستیکی چاپ نشده، فرش، کف پوش و پلی اتیلن بوده است. عمده واردات ایران از قزاقستان نیز کالاهایی از جمله جو، روغن دانه آفتابگردان، ذرت دامی و محصولات آهن یا فولاد تشکیل می‌دهد.
نگاهی کوتاه به فرصت های سرمایه گذاری ایران درکشاورزی قزاقستان
زمین‌های قابل کشت و تنوع آب و هوایی و جغرافیایی مزیت های خاصی را برای کشور قزاقستان ایجاد کرده که بخش کشاورزی یکی از زمینه‌های بسیار مساعد برای افزایش همکاری و تعامل تجار و بازرگانان ایرانی با کشور قزاقستان است.
قزاقستان کشوری قدرتمند با زیرساخت قوی در حوزه کشاورزی و انرژی دارد. قزاقستان زمین و آب زیادی برای کشاورزی در اختیار دارد و دولت هم برنامه‌های بلندمدت برای توسعه این بخش و از جمله با همکاری کشورهای دیگر دارد. به‌این‌ترتیب، کشت فراسرزمینی میتواند در دستور کار همکاری‌های دوجانبه برای افزایش همکاری‌ها و افزایش سطح تجارت دوجانبه قرار گیرد.
سایر فرصتهای سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی قزاقستان را می‌توان در زمینه‌های کشت فراسرزمینی، دامپروری و احداث کشتارگاه و گلخانه ها، تجهیزات برداشت و سورت کردن محصولات کشاورزی، خشک کردن دانه، سیستم های کنترل کیفیت ذخیره سازی، فناوری‌های صرفه جویی در مصرف آب، مهندسی طراحی و خدمات دامپزشکی، افزایش تولید داخلی ماشین آلات و تجهیزات کشاورزی و ایجاد تاسیسات ساخت و ساز و خدمات نگه داری و ذخیره سازی کالاهای کشاورزی ذکر کرد.
در حال حاضر ایران بیشتر از۱۵۰ شرکت در قزاقستان تاسیس نموده که به فعالیت بازرگانی و تجاری مشغول هستند و در امر صادرات کالا به قزاقستان نقش مهمی داشته اند
به منظور بهبود روابط تجاری و حذف موانع در گسترش روابط اقتصادی دو کشور، اتاق مشترک ایران و قزاقستان مانند یک شرکت مدیریت صادرات از تجار و بازرگانان ایرانی حمایت میکند و و خدمات مورد نیاز تجارت در کشور قزاقستان از جمله شناسایی فرصتهای کسب و کار، شناسایی موانع و مشکلات بازار، مشارکت در اعزام و پذیرش هیات ها و ارائه خدمات مشاوره‌ای – بازاریابی- تحقیقاتی- سرمایه گذاری- حقوقی- تجاری و بانکی را ارائه می کند.
در حال حاضر ایران بیشتر از۱۵۰شرکت در قزاقستان تاسیس نموده که به فعالیت بازرگانی و تجاری مشغول هستند و در امر صادرات کالا به قزاقستان نقش مهمی داشته اند.
یکی از حوزه‌هایی که میتواند برای توسعه روابط تجاری دوجانبه تأثیرگذار باشد تجارت دانه‌های روغنی است
یکی از حوزه‌هایی که میتواند برای توسعه روابط تجاری دوجانبه تأثیرگذار باشد تجارت دانه‌های روغنی است. ایران یکی از واردکننده‌های اصلی این محصولات و قزاقستان یکی از تولیدکنندگان بزرگ آنها در جهان است.
ایران در حال حاضر عمده دانه های روغنی مصرفی خود را از آمریکای جنوبی و آسیا تأمین میکند، این در حالی است که قزاقستان با توجه به بعد مسافت کمتر میتواند جایگزین بخشی از نیاز وارداتی ایران شود.
نتیجه
با توجه به روابط حسنه دیپلماتیک ایران و قزاقستان و تمایل و تلاش دو جانبه برای گسترش مبادلات و مروادات تجاری دو طرفه لازم است ایران نگاه ویژه تری به قزاقستان داشته باشد و از تمامی ظرفیت های خود چه در زمینه های صنعتی، نانو تکنولوژی و فنی مهندسی و همچنین استفاده از کریدور ها و مسیرهای ترانزیتی برای افزایش سهم خود در حجم واردات قزاقستان تلاش بیشتری کند.
با توجه به تاکید دولت سیزدهم به شتاب بیشتر و گسترش همکاری های اقتصادی با همسایگان، قزاقستان نقشی تعیین کننده تر برای ایران دارد.
البته چنانچه پیشتر گفته شد حجم مبادلات تجاری دو جانبه نسبت به ظرفیت دو کشور چندان چشم گیر نیست و لازم است برای توسعه روابط تجاری نسبت به رفع موانع اقدام شود.
در صورت توسعه زیرساخت‌ها و رفع موانعی مانند مشکلات نقل‌وانتقال پول و تسهیل روابط بانکی و رفع مشکل صدور ویزای تجاری بلندمدت قزاقستان برای تجار ایرانی می‌توان همکاری های دو جانبه در زمینه های صادرات کالاهای صنعتی، خدمات فنی و مهندسی و همکاری‌های علمی به خصوص در زمینه نانو و بیوتکنولوژی و توسعه گردشگری سلامت دو کشور را در آینده بیشتر و بیشتر افزایش داد.
به خصوص اینکه ایران میتواند در ساخت طرح‌های زیربنایی، صنعتی و تجاری قزاقستان سرمایه‌گذاری و اکتشاف و بهره‌برداری از معادن و همچنین سرمایه‌گذاری مشترک در حوزه‌های تولیدی در قزاقستان مشارکت کند.
نظر شما