بازار؛ گروه بین الملل: اولین سفر بایدن به منطقه با سفر به اسرائیل کلید خورد و در ادامه وی وارد عربستان می شود. هدف از این سفر ایجاد سامانه دفاع مشترک هوایی با رهبری آمریکا و حضور اسرائیل و برخی کشورهای عربی، تلاش برای عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل و کوشش برای جلب رضایت عربستان به افزایش تولید نفت عنوان شده است.
در سفر بایدن به عربستان سعودی سه هدف اصلی وجود دارد؛ سیاست اعلامی و رسمی آمریکا بهبود روابط عربستان و آمریکا به صورت کلی است اما از تحلیل شرایط موجود در روابط دو کشور می‌توان این برداشت را داشت که در شرایط موجود و در فضای روابط فعلی عربستان و آمریکا مهمترین هدف بایدن از این سفر متقاعد کردن عربستان سعودی است تا تولید نفت خود را افزایش دهد و به بازار انرژی کمک کند چون این بازار جهانی تحت تأثیر تحریم روسیه قرار دارد و آمریکا می‌خواهد شرایط را تغییر دهد. قیمت نفت و گاز بالا رفته و این وضعیت در داخل آمریکا و اروپا تأثیر گذاشته و تورم را به عدد بی‌سابقه ۹ درصد رسانده است که در ۴۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. از طرفی افزایش قیمت سوخت موجب نارضایتی شده است. قیمت پنج دلار برای هر گالن بنزین، برای آمریکایی‌ها سنگین است.
دومین هدف آمریکا این است که با عربستان سعودی قراردادهای جدیدی ببندد و سلاح‌های بیشتری بفروشند و رونقی بر وضعیت شرکت‌های تولید کننده سلاح در آمریکا بدهند. این موارد درحالی است که بایدن به دلیل سیاست‌های آل سعود در یمن و قتل خاشقچی به شدت به عربستان انتقاد می‌کرد اما امروز همه‌چیز را فراموش کرده و به سمت عمل‌گرایی رفته است.
سومین هدف تعیین تکلیف در مورد جنگ یمن است؛ اکنون آتش‌بس برقرار شده اما دولت فراگیری در یمن تشکیل نشده است و حتی در سیاست رسمی بایدن که فشار بر عربستان برای خروج از یمن بود امروز با بی‌تفاوتی آمریکا روبه‌رو هستیم، در این بین حتماً در مورد برجام و ایران نیز گفت‌وگو خواهد شد.
در خصوص این موضوع خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «شیرین هانتر» استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا انجام داده است که در ادامه می آید.
هانتر متخصص مسائل سیاسی ایران، خاورمیانه و اسلام سیاسی است. تا پیش از انقلاب ۵۷ ایران، هانتر عضو وزارت امور خارجه ایران بوده‌است و پس از آن به ایالات متحده مهاجرت نمود. وی به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه و ترکی مسلط است. وی همچنین عضو شورای روابط خارجی امریکاست.کتاب «روابط ایرانی-عربی، فرایندهای تنش و سازگاری» از جمله کتابهای متأخر هانتر است. این کتاب تلاشی برای فهم و درک بهتر تاثیرات رقابت‌های فرهنگی، مدرنیزاسیون (نوگرایی)، اختلافات قومی و مذهبی، دولت‌سازی، نقش قدرت‌های بزرگ و سیستم سیاسی بین‌المللی بر روابط ایرانیان و اعراب طی هفت دهۀ گذشته است.
از جمله آثار دیگر وی می توان به کتابهای «خدا در کنار ماست: دین و امور بین الملل»، «سیاست خارجی ایران در دوران بعد از شوروی»، «ایران متفرق: ریشه های تاریخی مناظرات ایرانیان درباره هویت »، «فرهنگ و حکومت در قرن بیست و یکم»، «اسلام در روسیه؛ سیاست هویت و امنیت»، «آینده اسلام و غرب؛ برخورد تمدنها یا همزیستی مسالمت آمیز»، «صدای اسلام از جناح اصلاح طلب»، «اسلام و حقوق بشر»، «مدرنیزاسیون، دموکراسی و اسلام» و «اسلام: دین دوم اروپا» اشاره کرد.
*در حالی که عنوان می شد سیاست آمریکا در خصوص خلیج فارس به دلیل مهار چین دچار تغییر شده، شاهد اهمیت نفت بعد از جنگ اوکراین هستیم. آیا شما با این استدلال موافق هستید؟
همانطور که در آن زمان گفتم، توجه فزاینده ایالات متحده به چین و منطقه اقیانوس آرام هرگز به این معنا نبود که ایالات متحده خاورمیانه را نادیده بگیرد. ایالات متحده به دلایل استراتژیک و سیاسی مختلفی از جمله تعهد به بقا و امنیت اسرائیل در خاورمیانه درگیر است. علاوه بر این، ایالات متحده به حفظ موقعیت و نفوذ خود در سمت عربی خلیج فارس علاقه دارد. ایالات متحده برای این منظور پایگاه هایی در منطقه دارد. همچنین بعید است که ایالات متحده به دلیل نگرانی از اینکه رقبای خود مانند روسیه و چین و بازیگران متخاصم منطقه ای از منظر این کشور به ویژه ایران که می توانند این خلاء را پر کنند، منطقه را ترک کند. دسترسی به نفت منطقه، اگرچه اکنون اهمیت بیشتری دارد، اما تنها یکی از دلایل علاقه واشنگتن به منطقه است.
*سفر بایدن به منطقه تلاشی برای یافتن راهی برای کاهش قیت نفت با همکاری عربستان است. آیا این اتفاق خواهد افتاد؟
سفر بایدن به خاورمیانه عمدتاً درباره اسرائیل و ایران است. بایدن نیز می خواهد سرعت همکاری عربستان و اسرائیل را تسریع کند و عربستان سعودی را به برقراری روابط رسمی با اسرائیل تشویق کند. البته آمریکا نیز از ریاض می خواهد که تولید نفت خود را افزایش دهد.
با این حال، برای اینکه این اتفاق بیفتد، ایالات متحده باید امتیازات دیگری را در زمینه فروش تسلیحات، ایران و یمن به عربستان سعودی بدهد. به نظر می رسد که ایالات متحده قبلاً با فروش تسلیحات تهاجمی به ریاض موافقت کرده است، اگرچه کنگره ممکن است با این ترتیب موافقت نکند. انتقادها از سیاست های عربستان در یمن نیز کاهش یافته است.
* آمریکا در تلاش است تا عربستان را ترغیب به «کودتا» علیه روسیه با خروج از توافق «اوپک پلاس» و متعاقبا افزایش تولید نفت برای بهبود قیمت آن در کشورهای غربی کند. آیا این موضوع اتفاق می افتد؟
آمریکا و روسیه درگیر جنگ نیابتی در اوکراین هستند. مسکو از سلاح انرژی خود برای تضعیف اقتصاد آمریکا و اروپا و مجبور کردن آنها به پذیرش خواسته های روسیه در اوکراین و اروپا استفاده کرده است. بنابراین، به طور طبیعی، واشنگتن در تلاش است تا با متقاعد کردن دوستان عرب خود برای افزایش تولید نفت خود، سلاح انرژی مسکو را خنثی کند.
*سفر بایدن به منطقه چه تاثیری بر مذاکرات هسته ای با ایران خواهد داشت؟
مذاکرات با ایران به نتیجه نمی رسد مگر اینکه ایران تمایلی برای کاهش خواسته های خود نشان دهد، حتی اگر آنها مشروع باشند. پیش از این، بایدن گفته بود که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را از فهرست تروریسم حذف نخواهد کرد، حتی اگر این به معنای مرگ برجام باشد. این یک امتیاز هم به اسرائیل و هم برای اعراب خلیج فارس است. بایدن همچنین به استفاده از زور علیه ایران، البته به عنوان آخرین راه حل، اشاره کرد.
* آیا این سفر بر مذاکرات ایران و عربستان تاثیرگذار خواهد بود؟
من همیشه به موفقیت تلاش‌های ایران برای بهبود روابط با کشورهای عربی، به طور کلی، و عربستان سعودی، به‌طور خاص، بدون بهبود روابط با غرب و تغییر سیاست‌های منطقه‌ای آن خوشبین نبوده‌ام. نارضایتی اعراب از ایران ریشه عمیقی دارد و سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران از منظر آنها بدبینی نسبت به تهران را تشدید کرده است. کشورهایی مانند عربستان سعودی و مصر نیز رقیب ایران برای نفوذ در منطقه هستند.
علاوه بر این، اعراب معتقدند که ایران به عنوان یک کشور عمدتاً شیعه، یک بازیگر قانونی در جهان عرب نیست. بنابراین، علیرغم حمایت جمهوری اسلامی ایران از اهداف عربی، روابط آن با کشورهای عربی، از جمله عراق، که اکثریت آن کشور شیعه است، همچنان پرتنش است.
تنها راهی که اعراب مایل به آشتی با ایران هستند این است که ایران از نظر اقتصادی و سیاسی قوی شود و روابط خوبی با بازیگران کلیدی بین المللی داشته باشد و از انزوا خارج شود.
به طور خلاصه، روندهای اخیر در خاورمیانه احتمالاً شرایط امنیتی ایران را بدتر خواهد کرد.
نظر شما