تهمینه غمخوار؛ بازار: جمهوری اسلامی ایران و افغانستان علاوه بر حوزه تمدنی مشترک از روابط رو به توسعه ای برخوردارند و این روابط هیچ گاه تحت تاثیر تحولات سیاسی و امنیتی و یا جنگ های داخلی در افغانستان قرار نگرفته است. این موضوع بدان معنا است که پس از تسلط گروه طالبان بر افغانستان روابط تجاری این کشور و ایران نه تنها متوقف نشد، بلکه پس از وقفه ای کوتاه با جدیت بیشتر نیز ادامه یافت.
یکی از سیاست های اصولی جمهوری اسلامی ایران حضور در کنار مردم افغانستان برای گذر از مشکلاتی است که در سال های اخیر به دلیل بروز جنگ های داخلی و اشغال گریبانگیر آنان شده است. از این رو با وجود تحولات اخیر در افغانستان صدور کالا از مبادی گمرکی به این کشور ادامه داشته است.
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع روابط جمهوری اسلامی با همسایگان به ویژه افغانستان، خبرنگار بازار گفتگویی را با «محمد مهدی جوانمرد قصاب» رایزن سابق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان و مشاور نماینده ویژه رییس جمهور در امور افغانستان در خصوص مناطق مرزی مشترک، وضعیت راه آهن خواف_هرات و بندر چابهار ترتیب داده که مشروح مصاحبه را در ادامه می خوانیم:
* یکی از این موارد عزم جدی دولت سیزدهم ایران، توسعه مناطق مرزی و توجه به مرزنشینان و توسعه منابع انسانی در سازمان های مستقر در مرزها است. با توجه به این رویکرد جمهوری اسلامی، افغانستان تا چه اندازه برای توسعه مناسبات از طریق مرزها اهمیت قائل است؟
از زمان شکل گیری دولت سیزدهم، بحث توسعه مناطق مرزی با افغانستان در اولویت کشور قرار گرفته و در این راستا، در اولین اقدام به جهت شناسایی دقیق مسئله یک بازدید جامع و کامل از کلیه خطوط مرزی مشترک انجام شده است. پیرو این مسئله، مصوباتی در حال ابلاغ و در دستور کار هیئت دولت با هدف تسریع در رونق وضعیت مناطق مرزی مشترک با افغانستان و تجارت دوجانبه با این کشور قرار گرفته است.
در کنار این اقدامات که در داخل کشور و به صورت روزمره پیگیری شده و طی جلسات منظم نتایج مطلوبی نیز عاید شده است، با کشور افغانستان به خصوص زمانی که وزیر تجارت امارت اسلامی به ایران سفر کرده بود، هم چندین دور مذاکرات در خصوص وضعیت مرزها، عبور و مرور اتباع آنها، ایجاد بازارچه های مشترک، ایجاد مناطق آزاد و تولیدی مشترک و همچنین احداث شهرکهای صنعتی مشترک صورت و این موضوعات مورد بحث و بررسی جدی قرار گرفت. تمامی این مباحث نیز با هدف انتفاع مردم محلی و استفاده از آنها در ایجاد اقدامات مشترک در حال پیگیری جدی است.
* کشاورزی مناسب در افغانستان، سبب کاهش مهاجرت مردم به دیگر کشورها می‌شود. دیدگاه شما در این باره چیست؟
به دلیل آنکه عمده درآمد فعلی مردم افغانستان در خصوص کشاورزی و محصولات کشاورزی است، می توان گفت که کشاورزی خوب موجب بازگشت آوارگان خواهد شد. اما در حالت کلی ایجاد امنیت اقتصادی در افغانستان و ایجاد صنایع اشتغال زا در این کشور منجر به بازگشت مهاجرین خواهد شد. مطمئنا، همه مسائل و بخشهای اقتصادی که منجر به افزایش اشتغال و درآمد سرانه و شهروندان این کشور گردد، مورد استقبال، تاکید، و پیگیری جمهوری اسلامی ایران است.
حتی ایران در حال رایزنی با دولت و مسئولین امارت اسلامی به منظور انتقال دانش فنی و توسعه و راه اندازی صنایع افغانستان است که موجبات بازگشت آوارگان را به کشور خودشان فراهم می کند.
* آخرین وضعیت سند جامع همکاری ایران و افغانستان در دولت موقتی طالبان چگونه است؟
آخرین وضعیت سند جامع همکاری ایران و افغانستان باید با تشکیل دولت فراگیری که تمامی کشورها آنها را به رسمیت می شناسند، پیگیری شود. تا این دولت به رسمیت جامعه جهانی نرسد، اگر سندی میان دو کشور امضا شود، منطقی به نظر نمی رسد.
با این حال، جمهوری اسلامی در کنار مسائل سیاسی، پیگیر موضوعات اقتصادی خود است و ارتباطات مناسبی هم با مسئولین تجاری افغانستان در این زمینه دارد به طوری که روزانه مباحث اقتصادی میان دو کشور در حال رصد و پیگیری است.
* خط آهن خواف-هرات که شهر خواف در ایران را به شهر هرات در غرب افغانستان متصل می‌کند چند ماه پیش توسط طالبان مورد حمله قرار گرفت. در حالی که بخش اعظم کار این راه آهن پیش رفته بود. در حال حاضر وضعیت این راه آهن چگونه است؟ طالبان چه برنامه ای برای راه اندازی این خط آهن دارند؟
راه آهن خواف_هرات تا روزنک یعنی تا مسافتی در حدود ۶۰ کیلومتری هرات امتداد یافته است. اقدامات مرتبط با قطعه چهارم نیز در دست پیمانکاران افغان و خارجی است که باید با پرداخت هزینه و تامین مالی دولت افغانستان انجام می شد که در آن زمان دولت قبلی افغانستان از بودجه کافی برای این کار برخوردار نبود. از طرفی اینگونه مقرر بود که ایتالیایی ها این هزینه را تامین کنند که آنها نیز این هزینه ها را در حال حاضر متقبل نمی شوند. بنابراین قرار بود تا از طریق سرمایه گذاری بخش خصوصی کشوری دیگر قطعه چهارم راه اندازی شود. با این حال، این قطعات تا روزنک در دست ایران بود که راه اندازی شد.
پس از آن، با تغییر و تحولاتی که در افغانستان رخ داد یک سری از قطعات ایستگاه مورد دستبرد قرار گرفت و ایستگاه متحمل خساراتی شد. البته طالبان، اعلام کردند که به این اقدام دست نزده اند. به هر حال و در حالت کلی، ادامه کار این راه آهن از حیطه وظایف جمهوری اسلامی خارج است و به دلیل آنکه این خط اهدایی ایران به افغانستان و از محل کمکهای جمهوری اسلامی در حال احداث بود، دیگر مابقی مسائل را خود افغانستان باید متقبل شود و تخریبهای صورت گرفته را جبران نماید در حالی که بخش کوچکی از آن به عهده ایران است.
جمهوری اسلامی به شدت پیگیر راه اندازی خواف_هرات است چرا که خط آهن روزنک موجب رونق اقتصاد و تاثیر مثبت بر حمل و نقل بین دو کشور می شود و از طرفی تکمیل این خط نه تنها به هرات بلکه به مزار شریف یا مناطق دیگر حائز اهمیت است
جمهوری اسلامی به شدت پیگیر راه اندازی این خط آهن است چرا که خط آهن روزنک موجب رونق اقتصاد و تاثیر مثبت بر حمل و نقل بین دو کشور می شود و از طرفی تکمیل این خط نه تنها به هرات بلکه به مزار شریف یا مناطق دیگر حائز اهمیت است. حتی ایران اعلام کرده که اگر تضامین لازم و بازگشت سرمایه مشخص شود، سرمایه گذاری توسط دولت و بخش خصوصی جمهوری اسلامی صورت خواهد گرفت. بنابراین، پیگیریها در حال انجام است و به احتمال زیاد تا ۲۰ روز آینده هیئتی از ایران متشکل از بخش خصوصی و دولتی در این خصوص به کشور افغانستان اعزام خواهد شد.
* چندی پیش، سفیر جمهوری اسلامی ایران در کابل در دیدار با سرپرست وزارت کشاورزی، آبیاری و دامپروری افغانستان اعلام کرد که محصولات افغانستان بی نظیر است و ما آماده هر نوع همکاری و سرمایه‌گذاری در این کشور هستیم. در حال حاضر سطح تجارت دوجانبه در حوزه کشاورزی تا چه اندازه است و دو کشور چه راهکارهایی برای افزایش مبادلات تجاری در این حوزه در نظر گرفته اند؟
مشکلی که محصولات کشاورزی در افغانستان دارد این است که به صورت تجاری تولید نمی شود و این موضوع و عدم تولید صنعتی به هنگام بازدهی بخش خصوصی را دچار مشکل می کند. ایران محصولاتی که مورد نیاز کشور است را به دولت افغانستان اعلام کرده و پیشنهاد داده طبق قراردادی حتی خرید این محصولات را از افغانستان تضمین می کند.
جمهوری اسلامی حاضر است تا اگر دولت افغانستان موافق به عقد قرارداد باشد، به سرمایه گذاری در تولید و انتقال دانش فنی در این کشور بپردازد
همچنین، جمهوری اسلامی حاضر است تا اگر دولت افغانستان موافق به عقد قرارداد باشد، به سرمایه گذاری در تولید و انتقال دانش فنی در این کشور بپردازد. علاوه بر آن، ایران می تواند کالاها و محصولاتی که از سایر کشورها به خصوص در زمینه خوراک دام یا گندم و یا هر محصول دیگری که وارد می کند را از افغانستان وارد کرده و نیاز کشور را از طریق این کشور تامین نماید. این موضوع با توجه به ممنوعیت اعلام شده در خصوص کشت کوکنار در افغانستان حائز اهمیت است.
لذا، جمهوری اسلامی این آمادگی را اعلام کرده و پیگیر این موضوع است به طوری که اگر نتایجی در طی جلسات در این زمینه عاید شود، اعلام خواهد شد.
* در حال حاضر طالبان چه برنامه ای برای بندر چابهار و توسعه تجارت با ایران از طریق این بندر در نظر گرفته اند؟
بندر چابهار یکی از بنادری است که نه تنها در توسعه افغانستان بلکه در توسعه آسیای میانه نیز مورد تایید همگان است و اهمیت آن بر هیچ کسی پوشیده نیست. استفاده و بهره برداری از این بندر نه تنها به خواست طالبان یا هر حکومتی در افغانستان، یک ضرورت است. اگر هر کشوری بخواهد خود را از محدودیتهای یک خط عبوری نجات دهد، مطمئنا در استراتژی های امنیتی و اقتصادی خود به خطوط دیگر ارتباطی بها می دهد.
هیچ ممانعتی در توسعه روابط تجاری میان ایران و افغانستان از طریق چابهار تا کنون ایجاد نشده و نخواهد شد؛ البته زیرساختهای بندر چابهار و راهکارها باید در توسعه چابهار مدنظر قرار گیرد
البته، چابهار ذاتا به لحاظ اقتصادی حائز اهمیت است به طوری که در سالیان گذشته، در سازمانهای بین المللی حمل و نقل اعلام شده که این بندر بهترین راه برای دسترسی به آسیای میانه است. تجار افغانستان نیز به این امر واقفند و بر این مسئله تاکید دارند که بندر چابهار به لحاظ اقتصادی برای کشورشان بسیار سودآور است.
بنابراین، اقدامات مرتبط و فعالیتهای موجود در بندر موضوعی نیست که با آمدن یا رفتن طالبان و تغییر حکومت در افغانستان نادیده گرفته شود. از طرفی، هیچ ممانعتی در توسعه روابط تجاری میان ایران و افغانستان از طریق چابهار تا کنون ایجاد نشده و نخواهد شد. البته زیرساختهای بندر چابهار و راهکارها باید در توسعه چابهار مدنظر قرار گیرد.
نظر شما