آیا عبور از نفت و گاز روسیه استراتژی درستی است؟

فریدون فشارکی*؛ بازار: علیرغم تحولات نگران کننده در اوکراین و تصاویر تکان دهنده در تلویزیون و با وجود این واقعیت که این تهاجم غیرانسانی هیچ توجیهی ندارد، خروج از پروژه های نفت و گاز روسیه لزوماً استراتژی مناسبی برای همه نیست.

روسیه برای قرن ها یک قدرت جهانی بوده و در قرن های آینده نیز یک قدرت جهانی باقی خواهد ماند. ولادیمیر پوتین برای مدتی در راس قدرت است، اما این روزهای او در حال سپری شدن است.

روسیه دارای بزرگترین ذخایر گاز طبیعی در جهان است و در حال حاضر یکی از سه تولید کننده بزرگ نفت در جهان به همراه عربستان سعودی و ایالات متحده محسوب می شود. مدیریت انرژی برای دنیا بدون نفت و گاز روسیه ممکن نیست.

خروج از پروژه های روسیه نمادین است، اما در واقعیت ممکن است دستاورد کمی به همراه داشته باشد. روس ها می توانند صنعت خود را بدون سرمایه گذاریها و فناوری خارجی مدیریت کنند. خروج از پروژه های روسیه فقط توسعه این منابع بسیار مورد نیاز را کند می کند و سرمایه گذاری های پرسود را از بین می برد. آیا چنین مسئله ای قابل تحقق است؟

خروج برخی از شرکت های اروپایی نظیر بریتیش پترولیوم و شل طی روزهای گذشته عمدتا تحت فشار های سیاسی دولت هایشان بوده است. شرکت «توتال انرژی» اما فقط از توقف سرمایه گذاری های جدید خبر داده است.

در ایالات متحده نیز اکسون موبیل اخیراً اعلام کرده که قصد خروج دارد. شدت عمل شرکت ها مطابق است با پیام سیاسی که آنها قصد اعلامش را دارند؛ از خروج سریع کامل تا خروج آهسته و عدم سرمایه گذاری جدید.

برای برخی از کشورها مانند ژاپن، با نگرانی های عمده امنیت انرژی و سرمایه گذاری های مهم در پروژه های ساخالین ۱ و ۲، یامال و آرکتیک ۲، خروج سریع می تواند یک تصمیم عجولانه و استراتژی اشتباه باشد.

دولت ژاپن همیشه سعی می کند از سیاستهای ایالات متحده پیروی کند، اما این مسئله با توجه به ملاحظات امنیت انرژی ژاپن امری بسیار جدی است.

فرآیند ورود ژاپن به این پروژه ها ۲۰ تا ۳۰ سال طول کشیده است. توقف سرمایه گذاری های جدید قابل درک است، اما خروج عجولانه امری منطقی بنظر نمی آید. سیاست درست این است که اندکی تامل کرده و ارزیابی کنیم که آیا تحریم های شدیدی که اخیراً علیه روسیه اعمال شده، به اصلاح اوضاع در مسیر درست کمک خواهد کرد یا خیر.

................

*دکتر فریدون فشارکی» از پیشگامان تحلیل بازار نفت و گاز و مطالعات بازارهای انرژی آسیا، اقیانوسیه و خاورمیانه از اوایل دهه ۱۹۸۰ شناخته می‌شود. وی که عضو هیئت مدیره شرکت بورس دوبی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بورس‌های جهان است، بازار نفت در دهه های اخیر و سنجش جایگاه نفت ایران در جهان را مورد ارزیابی قرار داده است. همچنین وی در سال ۱۹۹۵، به‌عنوان عضو ارشد انجمن اقتصاد انرژی ایالات متحده انتخاب شد و در سال ۲۰۰۲، به‌ عنوان همکار ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشنگتن دی‌سی منصوب گردید. فشارکی در سال ۲۰۱۲ جایزه IAEE را دریافت کرد. «زکی یمانی» وزیر اسبق نفت عربستان و «دانیل یارگین»، تئوریسین بین‌المللی نفت، در فهرست برندگان جوایز موسسه IAEE قرار داشته اند.