توحید ورستان؛ بازار: قطر در حال آماده شدن برای میزبانی نشست کشورهای صادرکننده گاز در بحبوحه نگرانی‌های فزاینده اروپا از قطع عرضه گاز با آغاز حمله احتمالی روسیه به اوکراین است. به گفته مقامات آمریکایی، ایالات متحده از قطر خواسته است تا در صورت قطع گاز روسیه به اروپای غربی، در تامین منابع اضطراری کمک کند.یکی از برجسته‌ترین پیامدهای این نگرانی فزاینده، با توجه به اینکه روسیه بزرگترین صادرکننده به اروپا است، بحران گاز در اروپا با فرضیه آغاز جنگ است.
در همین راستا اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز از ۲۰ تا ۲۲ فوریه در هتل و ریزورت شرایتون گراند دوحه پایتخت قطر دیدار خواهند کرد تا در مورد نحوه مدیریت بازار و موضوعات دیگر گفت‌وگو کنند. این رویداد ششمین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF)، تحت نظارت امیر قطر، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، در اوج تنش‌های ژئوپلیتیکی در شرق اروپا، بین روسیه و اوکراین است. اجلاس «GECF» نشست سران کشورهای عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز است که فرصت تعامل، تبادل تجربیات، نظرات و اطلاعات و هماهنگی در زمینه مسائل گاز را برای رهبران فراهم می‌کند.
ایران در رتبه تولید گاز با تولید ۲۴۹.۶ میلیارد مترمکعب در سال۲۰۲۱ قرار دارد که ۶.۴۸ درصد از کل تولید جهانی را تشکیل می‌دهد. در رتبه سوم کشور قطر قرار دارد که سالانه ۲۰۵.۷ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی تولید می کند که سهم ۵.۳۴ درصدی در تولید جهانی دارد
این مجمع شامل ۱۱ کشور الجزایر، بولیوی، مصر، گینه استوایی، ایران، لیبی، نیجریه، قطر، روسیه، ترینیداد و توباگو و ونزوئلا است. این نهاد همچنین شامل ۷ عضو ناظر شامل؛ آنگولا، آذربایجان، عراق، مالزی، نروژ، پرو و امارات متحده عربی است. بر اساس داده‌های وب سایت مجمع، کل اعضای آن ۷۰ درصد از ذخایر گاز اثبات شده، ۴۴ درصد از تولید بازار، ۵۲ درصد خطوط لوله و ۵۱ درصد از صادرات گاز مایع در سراسر جهان را در اختیار دارند. بر اساس آمار رسمی در پایان سال۲۰۲۱، کل تولید گاز طبیعی کشورهای عضو مجمع ۴۴.۶ درصد از کل تولید جهانی برآورد شده است.
بر اساس گزارش بریتیش پترولیوم (BP)، تولید کشورهای عضو و ناظران مجموعاً در سال ۲۰۲۱ به حدود ۱۷۱۰.۷۷ میلیارد تن گاز طبیعی رسید، در حالی که کل تولید جهانی ۳۸۵۳ میلیارد تن بود. همچنین بر اساس گزارش BP، روسیه از نظر حجم تولید با مجموع ۶۳۸ میلیارد متر مکعب، که ۱۶.۵۷ درصد از کل تولید جهانی در سال۲۰۲۱ را شامل می‌شد، در جایگاه نخست این فهرست قرار دارد.
در رتبه دوم ایران با تولید ۲۴۹.۶ میلیارد مترمکعب در سال۲۰۲۱ قرار دارد که ۶.۴۸ درصد از کل تولید جهانی را تشکیل می‌دهد. در رتبه سوم کشور قطر قرار دارد که سالانه ۲۰۵.۷ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی تولید می کند که سهم ۵.۳۴ درصدی در تولید جهانی دارد. در رتبه چهارم، الجزایر قرار دارد که در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۳۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی تولید کرده است. همچنین نروژ با مجموع تولید ۱۰۸ میلیارد متر مکعب گاز در رتبه پنجم قرار گرفت که ۲.۸ درصد از تولید جهانی را تشکیل می‌دهد.
اهمیت نشست دوحه
سازمان‌دهندگان این اجلاس هنوز تایید نکرده‌اند که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه شخصا در اجلاس سالانه مجمع کشورهای صادرکننده گاز شرکت خواهد کرد یا خیر، اما این نشست یکی از مهم‌ترین اجلاس‌های مجمع به دلیل شرایط موجود است. روسیه، ایران و قطر از مهم‌ترین کشورهای حاضر در این مجمع هستند که نشست‌های وزیران دو روزه را نیز برگزار می‌کنند.
باید توجه داشت که قطر در حال حاضر با ظرفیت کامل تولید می‌کند و بیشتر محموله‌های خود را تحت قراردادهای بلندمدت به آسیا می‌فرستد که نمی‌تواند آن‌ها را نادیده بگیرد. برخی از کارشناسان انرژی باور دارند که دوحه از شراکت‌های آسیایی دست نخواهد کشید حتی اگر دستاوردهای سیاسی در اروپا و ایالات متحده به دست آورد
اتحادیه اروپا نیز به نوبه خود به دنبال جایگزینی برای گاز روسیه در صورت بروز بحران انرژی است. بطوریکه در ۴ فوریه، کمیسر انرژی اتحادیه اروپا، کادری سیمسون، از آذربایجان، عضو ناظر مجمع گاز، در راستای تنوع بخشیدن به منابع انرژی اروپا بازدید کرد. بر اساس گزارش بلومبرگ، در صورت بروز هرگونه وقفه در جریان روسیه، کشور قطر نمی‌تواند عرضه گاز طبیعی به اروپا را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
این گزارش حاکی از آن است که دولت جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، با تولیدکنندگان بزرگ گاز از جمله قطر در مورد امکان تامین گاز اروپا در صورت توقف جریان گاز با حمله احتمالی روسیه به اوکراین صحبت کرده است. باید توجه داشت که قطر در حال حاضر با ظرفیت کامل تولید می‌کند و بیشتر محموله‌های خود را تحت قراردادهای بلندمدت به آسیا می‌فرستد که نمی‌تواند آن‌ها را نادیده بگیرد. برخی از کارشناسان انرژی باور دارند که دوحه از شراکت‌های آسیایی دست نخواهد کشید حتی اگر دستاوردهای سیاسی در اروپا و ایالات متحده به دست آورد.
برخی از اقتصاددانان معتقد هستند که با گازی تنها می‌توان به عنوان یک کالای راهبردی برخورد کرد که از چهارچوب تجارت و اقتصاد خارج می‌شود. از همین روی نشست دوحه تنها در مورد ترتیبات تولید جهانی، سهمیه‌بندی و قیمت‌گذاری نیست، بلکه برای بررسی تاثیرات بحران غرب و روسیه برگزار می‌شود چون روسیه کنترل عرضه گاز به قاره اروپا در دست دارد.
دوحه بیش از ۵ درصد نیاز جهان را تامین می‌کند و بخشی از سیستمی است که حدود نیمی از مصرف جهان را تامین می‌کند. در حال حاضر این کشور در دو جهت کار می‌کند؛ مدیریت علمی منابع در پرتو اجتناب از جنگ و دوم تمرکز بر خنثی کردن بحران جهانی بین روسیه و غرب از طریق اوکراین است.
احتمال توافق سوآپ گازی بین ایران و قطر
ایران قصد دارد از طریق قطر به بازارهای انرژی دسترسی پیدا کند. در همین راستا جواد اوجی، وزیر نفت ایران احتمالا در حاشیه اجلاس سران کشورهای صادرکننده گاز، با سعد بن شریدا الکعبی، وزیر انرژی قطر درباره امکان سوآپ گاز گفتگو کند. پیش‌بینی می‌شود اوجی و وزیر نیرو قطر در خصوص همکاری های دوجانبه در زمینه سوآپ گاز، مواضع مشترک در بازارهای جهانی و تشکیل کارگروه مشترک در میدان پارس جنوبی گفتگو خواهند کرد.
بنابراین در صورت اجرایی شدن سوآپ گاز بین دو کشور، تهران به دنبال استفاده از ظرفیت‌های دوحه و دسترسی این کشور به بسیاری از بازارهایی است که به دلیل تحریم‌های آمریکا، امکان دسترسی به آن را ندارد
سوآپ گاز روشی رایج در این بازار است، بر این اساس که یک کشور گاز را از کشور دیگری دریافت می‌کند تا آن را به مناطق دیگر و یا به بازارهایی که کشور اول به آن دسترسی ندارد، را برساند. بنابراین در صورت اجرایی شدن سوآپ گاز بین دو کشور، تهران به دنبال استفاده از ظرفیت‌های دوحه و دسترسی این کشور به بسیاری از بازارهایی است که به دلیل تحریم‌های آمریکا، امکان دسترسی به آن را ندارد.
طبق این سناریو، میدان مشترک پارس جنوبی روزانه ۹۰۰ تریلیون فوت مکعب به قطر و ۷۰۰ تریلیون فوت مکعب از ایران یا حدود ۱۶۰۰ تریلیون فوت مکعب از این میدان به قطر پمپاژ می‌کند. ایران بخشی از ذخایر خود را به قطر واگذار خواهد کرد تا از طرف خود به خارج از کشور صادر کند. در حال حاضر ایران به دو بازار یعنی عراق و ترکیه از طریق خطوط لوله متصل است، و این امکان وجود دارد که قرارداد مبادله گاز به ایران اجازه دهد عرضه به این بازارها را افزایش دهد.
نظر شما