مهران ابراهیمیان؛ بازار: بیش از یک دهه از طرح جدی شهر هوشمند که در آن تصمیمات بر اساس داده های بزرگ و کلان گرفته می شود و همه ابعاد در تجریه و تحلیل بیشتر دیده می شود گذشته است اما هنوز در ایران و شهره ای کلان ما حتی در مراحل اولیه شهر هوشمند هم گام برنداشته ایم در حالی که اگر چنین اتفاقی رخ دهد علاوه بر مصرف بهینه بودجه و کسب در آمدهای پایدار می توان به زندگی سالمتر و بهتر در شهر ها امیدوار بود. در این راستا و به بهانه برگزاری نخستین دوره بزرگداشت شهر هوشمند بازار میزگردی با حضور حمید فرجی، دکترای مدیریت شهری و رییس مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران، امین قریبی کارشناس حوزه شهر هوشمند و معاون مرکز تحقیقات هوشمند ایران برگزار کرد.
در این میزگرد کارشناسان بر این باور بودند که حرکت به سمت هوشمند بدون کار تیمی و بین دستگاهی امکان پذیر نیست و نبود مدیریت یکپارچه معضلی جدی است. در ادامه بخش اول این میزگرد را می خوانید:
فرجی در ابتدای این گفت وگو به تعریفی از شهر هوشمند اشاره کرد و گفت: شهر هوشمند از تعاریف پیچیده ای برخوردار است که به فراخور شهرهای سراسر دنیا می توان از آن تعاریف بسیاری را استنباط کرد همان طور که کشور های مختلف هنگام تعریف شهر تعاریف جمعیتی، کارکردی یا نقشه متفاوتی دارند به تبع این موضوع هم برای شهر هوشمند صدق می کند.
وی افزود : به طور کلی شهر هوشمند، شهری است که تصمیمات هوشمندانه در آن اتخاذ می شود و هنگامی این تصمیمات هوشمندانه خواهد بود که امکان شناخت کامل وجود داشته باشد و زمانی شناخت حاصل خواهد شد که از پیچیدگی های داخل شهر اطلاعات کافی موجود باشد و این مهم تنها می تواند یک وجه از این موضوع بوده باشد.
در تعریف کلان داده گفته می شود که یک مغز متفکری است که می توان از طریق آن یک تفکری را ایجاد کرد تا به وسیله آن چالشها بی درنگ شناسایی شود اما در اصطلاح هنگام اتخاذ تصمیمات هوشمندانه، شهر هوشمند از مسیر مشخصی برخوردار است و در تلاش است که نیاز شهروندان را براساس شرایط روز برطرف سازد و ممکن است در آینده نزدیک خود را به صورت مسأله نشان دهد پس باید شهر هوشمند در شرایط روز و با تغییراتی که در حوزه فناوری یا سبک زندگی ایجاد می شود، نیاز های شهروندان خود را تامین سازد.
در نسخه سوم شهر هوشمند تمرکز بر روی شهروندان است و اکنون به نیازهای شهروندان، مشکلات و چالش های آن ها پرداخته می شود بنابراین باید یک نگاه از پایین به بالا وجود داشته باشد تا شهر را هوشمند کند اما ما هنوز مقدمات کار را هم فراهم نکرده ایم
فاصله معنادار ایران با بحث های ابتدایی شهر هوشمند دنیا
در ادامه معاون مرکز تحقیقات هوشمند ایران در خصوص وضعیت شهرهای ایران از بعد شهر هوشمند بیان کرد: مسئولین شهرهای هوشمند در کشورهای شهر هوشمند نظیر بارسلونا اذعان دارند که هنوز در الفبای شهر هوشمند قرار دارند و ما با آغاز مباحث الکترونیک و شهر هوشمند از دهه ۸۰ شمسی با بحث های ابتدایی که در زمینه شهر هوشمند در دنیا مطرح است از فاصله معناداری برخوردار هستیم.
امین قریبی گفت: شهرهایی مانند بارسلونا، سئول، سنگاپور و... در حوزه شهر هوشمند اقدامات بسیاری انجام دادند که توجه به این موضوع هم به دهه ۹۰میلادی باز می گردد به طوری که نسخه اولیه توسعه شهرهای هوشمند استارت در آن زمان زده شد. عقبه این شهرها نیز بسیار مهم است به طوری که در پیاده سازی اصولی و تحقق سریع آن، بحث های زیر ساختی از بعد زیر ساخت شهری و بعد فرهنگی به آن ها برای طی کردن این مسیر کمک کرده است این در حالی است که در کشور ما در شهرهایی مانند تهران، مشهد هم از بعد زیر ساختی نرم افزاری و سخت افزاری و هم از بعد درگیر کردن شهروندان با این موضوع و فرهنگ سازی مربوطه با مشکل مواجه هستیم.
وی افزود: از سال ۱۹۹۰میلادی با وجود مطرح شدن شهر هوشمند در دنیا بارسلونا و سنگاپور در این زمینه پیشرو بودند و با نسخه اولیه شهر هوشمند اقدامات خود را آغاز کردند اکنون با قرارداشتن در سال ۲۰۲۱ نسخه سوم شهر هوشمند به پایان رسیده و وارد نسخه چهارم شده ایم. در نسخه سوم تمرکز بر روی شهروندان است و از نگاه بالا به پایین نسخه های یک و دو و سخت افزارها و نرم افزایی که برای شهروندان مهیا می شد، فاصله گرفته و اکنون به نیازهای شهروندان، مشکلات و چالش های آن ها پرداخته می شود بنابراین باید یک نگاه از پایین به بالا وجود داشته باشد تا شهر را هوشمند سازد البته هوشمندی صرفا بحث های آی تی محور بودن نیست بلکه نگاهی است که اغلب به بعد فرآیندهای یک شهر و ارتباط شهروند با شهر می پردازد.
برنامه ریزی که باید انجام شود؟
رییس مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران گفت: به طور متداول در حوزه برنامه ریزی شهری فرمول ساده ای مطرح می شود به طوری که اگر وضع موجود منهای استانداردها شود، از آن مسأله استخراج می شود یعنی هنگامی که تفاوت وضع موجود با ایده آل ها قیاس می شود، گپ موجودی که از آن استخراج می شود، مسأله است و باید برنامه ریزان حوزه های شهری و متخصصین که در این حوزه دخیل هستند، برای رفع آن تلاش کنند.
فرجی بیان کرد: موضوع شهر هوشمند چیزی جدای از بهگشت شهری یا کیفیت زندگی شهری نیست یعنی قرار نیست مفهوم جدیدی ایجاد شود که به عنوان لایه جدایی از شهر باشد بلکه باید در سبد زندگی مردم قرار گیرد و تاثیر آن را مشاهده کنند، حال این زمانی اتفاق خواهد افتاد که هنگام طرح «نظریه پنجره شکسته» نگاهی که بر داده هایی مبتنی است که از نواحی جرم خیز و فضاهای بی دفاع شهری گردآوری می شود یا نظریه معروف طراحی شهری از طریق کاهش جرم، مبتنی بر داده هایی است که گردآوری کردیم و این شناخت را برای ما ایجاد می کند که دو بعلاوه دو چهار می شود و برای تمامی مسایل شهری صادق است.
وی ادامه داد: به طور مثال فردی که در حوزه فناوری فعالیت می کند و در ارتباط با مسأله ای که شهرداری ها با آن درگیر هستند یعنی ۸۰درصد درآمد شهرداری ها به ویژه در تهران ناپایدار است، هنگامی که به داده ها و کدهای درآمدی اشراف پیدا می کند به طور تبع از آن الگویی استخراج می شود؛ تمام نظریه هایی که در حوزه جامع شناسی شهری، برنامه ریزی یا مطالعات شهری مبتنی بر الگوهای رفتاری است، همانطور که توماس گومن در نظریه انقلاب علمی مطرح می کند زمانی در مرحله پیش علم قرار گرفته است و زمانی این اتفاق خواهد افتاد که مجموعه ای از الگوهای رفتاری برای حوزه پژوهش و روش تحقیق مطرح می کنند، وجود داشته باشد.
فرجی افزود: این نظریه پردازی در عرصه شهری هم صادق است. هنگامی که مجموعه این داده های پراکنده کنار هم قرار می گیرد، قادر خواهد بود به صورت یک نمایش فضایی چند بعدی باشد به طور مثال آن ها را در همبستگی با داده های دیگر قرار می دهد، در ارتباط با آن یک نظریه ای داده می شود به تبع آن نظریه می تواند یک تجویز اولیه ای باشد که حتما راه حل ارائه شده از بررسی خطی مسائل موثر تر خواهد بود. این قبیل موضوعات شاید در قالب سنتی زمان آقای پاتریک گدس پدر برنامه ریزی شهری در اسکاتند یا در ایران هنگامی که بحث اصل چهار ترومن اولین بار در وزارت خارجه راه اندازی شد تا حدودی عملیاتی شد اما در یک فضای آفلاین!
وی گفت: عدم توجه به یک سری ظرفیت ها و استفاده بیش از حد ناشی از عدم شناخت است و شهر هوشمند را باید دقیق تر بشناسیم و هنگامی که طرح مسأله ای انجام می شود آن نظریه می تواند آن را حل کند. علت این که امکان نظریه پردازی در کشور های در حال توسعه ضعیف است، به این موضوع باز می گردد.
عصاره شهر هوشمند چیزی جز کیفیت زندگی نیست. شهر هوشمند جدای از شهروندان نیست و اگر بهترین تجهیزات و پیشرفته ترین سنسورها در این شهر وجود داشته باشد و شهروندان از آن ها استفاده نکنند یا خروجی آن کیفیت بهتر زندگی شهری نباشد، نمی توان ادعا کرد شهر هوشمند را ایجاد کردیم
عصاره شهر هوشمند چیزی جز کیفیت زندگی نیست
رییس مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران در پاسخ به این سئوال که هدف نهایی از ایجاد شهر هوشمند چیست؛ گفت: هنگامی که بسترهای شهر هوشمند ایجاد شود، این مهم می تواند به حوزه های مختلف تسری داده شود. عصاره شهر هوشمند چیزی جز کیفیت زندگی نیست. شهر هوشمند جدای از شهروندان نیست و اگر بهترین تجهیزات و پیشرفته ترین سنسورها در این شهر وجود داشته باشد و شهروندان از آن ها استفاده نکنند یا خروجی آن کیفیت بهتر زندگی شهری نباشد، نمی توان ادعا کرد شهر هوشمند را ایجاد کردیم؛ هرچند شهر هوشمند محصول نیست بلکه همان طور که فناوری در حال تغییر است، شهر هوشمند هم تغییر می کند و هر روز در حال نو شدن است.
نگاه اصلی ما در شهر هوشمند حضور تمام بازیگران است تا این اتفاق رقم خورد زیرا اگر یک مجموعه تنها به چالش های خود ذیل شهر هوشمند توجه کند و با مجموعه های دیگر ارتباطی نداشته باشد، تحقق پذیری آن به صورت جزیی و جزیره ای امکان پذیر نیست
اهمیت تشکیل کمیته شهر هوشمند و تدوین سند ملی شهر هوشمند
معاون مرکز تحقیقات هوشمند ایران در ادامه در پاسخ به این سئوال که اکنون اوضاع قوانین و مقررات برای شهر هوشمندچگونه است و اساسا حامی حرکت به این سمت چه نهاد و تشکلی است و ان قدر قدرت دارد که بتوان امیدوار به ایجاد شهر هوشمند بود؛ بیان کرد: از روز نخست در پروژه شهر هوشمند بحث هم افزایی بخش خصوصی و دولت مطرح بوده است تا پروژه شهر هوشمند را اجرایی کند. نگاه و رویکرد ما به سمت تشکیل کمیته ای بود تا فعالین حوزه شهر هوشمند از نمایندگانی در این کمیته برخوردار شوند. نگاه جمعی و در نظرگرفتن منافع تمام این بازیگران، چالش ها و پتانسیل های که در ایران وجود دارد باید به سند ملی شهر هوشمند منجر شود تا نقشه راهی را برای تحقق این کمیته ترسیم کنیم.
امین قریبی افزود: این کمیته در ایران با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شکل گرفت و نماینده سازمان فناوری اطلاعات ایران که متشکل از ۱۹عضو بخش خصوصی، دولتی و دانشگاهی است در این کمیته حضور دارد که ازجمله آن ها می توان به مجلس، وزارت راه، اقتصاد، سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، بخش های حکومتی، اجرایی و خصوصی و سه نفر هم عضو هیات‌علمی دانشگاه ها به منظور پوشش بخش های علمی اشاره کرد. هدف این اعضا در راستای سند ملی شهر هوشمند، تربیت ارزیاب، پیاده سازی شهر هوشمند در سایر شهر ها بر اساس ساختارهای اجتماعی و فرهنگی هریک از شهرها است.
وی افزود: نگاه اصلی ما در شهر هوشمند حضور تمام بازیگران است تا این اتفاق رقم خورد زیرا اگر یک مجموعه تنها به چالش های خود ذیل شهر هوشمند توجه کند و با مجموعه های دیگر ارتباطی نداشته باشد، تحقق پذیری آن به صورت جزیی و جزیره ای امکان پذیر نیست، نگاهی که در کشورهایی مانند اسپانیا، کره جنوبی وجود دارد نگاه مبتنی بر درگیرکردن تمامی بازیگران است، حتی شهرها و کشورهایی از بعد ملی نیز فراتر رفتند زیرا هم رویدادها و نشست هایی با فعالین شهر هوشمند در سایر کشورها برگزار و فراخوان هایی را صادر می کنند و از نیروها و تخصص ها درخواست کمک می کنند و این بخشی از اصول بازی در نوآوری است. ما در مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران سعی بر آن داریم که در بعد ملی پیشرو باشیم.
در سیستم برنامه ریزی کشور مقابل هم می ایستیم و متاسفانه از بخش خصوصی گرفته تا عمومی، خروجی آن چیزی خواهد بود که در ارتباط با ترافیک در تهران و چهار هزار هکتار بافت فرسوده مواجه هستیم و هنوز نتوانسته ایم بر اساس قانون برنامه چهارم پیش برویم
ضعف انجام کار تیمی| در سیستم برنامه ریزی مقابل هم می ایستیم
رییس مرکز تحقیقات هوشمند ایران نیز در این باره بیان کرد: یکی از چالش هایی حوزه های دیگر این است که قدرت انجام کار تیمی و پشت میز نشستن را نداریم و این از جهتی آسیب می رساند به طوری که بسیاری از مواقع حتی در یک وزارتخانه یا سازمان شاید مجموعه ها کارهایی انجام دهند، حالا مجموعه موازی خودش در کنار آن مجموعه خروجی آن کارهای موازی و عدم هم افزایی خواهد بود. ما بسیاری از مواقع در سیستم برنامه ریزی کشور مقابل هم می ایستیم و متاسفانه از بخش خصوصی گرفته تا عمومی، خروجی آن چیزی خواهد بود که در ارتباط با ترافیک در تهران و چهار هزار هکتار بافت فرسوده مواجه هستیم و هنوز نتوانسته ایم بر اساس قانون برنامه چهارم پیش برویم و در کمیته شهر هوشمند این اهداف دنبال شده است و علت کنار هم قراردادن این ۱۹ فرد حقیقی و حقوقی تاثیر گذاری آن ها در برنامه ریزی و لایه های ساخت و امنیتی است و بازیگران مختلف هم در این راستا در کنار هم دیده شدند.
فرجی با اشاره به به برگزاری در اولین بزرگداشت شهر هوشمند که چهارم آذرماه (زادروز فارابی است چرا که ایشان واعظ نظری آرمان شهر هستند) برگزار شد، گفت: تلاش ما این بود که بازیگران بخش های مختلف را گرد هم آوریم و برای سال آینده در کنار این موضوع، جایزه ملی شهر هوشمند را نیز خواهیم داشت که به صورت پایلوت از شهرهای بزرگ مراکز استان شروع خواهد شد. با این اقدامات امیدواریم یک هم افزایی و یک تلاش مضاعف و شناخت بیشتر بازیگران مختلف عرصه هوشمند سازی را فراهم شود.
وی ادامه داد: برخلاف شهرهای بزرگ دنیا، شهرداری مدیریت شهری یک مدیریت یکپارچه نیست چرا که نزدیک به یک دهه است که در گیر و دار مجلس هست اما هنوز هنگامی که از شهرداری صحبت می شود به ۳۰وظیفه میرسیم که بر اساس اصل ماده ۵۵به شهرداری انجام این کارها گوشزد شده است در حالی که هنگامی که شهرداری در حوزه میراث فرهنگی یا اوقاف می‌خواهد صحبت کند، وظیفه ای ندارد حال همین موضوع را می توان به حوزه شهر هوشمند تسری داد.
امین قریبی گفت:هنگامی که بحث های تحول و نوآوری سازمانی مطرح است و نتایج مطالعات آن را در سال های ۲۰۲۰-۲۰۱۹ مورد مطالعه قرار می گیرد، بحث های فرهنگی عامل اصلی عدم پیاده سازی تحول سازمانی است یعنی در بحث های فرهنگی مدیران و کاربران، در خود سازمان ها اصلی ترین چالش و دغدغه ای که تحول رخ نمی دهد، همین بحث های فرهنگی و کاربران است در ارتباط با شهر هوشمند نیز همین طور است یعنی مادامی که شهروند درگیر نشود و دستاوردها و تمام جوانب پیاده سازی برای وی مطرح نشود، خود سازمان ها، شهرداری و سایر وزارتخانه‌ها با این مقوله درگیر نشوند پیاده سازی شهر هوشمند به کندی انجام خواهد گرفت و نمونه های پیاده سازی شده کشورهای دیگر هم همین را نشان می دهد که باید برای پیاده سازی فرهنگ آن جنگید و باید تمامی این ارکان در کنار هم قرار گیرند. در کمیته علمی شهر هوشمند نیز این نکته را داشتیم یعنی زمانی که پیشنهاد تشکیل این کمیته به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نگاهمان این بود که نقشه راهی را بر اساس ساختارهای ایران پیاده‌سازی کنیم تا تمامی ارکان در کنار یکدیگر قرار گیرند و اگر چالشی وجود دارد تا بر اساس آن روند تحول شهر هوشمند تحقق پذیرد، آن چالش ها پاسخ داده و نقاط قوت آن برطرف شود و مشاهده هر گونه خلا از بعد سازمانی و عملکردی مطالعات کارشناسی که در کشورهای نمونه و به لحاظ ساختاری در ایران پیاده سازی شد تا این نتیجه حاصل شود که اگر قرار است شهر هوشمند در لایه های مختلف مدیریتی، اقتصادی، ترافیک، حمل و نقل، انرژی اتفاقی افتد، چه عملکردهایی باید رخ دهد.
ادامه دارد...
نظر شما