الهام رئوفی‌فر؛ بازار: پدیده‌هایی نظیر کاهش بارندگی، خشکسالی و افت سفره‌های زیرزمینی در سالهای اخیر بحرانی به نام کم آبی را در دنیا ایجاد کرده که کشور ماهم از آن مستثنی نیست. این سال‌ها کارشناسان تمام راه حل‌های خروج از چنین شرایطی را بررسی می‌کنند و در تلاشند تا ازهر ظرفیتی برای مقابله با کمبود آب استفاده کنند. یکی از مواردی که این روزها زیاد درباره آن در دانشگاه و محافل علمی صحبت می‌شود بحث جمع آوری آبهای سطحی در شهرهای کشور است. ظرفیتی از سالهای دور به واسطه برخورداری از منابع آبی کافی، نادیده گرفته شد.
از آنجا در استان گلستان به دلیل شرایط اقلیمی بارش‌های نقطه‌ای با شدت زیاد در فصل بهار و تابستان اتفاق می‌افتد، برنامه ریزی برای بهره مندی از این بارش ها، صرف نظر از استفاده بهینه، راه حلی برای رفع مشکل آبگرفتگی معابر در شهرهای استان خواهد بود.
لزوم اصلاح هندسی معابر و منازل
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان با بیان اینکه با اصلاح هندسی معابر و منازل به راحتی می‌توان آب حاصل از بارندگی را ذخیره کرد به خبرنگار بازار، گفت: استفاده از سیستم‌های زیست بازدارنده در فضای سبز منازل را از راه کارهای کاهش روان آبها می‌دانیم برای کاهش روان آبها در شهر می‌توان در حیاط منازل یا معابر به جای استفاده از پوشش غیرقابل نفوذ، از پازل‌های نفوذپذیر و یا سنگریزه‌های مناسب استفاده کرد.
از آنجاکه در استان گلستان به دلیل شرایط اقلیمی بارش‌های نقطه‌ای با شدت زیاد در فصل بهار و تابستان اتفاق می‌افتد، برنامه ریزی برای بهره مندی از این بارش ها، صرف نظر از استفاده بهینه، راه حلی برای رفع مشکل آبگرفتگی معابر در شهرهای استان خواهد بود
سید محسن حسینی حجم بارندگی سالانه استان را 9میلیارد مترمکعب اعلام می‌کند و می‌گوید: از این میزان بارش فقط بیش از دو هزار مترمکعب را می‌توان استفاده کرد درحالیکه اگر به ذخیره این آبهای سطحی توجه شود، بخش عمده‌ای از مشکلات کم آبی استان حل خواهد شد از سوی دیگر ما اصلاح هندسی بلوارها را از راه‌های دیگر حل بحران آبگرفتگی هنگام بارندگی شدید می دانیم اما علی رغم تصویب تمامی این موارد در جلسه پدافند غیرعامل استان، این مصوبه هنوز اجرایی نشده است.
وی حفر چاه‌های تغذیه رواناب ناشی از بارندگی در واحدهای مسکونی را از دیگرراهکارهای ذخیره آبهای سطحی می‌داند و می‌گوید: چنانچه در پیاده رو و خیابان‌ها به جای استفاده از مصالح غیرقابل نفوذ از سطوح مفروش مانند آسفالت متخلخل و بتون قابل نفوذ استفاده شود، میزان نفوذ رواناب به زمین بیشتر خواهد بود همچنینجانمایی پارک در مناطق پست شهری که معمولا در زمان بارندگی، رواناب‌ها به آن سمت جاری می‌شوند منجر به کاهش آبگرفتگی معابر شهر می‌شود.
مشکل آبگرفتگی شهر، حاصل رواناب بالادست
معاون زیربنائی، حمل و نقل و ترافیک شهرداری گرگان از ابلاغ چنین مصوبه‌ای اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و می‌گوید: در سال جاری برای احداث کانال هدایت آبهای سطحی به خارج از شهر حدود ۲۵ میلیارد تومان هزینه شده اما باید دانست که تکلیف به مالکان برای استفاده از پازل یا ماسه در منازلشان امری غیرممکن است هرچند که برای پیاده رو اقصی نقاط شهر از پازل استفاده شده است اما در برخی نقاط مانند بافت تاریخی گرگان به واسطه قوانین خاص این بخش، امکان اجرای این طرح وجود ندارد از سوی دیگر مشکل ما آبهای سطحی شهر حاصل از بارندگی نیست بلکه رواناب‌هایی است که از بالادست به سمت شهر سرازیر می‌شود وگرنه بارندگی به تنهایی در شهر باعث چنین آبگرفتگی‌هایی نخواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب منقطه‌ای گلستان طرح جمع آوری آبهای سطحی شهرهای استان را مصوبه جلسه پدافند غیر عامل استان می‌داند و معتقد است: در این مصوبه شهرداری‌ها مکلف به اجرای این طرح هستند اما مدیرکل پدافندغیرعامل گلستان هم مانند معاونت زیربنائی، حمل و نقل و ترافیک شهرداری گرگان درباره این مصوبه اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و می‌گوید: احتمال زیاد این مصوبه در جلسه مدیریت بحران مطرح شده است؛ برابر مصوبه شورای پدافندغیرعامل باید مخازنی برای جمع آوری رواناب حاصل از بارندگی تعبیه شود.
تکلیف به مالکان برای استفاده از پازل یا ماسه در منازلشان امری غیرممکن است
صادقعلی مقدم که در گذشته مدیرکل مدیریت بحران استان هم بوده در گفتگو با خبرنگار بازار، می‌افزاید: در جلسه مدیریت بحران بحث جمع آوری رواناب‌ها در شهرها و مقابله با خشکسالی مطرح شد که با جمع آوری سنگ فرش پیاده رو گرگان وگنبد اجرای این طرح در معابر تاحدودی اجرایی شده است.
وی از تخصیص بیش از یک میلیارد تومان به شهرستان آزادشهر برای اجرای طرح جمع آوری آبهای سطحی خبر می‌دهد و می‌افزاید: این اعتبار با هدف تقویت کانال‌های آبی و انتقال آن به خارج شهر، تخصیص داده شد از سوی دیگر بخشی از اجرای طرح جمع آوری آبهای سطحی حاصل فرهنگ سازی است لیکن اگر مالکان به جای استفاده از مصالح غیرقابل نفوذ و هدایت رواناب به معابر شهری، در حیاط منازل یا پارکینگ آپارتمان از پازل، ماسه یا فضای سبز بیشتری استفاده کنند، مقداری از این مشکل رفع می‌شود بخشی از جامعه منفعل شده و احساس مسئولیت شهروندی ندارد بخشی از نظم و انضباط شهرهای خارج از کشور حاصل احساس مسئولیت شهروندان است.
اصلاح کانال هزینه بر است
بحث جمع آوری آبهای سطحی و استفاده آن در بخش‌های مختلف حدود ۱۰ سال است که در کشور مطرح است و ایده‌های زیادی در این زمینه ارائه شده که اغلب آن‌ها عملیاتی نشده است موضوعی که یک دکترای مدیریت منابع آب هم آن را تایید می‌کند و می‌گوید: اصلاح هندسی معابر و میادین شهری و اصلاح کانال‌هایی که عامل آبگرفتگی می‌شوند اقدامی مثبت اما هزینه بر است.
سیدحامد شکیب در گفتگو با خبرنگار بازار، جمع آوری آبهای سطحی در تانک آب و استفاده از آن برای آبیاری فضای سبز و شستشو را از اقدامات موثر حفظ آب و به کارگیری درست از رواناب‌ها می‌داند و می‌افزاید: اینکه در آسفالت خیابان و معابر شهری، سطحی متخلخل با هدف جذب آبهای سطحی ایجاد شود، خوب است اما نمی‌توان هزینه‌های آن را نادیده گرفت.
تخصیص بیش از یک میلیارد تومان به شهرستان آزادشهر برای اجرای طرح جمع آوری آبهای سطحی
این مدرس دانشگاه آبگرفتگی معابر را حاصل ساختار نادرست شهرسازی می‌داند و معتقداست: سیستم یکپارچه آبهای سطحی مجموعه‌ای از چگونگی قرارگیری شیب کانال آب تا شیب خیابان و زهکشی آن به سمت کانال و ابعاد هندسی آن است که گاهی، نقص در یکی از این مراحل منجر به آبگرفتگی می‌شود جدای از اجرای درست و علمی طرح کانال کشی، هدایت روان آب ها، نگهداری و نظافت به موقع این معابر و کانال‌های زیرزمینی بسیار حائز اهمیت است.
نیاز به فرهنگ سازی داریم
باتوجه به کم آبی فعلی و بحران و خشکسالی که برخی متخصصان آن را برای سالهای آینده پیش بینی می‌کنند توجه به کاهش هدرفت آب از نکاتی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت، براین اساس انتظار می‌رود تا مسئولان به تشکیل اتاق فکر و استفاده از ظرفیت نخبگان و متخصصین این بخش به راحل‌هایی کم هزینه و بهینه برسند تا در سالهای آینده بتوان ازاین نعمت خدادادی بیش از گذشته استفاده کرد.
در کنار این موارد موضوع فرهنگسازی در قالب نمایاندن اهمیت و حساسیت چالش آب که امروزه دنیا با آن روبه رو شده هم جای کار دارد که نیاز است تا نهادهای فرهنگی در کنار سایر دستگاه‌های متولی برای تسریع این روند پای کار بیایند.
نظر شما