مهدی مظفری؛ بازار: استان ایلام با وجود همه ذخایر ارزشمند نفت و گاز اکنون با دستان توانمند مهندسان خلاق و خوش فکر در صنایع پایین دستی پتروشیمی راهی برای توسعه اقتصادی، ایجاد اشتغال و خودکفایی یافته است.
صنعت پتروشیمی یکی از ارکان اصلی صنعت نفت در زنجیره تولید و موتور محرک توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور به شمار می‌آید و نقش بسزایی در تولید ناخالص ملی دارد.
صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از پر بازده ترین صنایع کشور و به منظور پرهیز از خام فروشی با دارا بودن مزایای نسبی ناشی از بهره مندی از منابع عظیم نفت و گاز، تقاضای بالای بازار داخلی، موقعیت استراتژیک منطقه ای و نیروی انسانی متخصص و حرفه ایی، نقش پر اهمیتی در رشد اقتصادی و توسعه پایدار کشور ایفا می کند.
بر اساس گزارش ها ارزش فروش محصولات شیمیایی و پلیمری صنعت پتروشیمی در جهان در سال۲۰۲۰ ، حدود بیش از سه تریلیون یورو بوده است.
کشورها با ارتقای ویژگی های نوآورانه با کمترین هزینه موفق به تولید محصولات متنوع و ارزشمند با کاربری خاص و نهایی شده اند
در دنیای امروزی واقعیت این است که حجم تولید محصولات پایه متان، اتان محور و حتی محصولات پلیمری نظیر اتیلن، پلی اتیلن ها، پروپیلن، پلی استایرن و... با وجود پیشرفت های انجام گرفته و خلق دانش فنی، لایسنس و تکنولوژی های برتر تولید هم دیگر ملاک توسعه این صنعت ارزش آفرین نیست.
کشورهای صاحب دانش و پیشرو به جای ظرفیت نصب شده، با رویکرد تجمیع و تمرکز واحدهای شیمیایی در قالب پارک های شیمیایی و پتروشیمیایی اقدام به حداکثرسازی ارزش افزوده از مواد خام و پایه پتروشیمی کرده اند.
دولت ها با ایجاد زیرساخت ها و بسترهای پارک شیمیایی در مناطق مستعد و اعمال مشوق های گسترده اقتصادی، زمینه سرمایه گذاری بخش های خصوصی در پایین دست واحدهای پالایشی و پتروپالایشی را فراهم آورده اند.
کشورها با ارتقای ویژگی های نوآورانه با کمترین هزینه موفق به تولید محصولات متنوع و ارزشمند با کاربری خاص و نهایی شده اند و ضمن کسب بیشترین درآمد و اشتغالزایی بالا و پایدار در این حوزه؛ به رغم اینکه فاقد منابع هیدروکربوری نفت و گاز قابل توجه هستند، به اصلی ترین تولیدکنندگان و بازیگران مواد پلیمری و پتروشیمی جهان بدل شده اند.
بی تردید درک صحیح از شناخت و ضرورت وجود پارک های شیمیایی نقش بسزایی در سرعت بخشیدن به احداث این پارک ها در سطح کشور در جهت استفاده بهینه از محصولات تولیدی صنعت پتروشیمی و تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر دارد.
در استان ایلام با رویکرد احداث پارک های شیمیایی می توان بخش زیادی از مسائل صنعت پتروشیمی از قبیل معماری نامتوازن زنجیره ارزش، مشکل تامین خوراک واحدهای پایین دست، پراکندگی و جانمایی نادرست و همچنین عدم تکمیل زنجیره ارزش را حل کرد.
تولید محصولات پتروشیمی به گونه‌ای است که یک واحد اصلی در بالا دست، ماده اولیه واحدهای دیگر را تولید می‌کند، مانند واحد الفین که با تولید اتیلن و پروپیل نیاز واحدهای پلی‌اتیلن و پروپیل را تأمین می‌کند
با توجه به اهمیت موضوع احداث و توسعه پارک های شیمیایی، لازم است وزارت نفت با همکاری سایر نهادها و بخش های مرتبط دولتی مثل وزارت صمت، وزارت کشور و سازمان برنامه و بودجه با رفع خلاهای مدیریتی و برنامه ریزی و با انتخاب مسیری درست و فراهم آوردن فرصت های سرمایه گذاری ارزشمند برای بخش خصوصی، در مسیر ریل گذاری و تسهیل توسعه پارک های شیمیایی قدم بردارند.
یکی از مهمترین ویژگی های صنعت پتروشیمی ارزش افزوده بسیار بالای آن است. بدین معنی که با تغییرات شیمیایی و فیزیکی بر روی هیدروکربورهای نفتی و گازی می‌توان ارزش محصول را به میزان ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش داد.
از ویژگی های دیگر این صنعت، تنوع محصولات آن و تأمین مواد اولیه هزاران کارگاه و کارخانه صنایع پایین دستی آن است که از نظر اشتغال زایی و کسب درآمدهای ارزی و قطع وابستگی، نقش بسیار مؤثری در اقتصاد کشور دارد.
تولید محصولات پتروشیمی به گونه‌ای است که یک واحد اصلی در بالا دست، ماده اولیه واحدهای دیگر را تولید می‌کند، مانند واحد الفین که با تولید اتیلن و پروپیل نیاز واحدهای پلی‌اتیلن و پروپیل را تأمین می‌کند.
در صنایع وابسته به نفت هر چه به طرف محصولات نزدیک به بازار مصرف متمایل شویم با فرصت‌های شغلی بیشتر و کم هزینه تر روبرو هستیم. به گونه ای که طبق گزارشات معتبر بین المللی برای ایجاد هر شغل در صنعت پالایش، به حداقل ۵۰۰ هزار دلار و در صنایع بالا دستی پتروشیمی ۳۶۰ هزار دلار سرمایه گذاری نیازمندیم.
در حالی که در صنایع پایین دستی پتروشیمی نظیر صنایع پلاستیک با صرف هزینه‌ای به مراتب کمتر می‌توان به ایجاد اشتغال پرداخت.
نظر شما