صنعت فرش دستبافت ایران مثل زعفرانش ناب است

علی جواهری؛ خبرگزاری بازار: دستهایش روی تار و پودها حرکت میکند و رج به رج بر پیکر دار گره می زند. و اینگونه این میراث قدیمی، فرش آفریده میشود. صنعتی که صدای رنج هنرمندانش را نمی توان از روی رخسار زیبایش دید؛ می تواند چرخ ایستاده اقتصاد را به چرخه دربیاورد. صنعتی پرطرفدار که تمام دنیا آن را به نام ایران میشناسند توسط جوان ۲۵ساله به بهترین شکل ممکن معرفی میشود و برای ۱۰۰خانواده نان سفره میشود. «زینت واشقانی» کارآفرینی است که با خلاقیت چند هدف را نشانه گیری میکند که همه به ثمر میرسد. تلاش بیوقفه برای اثبات خواستن و توانستن در عرصه ای پر رقابت که دلالان امان هنرمندانشان کار را گرفته است. واشقانی با آموزش، تولید و عرضه فرش دستبافت و محصولات هنری اتفاقی بزرگ را برای جمعی از زنان نیازمند شغل رقم می زند. او میگوید: «همیشه دنبال کارهای سخت و پرچالش هستم. از اینکه مانعی سرراهم باشد و برای برطرف کردنش تلاش کنم لذت میبرم. البته خدا هم یارم بوده که توانسته ام قدم به قدم کارهایم را جلو ببرم. شاید این، حاصل صبری باشد که قالیبافی به من داده و شاید باید کاری بزرگ را که نمی دانم دقیقاً چه چیزی است رقم بزنم.»

همه ایرانی ها باید قالیبافی را یاد بگیرند

صدای ضربه شانه روی گره ها از بیرون کارگاه به گوش می رسد. بعد از چند لحظه سکوت و گره زدن بار دیگر صدای شانه شنیده می شود. آنقدر غرق کار است و با سرعت گره ها را روی هم می بافد که متوجه حضورمان نمی شود. دست از کار می کشد. بعد از خوشامدگویی، ما را به یک فنجان چای زعفرانی دعوت می کند. عجب ارتباطی بین زعفران و این کارگاه کوچک قالیبافی و صنایع دستی است که زینت خانم نخ صحبتهایش را به همین گره می زند: «صنعت فرش دستبافت مثل همین زعفران ناب است و می تواند اتفاقات بزرگی را رقم بزند. کارگاه کوچک ما در برابر وسعتی که من درباره اش فکر می کنم و سراغ دارم، هیچ است. به نظر من تمام ایرانی ها می توانند این هنر را یاد بگیرند و از آن درآمدزایی داشته باشند.» آرزوی جوانانه ای به نظر می آید ولی نگاه تیزهوشانه ای پشت این فکر خلاق وجود دارد که زینت خانم درباره اش می گوید: «فضای مناسب برای یک دار قالی بیشتر از ۵مترمربع نیست. فضایی که می تواند دکور بسیار زیبای خانه هم باشد. نگاه من این است که هر زن ایرانی می تواند با قالیبافی کار اقتصادی انجام دهد. اینگونه ارزآوری بسیار خوبی برای کشور خواهیم داشت. به همین دلیل به همه زنانی که کار را به آنان یاد می هم یک دار قالی و وسایل موردنظر را در اختیارشان می گذارم تا بتوانند نخستین درآمدشان را به دست آورند. وقتی اولین درآمد را به دست آوردند می توانند برای خودشان کار کنند و من همواره در تمام مراحل تهیه مواد اولیه و فروش به آنان کمک می کنم.»

دست دلالان را کوتاه کردیم

دغدغه های زینت خانم همچون گره های قالی زیاد است که برای یک به یک آنها وقت می گذارد و تلاش می کند. می گوید: «۱۴ساله بودم که قالیبافی را یاد گرفتم. من بچه تهران هستم و نیازی هم به درآمدزایی نداشتم. ولی بیکار ماندن آدم را فرسوده می کند. البته درآمد داشتن هم بسیار لذت بخش است. همواره در زندگی به دنبال کارهای دشوار بوده ام و از مواجه شدن با چالش ها لذت می برم. کار قالیبافی بسیار دشوار و پرچالش است و جدا از این خیلی دوستش دارم.» مسلط سخن می گوید. طوری که تقریباً تمام جوانب را پوشش می دهد و هیچ جای سؤالی در میان حرفهایش باقی نمی گذارد: «همیشه از اینکه قالیباف ها کلی زحمت می کشیدند و آخر هم یک دلال می آمد و کارهایشان را زیر قیمت می خرید برایم ناراحت کننده بود. برای یافتن یک راهکار مناسب خیلی بررسی کردم. آخر به این نتیجه رسیدم که فروش در فضای مجازی و بسته بندی مناسب می تواند در این راه کمک کننده باشد. همین کار را انجام دادم و با همکاری قالیبافان موفق شدیم گامهای بسیار خوبی را برداریم.»

سود قابل توجه قالی بافی

حاصل زحمت های این کارآفرین جوان اکنون اشتغال آفرینی برای ۱۰۰نفر شده است که کار بسیار بزرگی محسوب می شود: «سرمایه اولیه تولید فرش دستبافت ۵میلیون تومان است که بستگی به نقشه و طرح و میزان ساعت کار از یک تا ۶ماه طول می کشد. با این مبلغ می توانیم در یک ماه ۲برابر سرمایه صرف شده و حتی بیشتر درآمد داشته باشیم. البته کوچک بودن کار ما و بازار رقابت بالا باعث شده به طرف تولید محصولات دیگری مثل گلیم، گل چینی و ... برویم که اتفاقاً کمک بسیاری به جوری کارمان کرده و مشتریان زیادی را جذب کرده ایم. کاری دیگر ما این است که به مخاطبان توضیح می دهیم می توانند به جای خرید دلار و طلا روی فرش سرمایه گذاری کنند و این سرمایه گذاری چه مزایایی را برایشان به همراه خواهد داشت. همه این اتفاقات حاصل تجربیاتی است که همکارانم در عرصه فرش داشته اند و ما فقط آنها را اصلاح و به روز کرده ایم. حالا هر روز تعداد و مقدار فروشمان بالا می رود و ما موفق تر عمل می کنیم. کارگاه ما نیاز به بزرگتر شدن ندارد؛ توسعه ای که ما مد نظر داریم این است که در هر خانه یک دار قالی ایجاد کنیم که امیدوارم روز به روز به این هدف نزدیک شویم. قدم بعدی تلاش برای صادرات بدون واسطه فرش های دستباف و صنایع دستی زنان ایران است که فاصله چندانی با آن نداریم.» یک دنیا آرزو که نه، کلی هدف وجود دارد که زینت خانم در ذهنش می پروراند و به دلایل اصولی کار از بازگوی آنها خودداری می کنند. باید اعتراف کرد که اندیشه بزرگ بانوان ایرانی بهترین راهکار برای کمک به چرخه تولید است.