بازار؛ گروه بین الملل: حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران در حالی روز پنج‌شنبه ۱۳ سپتامبر عازم چین شده که پکن از روز دوشنبه ۱۰ ژانویه میزبان هیات‌هایی از دیپلمات‌های ارشد کشورهای غرب آسیا است.
وزرای خارجه ۴ کشور حاشیه جنوبی خلیج فارس و دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس روز دوشنبه ۱۰ ژانویه وارد پکن شدند. مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه هم روز چهارشنبه ۱۲ ژانویه با وزیر خارجه چین دیدار کرده است.
به نظر برخی از تحلیلگران سیاسی، سفر تقریباً همزمان وزرای خارجه ایران، ترکیه، عربستان سعودی، کویت، عمان و بحرین به چین، نشان از رویکرد جدید سیاست خارجی چین در غرب آسیا دارد.
چین که برای تأمین نفت خام مورد نیازش به دنبال انعقاد قراردادهای بلند مدت با کشورهای نفت‌خیز است، به این کشورها به عنوان شرکای مهم خود می‌نگرد.
شورای همکاری خلیج فارس و وزارت خارجه چین در بیانیه مشترکی که پس از دیدار مقام‌های ارشد دو طرف منتشر شد، بر امضای برنامه «اقدام مشترک برای گفتگوهای راهبردی» که قرار است بین سال‌های ۲۰۲۵-۲۰۲۲ انجام شود، تأکید کردند.
دو طرف همچنین بر ضرورت تکمیل مذاکرات بر سر «توافقنامه تجارت آزاد میان شورای همکاری خلیج فارس و چین و ایجاد منطقه تجارت آزاد میان دو طرف» تأکید کردند.
خبرنگار بازار در گفتگو با پروفسور «نادر انتصار» رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا به بررسی این موضوع پرداخته است که در ادامه می آید.
نادر انتصار دانشمند سیاسی ایرانی، استاد و رئیس گروه علوم سیاسی و عدالت کیفری، دانشگاه آلابامای جنوبی است. وی به مدرک کارشناسی از دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس و مدرک کارشناسی ارشد و دکترای خود از دانشگاه سنت لوئیس، میسوری دست یافت. وی به دلیل تحقیقاتش در زمینه سیاست خاورمیانه مشهور است.
*حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران در پایان دیدار با وزیر خارجه چین گفت: در این سفر توافق کردیم که دو طرف اجرایی شدن و شروع عملیاتی شدن توافق همکاری های راهبردی و جامع ۲۵ ساله دو کشور را اعلام کنیم. به نظر شما عملیاتی شدن این توافق چه آثاری بر اقتصاد ایران خواهد داشت؟
متن اصلی توافق، چارچوب کلی همکاری‌های چین و ایران را ارائه می‌کند، اما جزئیات و مشخصات این همکاری‌ها هنوز باید بررسی شود. ممکن است کمی وقت بگیرد. بنابراین تاثیر فوری توافق بر اقتصاد ایران ناچیز خواهد بود. این توافق مطمئناً پتانسیل رشد اقتصاد ایران را تقویت خواهد کرد، اما نباید انتظار تاثیر کوتاه مدت داشته باشیم زیرا هنوز تعدادی موارد ناشناخته وجود دارد که باید بین چین و ایران کار شود.
*این سفر در حالی انجام شد که مذاکرات وین ادامه دارد. آیا اعلام عملیاتی شدن سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین می تواند دست ایران در مذاکرات وین را باز نگه دارد؟
شاید تأثیر سیاسی این توافق در فضای نزدیک روابط ایران و غرب بیشتر نمایان شود. این توافق در شرایط مناسب می تواند به اهرم های مذاکره ایران در جریان مذاکرات وین و پس از آن کمک کند.
*چرا چین در بحبوحه مذاکرات این تصمیم را گرفته است؟
تصور من این است که دولت رئیسی بیش از آنچه دولت روحانی نشان داده بود، به توافق ۲۵ ساله با چین علاقه نشان داده است. بعد «محور شرق» سیاست خارجی دولت رئیسی احتمالاً در تصمیم چین برای تسریع روند نهایی شدن این توافق با ایران در حال حاضر نقش داشته است.
چینی‌ها همچنین ممکن است می‌خواستند سیگنال روشنی را به دولت بایدن ارسال کنند مبنی بر اینکه اهداف کلان سیاسی و استراتژیک پکن در جنوب غربی آسیا منوط به ابهامات مذاکرات ۱+۴ با ایران نیست. از منظر استراتژیک، زمان اعلام اجرای قریب الوقوع توافق چین و ایران مناسب بود.
*همزمان با سفر وزیر خارجه ایران به چین، شاهد حضور هیاتی از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به چین بودیم که در بیانیه مشترکی که پس از دیدار مقام‌های ارشد دو طرف منتشر شد، بر امضای برنامه «اقدام مشترک برای گفتگوهای راهبردی» که قرار است بین سال‌های ۲۰۲۵-۲۰۲۲ انجام شود، تأکید کردند. دو طرف همچنین بر ضرورت تکمیل مذاکرات بر سر «توافقنامه تجارت آزاد میان شورای همکاری خلیج فارس و چین و ایجاد منطقه تجارت آزاد میان دو طرف» تأکید کردند. اهمیت این منطقه تجارت آزاد میان طرفین چیست؟
سیاست خارجی چین در خلیج فارس مبتنی بر ایجاد توازن بین منافع بازیگران مختلف و عدم انجام اقداماتی است که ممکن است به نفع یک بازیگر یا بلوک منطقه تلقی شود. چینی ها منافع متعددی در منطقه دارند که مستلزم همکاری با همه بازیگران برای تقویت منافع اقتصادی و استراتژیک چین است.
ایران یکی از ارکان گسترش روابط چین در منطقه است. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس همچنین برای استحکام کلی جای پای چین در منطقه بسیار مهم هستند. بنابراین، نباید از امضای قراردادهای بزرگ اقتصادی و استراتژیک پکن با کشورهای مختلف منطقه تعجب کرد.
*مدتی پیش شبکه خبری «سی‌ان‌ان» در گزارشی از انتقال فناوری تولید موشک‌های بالستیک چین به عربستان سعودی خبر داد. آیا چین در تلاش است تا نقشی مانند آمریکا را در منطقه خلیج فارس عهده دار شود؟
چین در این مرحله از تاریخ خود نه تمایلی دارد و نه توانایی ایفای نقشی شبیه آمریکا در خلیج فارس را دارد. به عبارت دیگر، پکن در درگیری های منطقه ای طرفی نمی گیرد. وقتی چین اقداماتی مانند انتقال فناوری تولید موشک های بالستیک به عربستان سعودی را انجام می دهد، این کار را برای جلب کشور هدف انجام می دهد تا جایگاه اقتصادی خود را در آن کشور مستحکم کند.
نظر شما